Samenvatting Hoofdstuk 7: zelfmanagement, zelfregulatie en gedragsverandering

Hoofdstuk 7: zelfmanagement,
zelfregulatie & gedragsverandering
1 Inleiding
Analyseren en beïnvloeden van gedragsfactoren die een invloed hebben. We gaan op zoek naar een
betere regulatie van de verhouding belasting/ belastbaarheid.
3 doelen voor de kine:

 Oplossen van gezondheidsproblemen
 Gezondheid in algemene zin bevorderen
 Leren omgaan met chronisch gezondheidsproblemen

2 Zelfmanagement
Het is belangrijk om samen met de patiënt te werken als 2 gelijken (wat is haalbaar voor u? ipv. u
moet dit doen).

Dit is gericht op het oplossen van (sub)acute gezondheidsproblemen en het bevorderen van de
algemene gezondheid (door bevorderen van gezondheidsgedragingen, bv. stoppen met roken,
stressmanagement…)

Bij chronische ziekten is het belangrijk dat de patiënt beseft dat de aandoening niet te genezen is en
dat dit een blijvende ziektelast is  leren omgaan met gezondheidsproblematiek en
zelfmanagement bevorderen.

Er is een verschil tussen gezondheidsvoorlichting en zelfmanagementprogramma’s: de
gezondheidsvoorlichting vertrekt vanuit de kine, die alle info over het gezondheidsprobleem bezit.
Hij gaat de gewenste en ongewenste gedragingen opmerken. De patiënt volgt de fysio. Bij
zelfmanagementprogramma’s staan de behoeften van de patiënt meer op de voorgrond. Hij leert
zelfstandig zijn problemen op te lossen.

Zelfmanagement = omgaan met de symptomen en emoties
Zelfregulatie proces = de actuele sturing die door de patiënt uitgevoerd wordt om zijn doelen te
bereiken (ultieme doel: kwaliteit van het leven! adhv het reguleren van subdoelen).

2.1 Gezondheidsgedrag uitvoeren en volhouden
Stress en weinig bewegen is ongezond, en dat weet je, maar toch verander je niets.
Als je ervan overtuigd bent dat het gaat helpen, gaat het ook echt meer helpen (zelfde als “oh nee
dat gaat pijn doen”  het doet pijn).

2.1.1 Therapietrouw
Enorm veel patiënten zijn niet therapietrouw. Hoe ingewikkelder de therapieën of significante
veranderingen in het leven, is dit nog meer.

Therapietrouw zijn op zich heeft ook al een effect (zie placebo-onderzoek): door positieve
verwachtingen en meer therapietrouw  meer zelfregulatie.

Men kan therapietrouw bevorderen door:

 Interventies niet te moeilijk of lang te maken

,  Reminders sturen, bekrachtiging, monitoring, feedback en steun
 Sociale steun

 een combinatie van deze interventies is het beste. Het werkt beter dan educatie.

2.1.2 Gebrekkige oefentrouw bij ontspanning, sport en oefentherapie
Oefentrouw is belangrijk bij ontspanningstherapie: de frequentie van thuis oefenen heeft een directe
invloed op het effect van training.

Meest voorkomende excuses:

 Geen tijd ( ga eens samenzitten met de patiënt en doe aan agendamanagement en plan de
afspraken goed vooruit)
 Onzeker over de manier waarop er geoefend moet worden
 Vergeten
 Geen ruimte om het thuis te doen

De motivatie daalt snel wanneer de symptomen niet snel verminderen.

Enorm veel mensen houden een trainingsprogramma niet vol
Factoren met een bevorderende of belemmerende invloed op fysieke activiteiten:

 Demografische factoren
 Psychologische factoren
 Gedragsmatige factoren
 Sociaal culturele factoren
 Fysieke omgeving
 Fysieke activiteit

Doorverwijzen naar een sportschool heeft weinig effect. Ook aandacht oproepen voor de relatie
tussen bewegen en gezondheid door gesprekken hebben weinig effect.

2.1.3 Oefentrouw en fysiotherapie
Patiënt wordt verwacht een actieve opstelling te hebben.

De uitkomstverwachting heeft weinig effect op therapietrouw. Eigen effectiviteitsverwachting heeft
wel een belangrijke invloed! Ook plezier aan de activiteit is belangrijk.
Voorbeeld: ik weet dat als ik gezonder zou eten, ik zou afvallen. Maar ik denk niet dat ik van
chocolade en koeken kan afblijven.

3 Zelfregulatie
 verwijst naar interne en transactionele (= in interactie met iemand anders) processen die de
persoon in staat stellen doelgericht activiteiten in de tijd en in verschillende situaties uit te voeren.
Zelfregulatie is een vorm van zelfreflectie.

6 elementen:

DOEL:
wat wil je nu zelf? Hoe concreter, hoe beter. Formuleer samen een doel met voldoende kennis over
het gezondheidsprobleem en de mogelijke oplossingen.
Voordelen: geeft richting aan het gedrag, verhoogt de betrokkenheid en motiveerde door een
positieve verwachting ( doel positief beschrijven: wat wil je wel ipv. wat wil je niet)