Samenvatting bewegen bij senioren en personen met een chronische aandoening

BEWEGEN BIJ PERSONEN MET
CHRONISCHE AANDOENING
HOOFTSTUK 2 METABOLE AANDOENINGEN

2.1 OBESITAS

Of zwaarlijvigheid = is een chronische aandoening waarbij er een te grote hoeveelheid vetweefsel in het lichaam is
opgestapeld met negatieve gevolgen voor de gezondheid


CLASSIFICATIE EN DIAGNOSE
 Diagnose wordt gesteld op basis van de hoeveelheid vetweefsel en de gezondheidstoestand van de patiënt
o Een inschatting van de hoeveelheid lichaamsvet (BMI)
o De verdeling van het vetweefsel in het lichaam (middelomtrek, taille-heupratio)
o Een bepaling van de gezondheidstoestand van de patiënt (EOSS)

BODY MASS INDEX
 Gebruikt om hoeveelheid lichaamsvet in te schatten
 Bekijkt het lichaamsgewicht van een individu ten opzichte van diens lichaamslengte





Beperkingen BMI
o Momentopname
o Houd geen rekening met variaties op basis van leeftijd, geslacht od etniciteit (bv
verouderingsproces neemt de lichaams lengte af vaak overschatting)
o Lichaamslengte en BMI kunnen niet altijd gelinkt worden aan de gezondheid van de persoon
o Houd geen rekening met lichaamssamenstelling



1

,VETVERDELING
 Op basis van de verdeling van het lichaam over de verschillende compartimenten van het lichaam kan een
uitspraak gedaan worden over het type obesitas en over de gezondheidsrisico’s.
 Vetweefsel kan zicht opstapelen:
o In de buik en rond de organen (abdominale en viscerale vetopstapeling)
o Onderhuids en rond de heupen en dijen (subcutane en perifere vetopstapeling)
 Androïde of appelvormige obesitas
o Grootste risico op metabole ziekte
 Diabetes
 Hart en vaatziekten
 Gynoïde of peervormige obesitas
o Voor
nam
elijk




perifere vetopstapeling




 Taille-heupratio = is
de verhouding tussen de middelomtrek en de heupomtrek

EDMONTON OBESITY STAGING SYSTEM
 De fysieke, mentale en psychologische gezondheid van obesitaspatiënt in kaart brengen


2

, o Nagegaan of er fysieke en/of psychologische risicofactoren en/of aandoeningen (co morbiditeit),
die met obesitas geassocieerd zijn, aanwezig zijn
o Wat de functionele status van de patiënt is
 Bepaald mee de behandeling van de patiënt
 Hoe hoger EOSS stadium hoe erger de gezondheidstoestand of prognose



Parameters voor patiënten met overgewicht of obesitas:

 De BMI-klasse
 Een androïde of gynoïde vorm
 Een EOSS-stadium


PATHOFYSIOLOGIE, OORZAKEN EN RISICOFACTOREN

PATHOFYSIOLOGIE
 Obesitas
o Chronische aandoening
o Fysiologisch loopt er iets mis in het mechanisme dat de energiebalans regelt
o De energiebalans in het lichaam wordt bepaald door:
 Enerzijds de energie-inname
 Anderzijds het energieverbruik
o Een langdurige positieve energiebalans resulteert in een toename van het lichaamsgewicht en
opstapeling van vetweefsel
 Beide componenten van energiebalans spelen een rol
o De energiebalans wordt geregeld door een complex fysiologisch controlesysteem
 Dit systeem ontvangt signalen uit de periferie over de status van de energiereserves en
stuurt signalen uit de energie-inname en verbruik beïnvloeden

OORZAKEN EN RISICOFACTOREN
 Ontstaan van obesitas is dus een complex gegeven, waarbij een combinatie van voornamelijk genetische,
levensstijl- en omgevingsfactoren een rol spelen
 Genetische factoren
o Kinderen waarvan beide ouders obees zijn 80% kans om zelf obees te worden
 Overname van levensstijlgewoonten maar ook erfelijke factor
o Parder-Willi syndroom door onverzadigbare eetlust
o Syndroom van down
 Levensstijl
o Kwantiteit van voeding, de kwaliteit van voeding als het eetpatroon zijn van belang
o Dagelijks energieverbruik 3 onderdelen
 Basaalmetabolisme of ruststofwisseling maakt ongeveer 50% tot 75% uit van ons
dagelijks energieverbruik
 Thermisch effect van voedsel: het verbruik van energie voor het verteren van voedsel
maakt ongeveer 10% uit van ons dagelijks energieverbruik



3

, Energieverbruik door sporten en bewegen: slechts 15 tot 40% van ons dagelijks
energieverbruik kan beïnvloed worden door te sporten en bewegen
 Omgevingsfactoren
o Consumptiemaatschappij waarbij calorierijke voeding te gemakkelijk en te goedkoop ter
beschikking staat
o Fysieke activiteit maakt minder deel uit van ons dagelijks leven
 Thuis en op werk/school
 verplaatsing
 Andere factoren
o Leeftijd
 Verouderingsproces toename van e hoeveelheid lichaamsvet
 toename van intra-abdominaal vet
 daalt de hoeveelheid subcutaan en perifeer vet
o psychologische factoren
 depressie, stress, preoccupatie met gewicht en uiterlijk, … kunnen leiden tot verandering
in het eetgedrag
o de eerste 1000 dagen (prenatale invloeden en 1ste 2 levensjaren)
 cruciaal in de ontwikkelen van het kind in bepaalt mee het risico op het ontwikkelen van
onder anderen overgewicht en obesitas op latere leeftijd
 wanneer vader of moeder aan obesitas leiden kan dit epigenetische verandering
bij de foetus tot gevolg hebben; die het risico op adipositas het kind verhoogd
 moeder zwangerschapsdiabetes verhoogt risico op hoog geboortegewicht en
obesitas of overgewicht op latere leeftijd
 hoge calorie-inname of rookgedrag van moeder tijdens zwangerschap  laag
geboortegewicht en dysmaturiteit tot gevolg, waardoor het kind in de eerste
levensjaren een hoger risico loopt om insulineresistentie en centrale adipositas
te ontwikkelen
 overmatig eiwitinname tijde de eerste levensjaren van een kind verhoogt het
risico op het ontwikkelen van overgewicht of obesitas op latere leeftijd
o socio-economische status:
 personen met lage socio-economische status (SES) hebben een groter risico op het
ontwikkelen van gezondheidsproblemen
 inkomen, opleidingsniveau, materieel bezit  vaak gebrek aan kennis en
middelen
o endocriene aandoeningen:
 hypothyreoïdie (een te laag werkende schildklier) of het syndroom van Cushing
(aandoening waarbij de bijnieren te veel cortisol, stresshormoon, aanmaken)
beïnvloeden de hormoonhuishouding in het lichaam en kunnen tot obesitas leiden
o medicatie
 bepaalde medicatie, zoals cortisone, antidepressiva, … kunnen de eetlust bevoderen als
nevenwerking en zo een positieve energiebalans veroorzaken
o andere
 stoppen met roken, aanzienlijk alcoholverbruik, een chronische slaaptekort,
samenstelling van de darmflora, blootstelling aan bepaald synthetische chemicaliën




4