In dialoog met kinderen
1. In dialoog met kinderen met diverse behoeften
1.1 Wat is een dialoog?
Elk gedrag = vorm van communiceren
Communicatie = hefboom samen leren, verbinden, genieten…
Mens en professionele leerkracht: zorgzaam, effectief en verbindend
Inhoud uitwisselen + aandacht relatie binnen respectvolle context
Ideeën, ervaringen uitwisselen in gesprek, verschillen erkennen en recht om zijn wie je bent
Toont respect voor de ander
Daagt leerlingen en jezelf uit eigen standpunten onderzoeken
1.2 In dialoog treden om basisbehoeften stimuleren
Dialoog: positieve relatie opbouwen + kinderen stimuleren groeien
Elk kind andere basisbehoeften – communicatie daarop afgestemd
3 psychologische basisbehoeften
1) Verbondenheid: ik hoor erbij
2) Competentie: ik kan het
3) Autonomie: ik wil het zelf
Optimale ontwikkeling: 3 basisbehoeften voldaan
Evenwichtige invulling noodzakelijk (thuis – school)
1.3 Relatie dialoog, basisbehoeften en motivatie
Elk persoon: intrinsieke motivatie nodig om kunnen ontwikkelen
Leerling niet gemotiveerd: reden achter (tijd nemen erachter komen wat)
Leerling weinig spontane interesse studiemateriaal: leerkracht hierop inspelen
Intrinsieke motivatie
Voert activiteit uit om inhoud zelf
Drijfveer: persoonlijke interesses
Meest wenselijke toestand om diep en succesvol te leren: lln vindt het boeiend en wilt er
meer over te weten komen
Extrinsieke motivatie
Voert activiteit uit om uitkomst te bereiken buiten activiteit
Bv: leerling werkt oefening af zodat hij van lk een sticker krijgt
Factoren nood autonomie bevredigen -> verhogen intrinsieke motivatie
1
, Bv: opdracht creatief schrijven en lln’en krijgen keuze 3 onderwerpen
Factoren autonomie dwarsbomen -> dalen intrinsieke motivatie
Bv: deadlines opleggen, limieten stellen
Leerlingen voorkeur activiteiten waar goed in zijn: lk leeromgeving creëren waar elk kind op niveau
wordt uitgedaagd (ZNO) -> tegemoetkomen behoefte competentie OOK intrinsieke motivatie
Verbondenheid ook belangrijk: positieve relatie aangaan lln’en
Leerling motiveren leren: makkelijker in veilige, vertrouwde pedagogische relatie opgebouwd
Groot belang: constructieve, motiverende dialoog
Lk inzetten basishoudingen: vertrouwen en waarderen
Kind beperkt psychologische basisbehoeften -> intrinsieke motivatie raken
Basisbehoeften en motivatie ondersteunen: dialoog en taal hierop afstemmen
Communicatiewijze invloed op motivatie
Startpunt: empathische houding (sensitief en responsief handelen)
2. Fundamenten voor positieve dialoog en relatie:
basishouding waarderen en vertrouwen
2.1 Belang positieve relatie
Basis positieve relatie: goede dialoog
Psychologen Carl R Rogers en Thomas Gordon hebben 5 essentiële elementen gevonden
hiervoor
1)Gelijkwaardigheid
Verhouding leerkracht – leerling: machtsverschil
Gevaar: kind wordt vergeten
Leerkracht in staat zijn ongelijkheid opheffen + goed luisteren: gelijkwaardige
gesprekpartners
Kind wordt serieus genomen, gerespecteerd in gevoelens, gedachten en meningen
2) Authenticiteit
Iemand gedraagt zich zoals die is, zonder verschuilen
Echtheid: overstemming gevoelens – gedrag en denken – doen
3) Acceptatie
Aanvaardt de ander met zijn meningen en gevoelens
Hoe beter je de ander als persoon kan accepteren, hoe veiliger en warmer het aanvoelt
4) Empathie
Zich kunnen verplaatsen gevoelens ander zonder vooroordelen
Hoeft niet zelf die gevoelens te hebben
5) Ontvankelijkheid
