Algemene psychologie
HOOFDSTUK 1: Geest, gedrag en psychologische wetenschap
Inhoud:
- Definitie:
o Wat is psychologie? Wat is het niet?
o Types psychologen? Wat doen psychologen?
- Geschiedenis:
o De historische roots van psychologie
o Zes invalshoeken
- De wetenschappelijke methode:
o Hoe verwerven psychologen nieuwe kennis?
Wat is psychologie? Wat is het niet?
Psychologie = Wetenschap van het gedrag en de geestelijke processen die uit vele
soms tegenstrijdige tradities is ontstaan.
Psyche + logos = zielkunde / geestkunde
Mythes en misvattingen …
- Niet uitsluitend diagnose en therapie van mentale stoornissen en problemen
Ook positieve psychologie
- Slecht een kleine minderheid beoefent psychoanalyse (cfr. Freud)
- Is geen psychiater (psychologen zijn geen gespecialiseerde artsen die geneesmiddelen
mogen voorschrijven)
Wat doen psychologen?
een breed domein met vele specialiteiten. => 2 kerntaken: testen en begeleiden
Arbeids- en organisatiepsychologen
= Hoe kan iemand de beste werkprestatie leveren?
Klinisch psychologen
= Kunnen in gevangenissen werken om deze mensen te helpen in het inzien van hun
fouten en de eventuele reden achter deze daden achterhalen.
Schoolpsychologen
= Kijken naar het klimaat van de klas, hoe voelt het kind zich in de klasgroep? Vb. CLB
Gezondheidspsychologen
= Hoe kan iemand bijvoorbeeld stoppen met roken?
Experimenteel psychologen
= Focussen zich op onderzoek
1
, Verschillende specialisaties
- Zowel experimenteel als praktijk
- Zeer divers
o Sport
o Forensisch
o Omgeving
o Gerontologie oudere mensen
o …
Evidence based practice
= toepassen in de praktijk waarvan we weten dat het uit onderzoek werkt
Waarom psychologie voor Sport en Bewegen?
Bewegingsdeskundigen hebben nood aan een bruikbaar referentiekader.
Voor het begrijpen van, communiceren met, motiveren van patiënten/ cliënten/
atleten/ mensen die een gezonder leven willen
Psychologie zit overal
- Valpartij bij her wielrennen nadien vaak bang om dezelfde afdaling nog eens te doen
- Sportwedstrijd aan het verliezen plots willen er 3 wisselen omdat ze ‘moe zijn
- Muziek keuze kan een effect hebben tijdens een inspanningstest
BIAS
= Vooroordeel, vervorming of vertekening van een situatie, meestal op basis van
persoonlijke ervaringen en waarden.
Verschillende soorten:
- Emotionele bias vanuit eigenwaarde
- Confirmation bias
Bevestiging, info die aanslaat bij onze overtuigingen nemen we sneller op
Vb. ene kant van de aula is slim, andere kant dom – kan leiden tot Self-Fulfilling
Prophecy
- Expectancy bias (zie ook dreiging van stereotypen)
Eigen verwachtingen laten meeslepen
Vb. je krijgt wat je verwacht omdat je bv bronnen zoekt die dit bevestigen ipv
ontkrachten
- …
2
, Zes perspectieven van de psychologie
Zes belangrijke perspectieven domineren het snel veranderde veld van de moderne
psychologie. Als deze perspectieven zijn voortgekomen uit radicaal nieuwe ideeën over
geest en gedrag.
- Het biologische perspectief
- Het behavioristisch perspectief
- Het ontwikkelingsperspectief
- Het cognitieve perspectief
- Het whole-personperspectief
- Het sociocultureel perspectief
1. Het biologisch perspectief
Grondlegger: René Descartes
De eerste die fysiologische dingen ontdekte.
Van de kerk mocht het lichaam van de dode niet worden
geopend.
Scheiding tussen de spirituele geest en het fysieke lichaam. geest
heeft ook een lichamelijk substraat de zenuwbanen
Vormt de basis voor het moderne biologische perspectief.
Bijvoorbeeld: neurowetenschappen
2 variaties:
1. Neurowetenschappen
o Hersenpsychologie impact van gedrag op hersenen
o Hoe werken onze hersenen? Trauma’s, …
2. Evolutionaire psychologie
o Darwin survival of the fittest aanpassingsvermogen en natuurlijke
selectie, eigenschappen die de overlevingskansen vergroten worden zo naar
voren geschoven
3
, 2. Het cognitief perspectief
Grondlegger: Wilhelm Wundt
Vooral wat er binnenin het hoofd gebeurd
Introspectie
= De wetenschappelijke methode kan worden gebruikt om de geest te
bestuderen.
Mensen die luidop vertellen wat er door hun hoofd gaat
Structuralisme
= Onderzoeken de meest elementaire ‘structuren’ / onderdelen van de geest.
Functionalisme
= Psychische processen worden best begrepen vanuit hun adaptieve nut en functie.
Gestaltpsychologie
= Bewustzijnservaringen zijn meer dan de som van de delen.
Voorbeeld gestaltpsychologie:
Ronde vormen: zachte klanken Het geheel is meer dan de som van de delen
Scherpe vormen: scherpe klanken Door verwerking van neuronen
Het moderne cognitieve perspectief: informatieverwerking
(metafoor: computer)
Filteren van informatie
Nadruk op cognitie: leren, geheugen, perceptie en denken
Wat gebeurt er als we dingen zien en hoe werkt ons geheugen
4
HOOFDSTUK 1: Geest, gedrag en psychologische wetenschap
Inhoud:
- Definitie:
o Wat is psychologie? Wat is het niet?
o Types psychologen? Wat doen psychologen?
