Inhoud
DEEL 7. De strafrechtelijke sancties.......................................................................................2
(1) Wat zijn de straffen? ......................................................................................................2
Indeling ....................................................................................................................3
Straffen toepasselijk op NP ......................................................................................6
Straffen toepasselijk op RP (7bis Sw).....................................................................17
(2) Strafrechtelijke beveiligings- of beschermingsmaatregelen ..........................................19
DEEL 8. De straftoemeting ...................................................................................................21
DEEL 9. De uitspraak ...........................................................................................................22
De algemene beginselen ..................................................................................................22
Uitvoering .........................................................................................................................27
Gezag van gewijsde..........................................................................................................28
Burgerlijke aspecten .........................................................................................................29
DEEL 10. De rechtsmiddelen ...............................................................................................32
Hoger beroep ....................................................................................................................32
Verzet ...............................................................................................................................39
DEEL 11. Tenuitvoerlegging strafrechtelijke sancties ...........................................................43
DEEL 12. Werking van de strafwet naar de plaats ..............................................................46
DEEL 13. Werking van de strafwet in de tijd .......................................................................51
Deel 14. Beletselen voor normale uitoefening van de strafvordering, burgerlijke vordering of
uitvoering van de sanctie ......................................................................................................56
1
,DEEL 7. De strafrechtelijke sancties
- Sanctie: een middel om het naleven van bepaalde gedragsnormen te bevorderen of af te dwingen
of om een gewenst resultaat te bereiken.
Positieve sanctie: als het middel voordelen verbindt aan naleving gedragsnormen = beloning
Negatieve sanctie: als middel nadelen verbindt aan normafwijkend of –schendend gedrag =
straf in ruime zin strafrecht werkt bijna uitsluitend met deze
- De juridische sanctiestelsels = geformaliseerd: recht bepaalt waarin deze sancties bestaan, wnr ze
kunnen worden toegepast, wie bevoegd is ze op te leggen, uit te voeren en/of ongedaan te maken.
Opm.: andere sanctiestelsels kunnen sterk geformaliseerd zijn of louter informele sancties in
werking stellen
- Strafrechtelijke sancties: kunnen enkel opgelegd worden wanneer een misdrijf of een als misdrijf
omschreven feit werd gepleegd.
Opm.: voorwaarde (moeilijkheid): wetgever moet effectief en uitdrukkelijk een straf hebben
gesteld op inbreuk van bepaalde rechtsnorm.
- Sommige sancties opgelegd zonder tussenkomst feitenrechter: buitenrechterlijke sancties, die
onder bepaalde voorwaarden verval van de strafvordering tot gevolg hebben (bijv. 65
Wegverkeerswet).
- Materiële strafrecht: bestudeert vnl. de rechterlijke strafrechtelijke sancties:
Straffen
Beveiligings- of beschermingsmaatregelen
(1) Wat zijn de straffen?
Het begrip straf:
Drie belangrijke contexten:
1 Autonome interpretatie EVRM
EHRM geeft aan begrip straf/strafvordering een eigen, autonome betekenis 3 criteria om te
bepalen of sanctie karakter van straf heeft en te bepalen of het gaat om strafbaar feit in de zin
van art. 6 EVRM:
o Interne kwalificatie van de inbreuk: zodra overtreden norm formeel is opgenomen in
strafrecht van betrokken LS waarborgen 6 EVRM automatisch van toepassing
o Aard van de inbreuk: kijken naar strekking norm en bedoeling van sanctie. Bevolking
in het algemeen aanbelangt: van strafrechtelijke aard indien ze
Repressief: beoogt dader inbreuk negatief te treffen
En/of
Preventief: nieuwe inbreuken op rechtsnorm dmv sancties beoogt af te
schrikken of ontraden
o Aard en zwaarwichtigheid van sanctie: strafrechtelijk repressief eerder dan als louter
compenserend of herstellend?
2 Grondwet
Art. 14 GW: geen straf kan worden ingevoerd of toegepast dan krachtens de wet. Hier begrip
‘straf’ ruimere draagwijdte dan in strafrecht in enge zin.
2
, 3 Strafrecht in enge zin
Strafwetgever omschrijft niet wat de straf is maar beperkt zich tot opsommen van straffen: art.
7 (NP) en 7bis (RP) Sw.
Definitie volgens rspr. en rl. = een leed, door de wet bepaald, en door de rechterlijke macht
opgelegd als een sanctie voor een misdrijf (is geen goede definitie!)
Naar intern Belgisch recht: geen andere definitie dan tautologie dat zij de sanctie is waarvan
de wetgever heeft gewild dat zij het karakter van straf zou bezitten.