Leerling en leerkracht bereid en in staat met elkaar in dialoog treden
2
, Positieve relatie: voorwaarde goed functionerende leerling, effectief onderwijs en optimale
leeropbrengsten
Kenmerken positieve relatie:
1) Kind voelt zich veilig: basis om verkennend en onderzoekend gedrag stellen, te leren en
ontwikkelen
2) Durft tonen probleem hebben en sneller hulp aanvaarden
3) Kind kan beter relativeren en plaatsen dat leerkracht probleem niet goed aanpakt, als
leerkracht niet altijd best mogelijke wijze
Positieve relatie: kind vindt het niet leuk, ziet het als incident
Minder goede relatie: dergelijke reactie ervaren als ‘bewijs’ dat hij niet geaccepteerd wordt
4) Kind toont loyaliteit en wilt positieve relatie behouden
Proberen geen gedrag stellen relatie slecht kan beïnvloeden
5) Kind tast minder acceptatiegrens van leerkracht af
Versch componenten relatie leerkrachten – leerlingen
1) Individuele kenmerken lk en lln
Bv: geslacht, persoonlijkheid, overtuigingen…
Hebben invloed kwaliteit relatie
2) Interactie lk – lln
Aspecten relatie in wisselwerking met elkaar
Is er interesse, humor, zorg…? Hoe kenmerkt de interactie zich? Is er ruimte voor
spontaniteit?
3) Externe invloeden
Schoolcultuur: Hoe staat school in tov inspraak lln’en? Hoe staat men tov prestaties? Hoeveel
autonomie krijgen leerlingen?
Ruimere maatschappelijke gebeurtenissen en denkbeelden: Welke waarden en normen heeft
de maatschappij? Hoe reflecteren ze in omgang met elkaar? (mens- en maatschappijbeeld)
Actuele gebeurtenissen
Positieve relatie lk – lln groot belang:
Gezonde ontwikkeling
Lln’en hechte band: meer plezier beleven op school, komen beter overeen met klasgenoten
Biedt veilige basis aan jonge kinderen: wanneer problemen opduiken, lk terugvalbasis
Neemt niet af met ouder worden
Overgangsfasen hierin heel bepalend bv kleuter – lager OF moment vriendschap met
klasgenoten onder druk -> veiligheid en geborgenheid lk heel nodig
3
1. In dialoog met kinderen met diverse behoeften
1.1 Wat is een dialoog?
Elk gedrag = vorm van communiceren
Communicatie = hefboom samen leren, verbinden, genieten…
Mens en professionele leerkracht: zorgzaam, effectief en verbindend
Inhoud uitwisselen + aandacht relatie binnen respectvolle context
Ideeën, ervaringen uitwisselen in gesprek, verschillen erkennen en recht om zijn wie je bent
Toont respect voor de ander
Daagt leerlingen en jezelf uit eigen standpunten onderzoeken
1.2 In dialoog treden om basisbehoeften stimuleren
Dialoog: positieve relatie opbouwen + kinderen stimuleren groeien
Elk kind andere basisbehoeften – communicatie daarop afgestemd
3 psychologische basisbehoeften
1) Verbondenheid: ik hoor erbij
2) Competentie: ik kan het
3) Autonomie: ik wil het zelf
Optimale ontwikkeling: 3 basisbehoeften voldaan
Evenwichtige invulling noodzakelijk (thuis – school)
1.3 Relatie dialoog, basisbehoeften en motivatie
Elk persoon: intrinsieke motivatie nodig om kunnen ontwikkelen
Leerling niet gemotiveerd: reden achter (tijd nemen erachter komen wat)
Leerling weinig spontane interesse studiemateriaal: leerkracht hierop inspelen
Intrinsieke motivatie
Voert activiteit uit om inhoud zelf
Drijfveer: persoonlijke interesses
Meest wenselijke toestand om diep en succesvol te leren: lln vindt het boeiend en wilt er
meer over te weten komen
Extrinsieke motivatie
Voert activiteit uit om uitkomst te bereiken buiten activiteit
Bv: leerling werkt oefening af zodat hij van lk een sticker krijgt
