Samenvatting algemene farmacologie + eerste hoofdstuk gespecialiseerde farmacologie

Algemene farmacologie

Introductie
 Farmacokinetiek: wat doet lichaam met gm
o Absorbtie
 Hoe wordt gm opgenomen in lich
 Trager via mond dan iv
 Afh v persoonsgebonden karakteristieken
o Distributie:
 Hoe wordt gm verdeeld in lichaam
 Hydrofiel vs lipofiel
 Niet-ew gebonden vs ew gebonden (= minder vrij gm beschikbaar)
o Metabolisme
 Omzetten gm in andere stoffen die beter knnen afgebroken of uitgescheiden w
 Afh v onderliggend lijden, levensstijl of andere gm'en
o Excretie
 Uitscheiding, vaak via nieren
 Afh v werking nieren en andere gm'en
 Farmacodynamiek = wat doet gm met lichaam
o Ongewenste effecten (bijwerkingen)
o Gewenste effecten (vb pijnstillend)
o Afh v ptfactoren, leefstijl en andere gm'en
 Bij voorschrijven gm: oog voor kostprijs
o RIZIV betaalt veel gm terug
o Lijst meeste uitgaven van RIZIV
 DDD = hoeveel keer iets voorgeschreven werd in een jaar
 Bovenaan staan
 Dure gm die weinig gebruikt w
o Adalimumab = monoclonaal antigen: ziekte van Crohn en psoriasis
 Goedkope gm die veel gebruikt w
o Pantoprazol = maagbeschermer
o Atorvastatine = hypercholesterolemie
 Gemiddelde dosis per dag is pt afhankelijk (afh van versch demografische fact)


1. Farmacokinetiek
1.1 Transport van geneesmiddelen (over membranen)
1.1.1 Passief transport: niet-ionische diffusie
 Ionisatie -> slechtere diffusie
 Enkel niet-geïoniseerde gm’en door membraan
 Onverzadigbaar, curve blijft stijgen en zal nooit plateau bereiken
 Ionisatie
C geïoniseerd
o Zuur: pH = pKa + log
C niet−geïoniseerd

, C niet−¿ï oniseerd
o Base: pH = pKa + log
C≥ï oniseerd
o pKa = dissociatiecte = pH waarbij gm voor de helft geïoniseerd is
 Zwak zuur = meest oplosbaar bij lagere pH (↓ ionisatie ->
↑ vetoplosbaarheid en absorbtie)
 Zwakke base = meest oplosbaar bij hogere pH
 pH-partitietheorie: gm concentratie bij evenwicht verschilt tss componenten
o Zuur gm ->> compartiment met hoge pH
o Basisch gm ->> compartiment met lage pH

1.1.2 Actief transport: carriers
 Verzadigbaar: als alle carriers vol kan niet meer getransporteerd w en max transprot bereikt
(curve bereikt plateau)
 SCT-transporters: actief of passief
o Anion transporters
o Kation transporters
 ATP-bindende transporters (= ABC transporter familie)
 Als gm passeert in darm -> kan ->> darmlumen gepompt w en zo meer excretie -> minder
systemische absorbtie

1.1.3 Paracellulair transport via poriën
 Migratie tussen cellen heen (kleine ruimte)
o Vb: in capillairen: nood aan uitwisseling voedings- en afvalstoffen
o Albumine kan niet uitlekken
 Op intensieve zorgen: vaker capillaire lekkages -> oedeem
 Grootte poriën in kapsel van Bowman >>>
 Grootte poriën in BBB <<< (bijna geen transport mogelijk)

1.1.4 Parameters voor absorbtie
 Cmax = grootste concentratie aan gm die bereikt kan worden in systemische circulatie = piek
 Tmax = tijd nodig voor Cmax te bereiken in systemische circulatie
 Fig = typische curve voor orale inname
o Stijgend deel: nood aan oplossen gm voor transport over membr is mogelijk
o Dalend deel: distributie en eliminatie uit lich
o Cmax/Tmax = absorbtiesnelheid
 Hoog -> snelle absorbtie
 Laag -> trage absorbtie
 Vloeibaar gm > vast gm
 Absorbtiesnelheid heel belangrijk
o Blunting of the peek = afgerondde piek in de C/T grafiek
 MTC = maximum toegelaten concentratie
 MEC = minimum effectieve concentratie
 Afstand MTC-MEC = therapeutisch-toxische range
o Te hoge C in bloed -> meer neveneffecten
 AUC = opp onder de C/T-grafiek = maat voor hoe goed gm w opgenomen

1.2 Biologische beschikbaarheid
 = fractie vd totale toegediende dosis die onveranderd ->> systemische circulatie

,  Bij oraal: F = fa x fi x fh
o F = biologische beschikbaarheid
o fa = fractie die geabsorbeerd wordt
o fi = fractie die intestinaal gemetaboliseerd wordt
o fh = fractie die bij eerste passage niet werd afgebroken door lever
 Gm’en met belangrijk first-pass effect (die deels geïnactiveerd w in lever)
o Propranolol
o Nitroglycerine
o Lidocaïne
o Morfine
o Diazepam
o Cimetidine
o Buprenorphine
 Absolute biologische beschikbaarheid
o = oppervlakte onder C/T-curve tss per os - IV vergelijken
o Per os toediening: curve met piek na absorbtiefase (cf supra)
o IV toediening: dalende curve
 Relatieve biologische beschikbaarheid
o Vb bij testen of witte variant even goed werkt als referentie variant
Opp onder curve [te testen gm]
o F=
Opponder curve[referentie gm]
 Enkel ongebonden gm’en knnen geëlimineerd w uit lich
 In praktijk
o Kostprijs in overweging nemen (per os < IV)
o Pt kenmerken (kan geen pil slikken, dosis IV < per os)
o IC: meestal IV toediening want bloedtoevoer splanchnisch gebied <<<
o Invloed van voedsel op F (kan dalen of stijgen)
o IV-PO schakeling: niet bij diarree, ernstige infecties, darmoperaties en darmverlamming
 Controleren of F genoeg is voor overschakeling naar PO
 C in bloed controleren op t0’, t45’ en t90’

1.3 Equivalentie van geneesmiddelen
 Chemische equivalentie
o Actief bestanddeel in = hoeveelheid aanwezig
o Zelfde toedieningsweg
 Biologische equivalentie
o Eisen gesteld door EMA -> vergelijkbaarheid moet nagekomen w
o Bij (min 12) gezonde vrijwilligers in nuchtere omstandigheden (geen beïnvloeding van F)
 Therapeutische equivalentie 90% betrouwbaarheidsinterval van F 80-125%
 Prod met smalle therapeutische range: 90-110%

1.4 No switch list
 Voorschrijven stofnaam, geen merknamen meer -> apoth kan bepalen wat meest geschikt
 ~ = liefst niet switchen tss versch merken binnen 1 therapie door nauwe therapeutische range
o Anti-arrhitmica
o Immunosuppressors
o Orale anticoagulantia