Hoe juridisch strafbegrip beter begrijpen? Door straf te ontleden in haar essentiële kenmerken.
Kenmerken:
- Wettelijk karakter: kunnen enkel opgelegd worden krachtens een wettelijke bepaling die
geldingskracht had op ogenblik dat misdrijf gepleegd werd (= legaliteitsbeginsel). Hieruit volgt
dat strafrechter geen straf kan uitspreken zonder zich te baseren op wet die deze straf voorschrijft
- Verplicht karakter: sr verplicht straffen op te leggen die de wet op het misdrijf gesteld heeft. In
beginsel mag sr niet afzien van enige strafsanctie.
Opm.:
Uitzondering! 21ter VTSv. Geeft de rechter nl. mogelijkheid om bij overschrijding van
redelijke termijn veroordeling bij eenvoudige schuldigverklaring uit te spreken, of uitspraak
op te schorten.
Wetgever zelf dit karakter gerelativeerd: OM toegelaten de zaak alsnog via minnelijke
schikking af te handelen, zo lang de door de rechter opgelegde straf niet definitief is!
- Persoonlijk karakter: enkel straffen opleggen aan wie zij als dader of medeplichtige zien.
In strafrecht: geen aansprakelijkheid voor andermans daden.
Hierdoor vervallen de straffen door de dood veroordeelde (86, lid 1 Sw). Kan niet overgaan op
erfgenamen.
Opgelet bij RP: 86 lid 2 Sw bepaalt dat verlies rechtspersoonlijkheid de straf niet doet
vervallen!!! Belet dat RP zich kunnen onttrekken aan hun straf dmv ontbinding.
- Individueel karakter: iedere dader, mededader of medeplichtige moet een afzonderlijke straf
krijgen (tenzij de wet uitdrukkelijk afwijkt bestaat er dus geen collectieve of solidaire
strafrechtelijke aansprakelijkheid) art. 39 Sw: regel voor GB, maar wordt toegepast op alle
strafsancties.
- Rechterlijk karakter: alleen rechterlijke macht bevoegd om straffen naar intern Belgisch recht uit
te spreken.
Gevolg: sancties opgelegd door buitengerechtelijke instanties/administratieve ovh’en: geen
straffen in enge zin.
Oplegging moet gebeuren met respect voor de EVRM-proceduregaranties.
Indeling
Drieledige indeling van de straffen obv 7 en 7bis Sw. (maar opgelet: bijzondere strafwetten die andere
straffen bevatten):
1) Criminele straffen: misdaden
2) Correctionele straffen: wanbedrijven
3
, 3) Politiestraffen: overtredingen
Van belang voor?
- Wezenlijke indeling misdrijven: 1 Sw aard straf bepaalt de aard van het misdrijf
- Straftoemeting bij:
Strafbare poging
Strafbare deelneming
Samenloop misdrijven
Herhaling
Verzachtende omstandigheden
- Verjaring van de straf
Tweeledige indeling van strafbaar rechtssubject (Wet 5 mei 1999)
- NP
- RP
Natuurlijke personen Rechtspersonen
Meer straffen dan bij RP. Hoofdstraffen: Slechts één hoofdstraf: GELDBOETE (7bis in
combi met 41bis Sw)
- Crimineel: opsluiting en hechtenis
- Correctioneel: Quid bijkomende straffen?
GS 8d en meer
WS 46u en meer - Misdaden, wanbedrijven en overtredingen:
GB 26€ en meer Bijzondere verbeurdverklaring (7bis lid 2
in combi 42 e.v. Sw)
+ sinds 2016:
- Misdaden en wanbedrijven
Straf onder ET Ontbinding (35 Sw)
Autonome probatiestraf Tijdelijk of definitief verbod een werk-
- Overtredingen: zaamheid uit te oefenen (36 Sw)
GS 1d tot 7d Tijdelijke of definitieve sluiting van de
WS 20u tot 45u
inrichting(en) (37 Sw)
GB 1€ tot 25€
Bekendmaking of verspreiding van een
+ sinds 2016; beslissing (37bis Sw)
Straf onder ET: < of = 7d
Autonome probatiestraf: < of = 12m
De bijkomende straffen?