- Geschiedenis:
o De historische roots van psychologie
o Zes invalshoeken
- De wetenschappelijke methode:
o Hoe verwerven psychologen nieuwe kennis?
Wat is psychologie? Wat is het niet?
Psychologie = Wetenschap van het gedrag en de geestelijke processen die uit vele
soms tegenstrijdige tradities is ontstaan.
Psyche + logos = zielkunde / geestkunde
Mythes en misvattingen …
- Niet uitsluitend diagnose en therapie van mentale stoornissen en problemen
Ook positieve psychologie
- Slecht een kleine minderheid beoefent psychoanalyse (cfr. Freud)
- Is geen psychiater (psychologen zijn geen gespecialiseerde artsen die geneesmiddelen
mogen voorschrijven)
Wat doen psychologen?
een breed domein met vele specialiteiten. => 2 kerntaken: testen en begeleiden
Arbeids- en organisatiepsychologen
= Hoe kan iemand de beste werkprestatie leveren?
Klinisch psychologen
= Kunnen in gevangenissen werken om deze mensen te helpen in het inzien van hun
fouten en de eventuele reden achter deze daden achterhalen.
Schoolpsychologen
= Kijken naar het klimaat van de klas, hoe voelt het kind zich in de klasgroep? Vb. CLB
Gezondheidspsychologen
= Hoe kan iemand bijvoorbeeld stoppen met roken?
Experimenteel psychologen
= Focussen zich op onderzoek
1
, Verschillende specialisaties
- Zowel experimenteel als praktijk
- Zeer divers
o Sport
o Forensisch
o Omgeving
o Gerontologie oudere mensen
o …
Evidence based practice
= toepassen in de praktijk waarvan we weten dat het uit onderzoek werkt
Waarom psychologie voor Sport en Bewegen?
Bewegingsdeskundigen hebben nood aan een bruikbaar referentiekader.
Voor het begrijpen van, communiceren met, motiveren van patiënten/ cliënten/
atleten/ mensen die een gezonder leven willen
Psychologie zit overal
- Valpartij bij her wielrennen nadien vaak bang om dezelfde afdaling nog eens te doen
- Sportwedstrijd aan het verliezen plots willen er 3 wisselen omdat ze ‘moe zijn
- Muziek keuze kan een effect hebben tijdens een inspanningstest
BIAS
= Vooroordeel, vervorming of vertekening van een situatie, meestal op basis van
persoonlijke ervaringen en waarden.
Verschillende soorten:
- Emotionele bias vanuit eigenwaarde
- Confirmation bias
Bevestiging, info die aanslaat bij onze overtuigingen nemen we sneller op
Vb. ene kant van de aula is slim, andere kant dom – kan leiden tot Self-Fulfilling
Prophecy
- Expectancy bias (zie ook dreiging van stereotypen)
Eigen verwachtingen laten meeslepen
Vb. je krijgt wat je verwacht omdat je bv bronnen zoekt die dit bevestigen ipv
ontkrachten
- …
2
, Zes perspectieven van de psychologie
Zes belangrijke perspectieven domineren het snel veranderde veld van de moderne
psychologie. Als deze perspectieven zijn voortgekomen uit radicaal nieuwe ideeën over
geest en gedrag.
- Het biologische perspectief
- Het behavioristisch perspectief
- Het ontwikkelingsperspectief
- Het cognitieve perspectief
- Het whole-personperspectief
- Het sociocultureel perspectief
1. Het biologisch perspectief
Grondlegger: René Descartes
De eerste die fysiologische dingen ontdekte.
Van de kerk mocht het lichaam van de dode niet worden
geopend.
Scheiding tussen de spirituele geest en het fysieke lichaam. geest
heeft ook een lichamelijk substraat de zenuwbanen
Vormt de basis voor het moderne biologische perspectief.
Bijvoorbeeld: neurowetenschappen
2 variaties:
1. Neurowetenschappen
o Hersenpsychologie impact van gedrag op hersenen
o Hoe werken onze hersenen? Trauma’s, …
2. Evolutionaire psychologie
o Darwin survival of the fittest aanpassingsvermogen en natuurlijke
selectie, eigenschappen die de overlevingskansen vergroten worden zo naar
voren geschoven
3
, 2. Het cognitief perspectief
Grondlegger: Wilhelm Wundt
Vooral wat er binnenin het hoofd gebeurd
Introspectie
= De wetenschappelijke methode kan worden gebruikt om de geest te
bestuderen.
Mensen die luidop vertellen wat er door hun hoofd gaat
Structuralisme
= Onderzoeken de meest elementaire ‘structuren’ / onderdelen van de geest.
Functionalisme
= Psychische processen worden best begrepen vanuit hun adaptieve nut en functie.
Gestaltpsychologie
= Bewustzijnservaringen zijn meer dan de som van de delen.
Voorbeeld gestaltpsychologie:
Ronde vormen: zachte klanken Het geheel is meer dan de som van de delen
Scherpe vormen: scherpe klanken Door verwerking van neuronen
Het moderne cognitieve perspectief: informatieverwerking
(metafoor: computer)
Filteren van informatie
Nadruk op cognitie: leren, geheugen, perceptie en denken
Wat gebeurt er als we dingen zien en hoe werkt ons geheugen
4