- Misdaden
Bekendmaking bepaalde arresten (art. 18 Sw)
Afzetting (19 Sw)
- Misdaden én wanbedrijven
Ontzetting uit bepaalde burgerlijke en
politieke rechten (31 e.v. Sw)
Terbeschikkingstelling strafuitvoeringsrb
- Alle misdrijven (3 categorieën)
GB samen met vrijheidsstraf of andere
hoofdstraf opgelegd
4
DEEL 7. De strafrechtelijke sancties.......................................................................................2
(1) Wat zijn de straffen? ......................................................................................................2
Indeling ....................................................................................................................3
Straffen toepasselijk op NP ......................................................................................6
Straffen toepasselijk op RP (7bis Sw).....................................................................17
(2) Strafrechtelijke beveiligings- of beschermingsmaatregelen ..........................................19
DEEL 8. De straftoemeting ...................................................................................................21
DEEL 9. De uitspraak ...........................................................................................................22
De algemene beginselen ..................................................................................................22
Uitvoering .........................................................................................................................27
Gezag van gewijsde..........................................................................................................28
Burgerlijke aspecten .........................................................................................................29
DEEL 10. De rechtsmiddelen ...............................................................................................32
Hoger beroep ....................................................................................................................32
Verzet ...............................................................................................................................39
DEEL 11. Tenuitvoerlegging strafrechtelijke sancties ...........................................................43
DEEL 12. Werking van de strafwet naar de plaats ..............................................................46
DEEL 13. Werking van de strafwet in de tijd .......................................................................51
Deel 14. Beletselen voor normale uitoefening van de strafvordering, burgerlijke vordering of
uitvoering van de sanctie ......................................................................................................56
1
,DEEL 7. De strafrechtelijke sancties
- Sanctie: een middel om het naleven van bepaalde gedragsnormen te bevorderen of af te dwingen
of om een gewenst resultaat te bereiken.
Positieve sanctie: als het middel voordelen verbindt aan naleving gedragsnormen = beloning
Negatieve sanctie: als middel nadelen verbindt aan normafwijkend of –schendend gedrag =
straf in ruime zin strafrecht werkt bijna uitsluitend met deze
- De juridische sanctiestelsels = geformaliseerd: recht bepaalt waarin deze sancties bestaan, wnr ze
kunnen worden toegepast, wie bevoegd is ze op te leggen, uit te voeren en/of ongedaan te maken.
Opm.: andere sanctiestelsels kunnen sterk geformaliseerd zijn of louter informele sancties in
werking stellen
- Strafrechtelijke sancties: kunnen enkel opgelegd worden wanneer een misdrijf of een als misdrijf
omschreven feit werd gepleegd.
Opm.: voorwaarde (moeilijkheid): wetgever moet effectief en uitdrukkelijk een straf hebben
gesteld op inbreuk van bepaalde rechtsnorm.
- Sommige sancties opgelegd zonder tussenkomst feitenrechter: buitenrechterlijke sancties, die
onder bepaalde voorwaarden verval van de strafvordering tot gevolg hebben (bijv. 65
Wegverkeerswet).
- Materiële strafrecht: bestudeert vnl. de rechterlijke strafrechtelijke sancties:
Straffen
Beveiligings- of beschermingsmaatregelen
(1) Wat zijn de straffen?
Het begrip straf:
Drie belangrijke contexten:
1 Autonome interpretatie EVRM
EHRM geeft aan begrip straf/strafvordering een eigen, autonome betekenis 3 criteria om te
bepalen of sanctie karakter van straf heeft en te bepalen of het gaat om strafbaar feit in de zin
van art. 6 EVRM:
o Interne kwalificatie van de inbreuk: zodra overtreden norm formeel is opgenomen in
strafrecht van betrokken LS waarborgen 6 EVRM automatisch van toepassing
o Aard van de inbreuk: kijken naar strekking norm en bedoeling van sanctie. Bevolking
in het algemeen aanbelangt: van strafrechtelijke aard indien ze
Repressief: beoogt dader inbreuk negatief te treffen
En/of
Preventief: nieuwe inbreuken op rechtsnorm dmv sancties beoogt af te
schrikken of ontraden
o Aard en zwaarwichtigheid van sanctie: strafrechtelijk repressief eerder dan als louter
compenserend of herstellend?
2 Grondwet
Art. 14 GW: geen straf kan worden ingevoerd of toegepast dan krachtens de wet. Hier begrip
‘straf’ ruimere draagwijdte dan in strafrecht in enge zin.
2
, 3 Strafrecht in enge zin
Strafwetgever omschrijft niet wat de straf is maar beperkt zich tot opsommen van straffen: art.
7 (NP) en 7bis (RP) Sw.
Definitie volgens rspr. en rl. = een leed, door de wet bepaald, en door de rechterlijke macht
opgelegd als een sanctie voor een misdrijf (is geen goede definitie!)
Naar intern Belgisch recht: geen andere definitie dan tautologie dat zij de sanctie is waarvan
de wetgever heeft gewild dat zij het karakter van straf zou bezitten.
Hoe juridisch strafbegrip beter begrijpen? Door straf te ontleden in haar essentiële kenmerken.
Kenmerken:
- Wettelijk karakter: kunnen enkel opgelegd worden krachtens een wettelijke bepaling die
geldingskracht had op ogenblik dat misdrijf gepleegd werd (= legaliteitsbeginsel). Hieruit volgt
dat strafrechter geen straf kan uitspreken zonder zich te baseren op wet die deze straf voorschrijft
- Verplicht karakter: sr verplicht straffen op te leggen die de wet op het misdrijf gesteld heeft. In
beginsel mag sr niet afzien van enige strafsanctie.
Opm.:
Uitzondering! 21ter VTSv. Geeft de rechter nl. mogelijkheid om bij overschrijding van
redelijke termijn veroordeling bij eenvoudige schuldigverklaring uit te spreken, of uitspraak
op te schorten.
Wetgever zelf dit karakter gerelativeerd: OM toegelaten de zaak alsnog via minnelijke
schikking af te handelen, zo lang de door de rechter opgelegde straf niet definitief is!
- Persoonlijk karakter: enkel straffen opleggen aan wie zij als dader of medeplichtige zien.
In strafrecht: geen aansprakelijkheid voor andermans daden.
Hierdoor vervallen de straffen door de dood veroordeelde (86, lid 1 Sw). Kan niet overgaan op
erfgenamen.
Opgelet bij RP: 86 lid 2 Sw bepaalt dat verlies rechtspersoonlijkheid de straf niet doet
vervallen!!! Belet dat RP zich kunnen onttrekken aan hun straf dmv ontbinding.
- Individueel karakter: iedere dader, mededader of medeplichtige moet een afzonderlijke straf
krijgen (tenzij de wet uitdrukkelijk afwijkt bestaat er dus geen collectieve of solidaire
strafrechtelijke aansprakelijkheid) art. 39 Sw: regel voor GB, maar wordt toegepast op alle
strafsancties.
- Rechterlijk karakter: alleen rechterlijke macht bevoegd om straffen naar intern Belgisch recht uit
te spreken.
Gevolg: sancties opgelegd door buitengerechtelijke instanties/administratieve ovh’en: geen
straffen in enge zin.
Oplegging moet gebeuren met respect voor de EVRM-proceduregaranties.
Indeling
Drieledige indeling van de straffen obv 7 en 7bis Sw. (maar opgelet: bijzondere strafwetten die andere
straffen bevatten):
1) Criminele straffen: misdaden
2) Correctionele straffen: wanbedrijven
3
, 3) Politiestraffen: overtredingen
Van belang voor?
- Wezenlijke indeling misdrijven: 1 Sw aard straf bepaalt de aard van het misdrijf
- Straftoemeting bij:
Strafbare poging
Strafbare deelneming
Samenloop misdrijven
Herhaling
Verzachtende omstandigheden
- Verjaring van de straf
Tweeledige indeling van strafbaar rechtssubject (Wet 5 mei 1999)
- NP
- RP
Natuurlijke personen Rechtspersonen
Meer straffen dan bij RP. Hoofdstraffen: Slechts één hoofdstraf: GELDBOETE (7bis in
combi met 41bis Sw)
- Crimineel: opsluiting en hechtenis
- Correctioneel: Quid bijkomende straffen?
GS 8d en meer
WS 46u en meer - Misdaden, wanbedrijven en overtredingen:
GB 26€ en meer Bijzondere verbeurdverklaring (7bis lid 2
in combi 42 e.v. Sw)
+ sinds 2016:
- Misdaden en wanbedrijven
Straf onder ET Ontbinding (35 Sw)
Autonome probatiestraf Tijdelijk of definitief verbod een werk-
- Overtredingen: zaamheid uit te oefenen (36 Sw)
GS 1d tot 7d Tijdelijke of definitieve sluiting van de
WS 20u tot 45u
inrichting(en) (37 Sw)
GB 1€ tot 25€
Bekendmaking of verspreiding van een
+ sinds 2016; beslissing (37bis Sw)
Straf onder ET: < of = 7d
Autonome probatiestraf: < of = 12m
De bijkomende straffen?
- Misdaden
Bekendmaking bepaalde arresten (art. 18 Sw)
Afzetting (19 Sw)
- Misdaden én wanbedrijven
Ontzetting uit bepaalde burgerlijke en
politieke rechten (31 e.v. Sw)
Terbeschikkingstelling strafuitvoeringsrb
- Alle misdrijven (3 categorieën)
GB samen met vrijheidsstraf of andere
hoofdstraf opgelegd
4