Factoren nood autonomie bevredigen -> verhogen intrinsieke motivatie
1
, Bv: opdracht creatief schrijven en lln’en krijgen keuze 3 onderwerpen
Factoren autonomie dwarsbomen -> dalen intrinsieke motivatie
Bv: deadlines opleggen, limieten stellen
Leerlingen voorkeur activiteiten waar goed in zijn: lk leeromgeving creëren waar elk kind op niveau
wordt uitgedaagd (ZNO) -> tegemoetkomen behoefte competentie OOK intrinsieke motivatie
Verbondenheid ook belangrijk: positieve relatie aangaan lln’en
Leerling motiveren leren: makkelijker in veilige, vertrouwde pedagogische relatie opgebouwd
Groot belang: constructieve, motiverende dialoog
Lk inzetten basishoudingen: vertrouwen en waarderen
Kind beperkt psychologische basisbehoeften -> intrinsieke motivatie raken
Basisbehoeften en motivatie ondersteunen: dialoog en taal hierop afstemmen
Communicatiewijze invloed op motivatie
Startpunt: empathische houding (sensitief en responsief handelen)
2. Fundamenten voor positieve dialoog en relatie:
basishouding waarderen en vertrouwen
2.1 Belang positieve relatie
Basis positieve relatie: goede dialoog
Psychologen Carl R Rogers en Thomas Gordon hebben 5 essentiële elementen gevonden
hiervoor
1)Gelijkwaardigheid
Verhouding leerkracht – leerling: machtsverschil
Gevaar: kind wordt vergeten
Leerkracht in staat zijn ongelijkheid opheffen + goed luisteren: gelijkwaardige
gesprekpartners
Kind wordt serieus genomen, gerespecteerd in gevoelens, gedachten en meningen
2) Authenticiteit
Iemand gedraagt zich zoals die is, zonder verschuilen
Echtheid: overstemming gevoelens – gedrag en denken – doen
3) Acceptatie
Aanvaardt de ander met zijn meningen en gevoelens
Hoe beter je de ander als persoon kan accepteren, hoe veiliger en warmer het aanvoelt
4) Empathie
Zich kunnen verplaatsen gevoelens ander zonder vooroordelen
Hoeft niet zelf die gevoelens te hebben
5) Ontvankelijkheid
Leerling en leerkracht bereid en in staat met elkaar in dialoog treden
2
, Positieve relatie: voorwaarde goed functionerende leerling, effectief onderwijs en optimale
leeropbrengsten
Kenmerken positieve relatie:
1) Kind voelt zich veilig: basis om verkennend en onderzoekend gedrag stellen, te leren en
ontwikkelen
2) Durft tonen probleem hebben en sneller hulp aanvaarden
3) Kind kan beter relativeren en plaatsen dat leerkracht probleem niet goed aanpakt, als
leerkracht niet altijd best mogelijke wijze
Positieve relatie: kind vindt het niet leuk, ziet het als incident
Minder goede relatie: dergelijke reactie ervaren als ‘bewijs’ dat hij niet geaccepteerd wordt
4) Kind toont loyaliteit en wilt positieve relatie behouden
Proberen geen gedrag stellen relatie slecht kan beïnvloeden
5) Kind tast minder acceptatiegrens van leerkracht af
Versch componenten relatie leerkrachten – leerlingen
1) Individuele kenmerken lk en lln
Bv: geslacht, persoonlijkheid, overtuigingen…
Hebben invloed kwaliteit relatie
2) Interactie lk – lln
Aspecten relatie in wisselwerking met elkaar
Is er interesse, humor, zorg…? Hoe kenmerkt de interactie zich? Is er ruimte voor
spontaniteit?
3) Externe invloeden
Schoolcultuur: Hoe staat school in tov inspraak lln’en? Hoe staat men tov prestaties? Hoeveel
autonomie krijgen leerlingen?
Ruimere maatschappelijke gebeurtenissen en denkbeelden: Welke waarden en normen heeft
de maatschappij? Hoe reflecteren ze in omgang met elkaar? (mens- en maatschappijbeeld)
Actuele gebeurtenissen
Positieve relatie lk – lln groot belang:
Gezonde ontwikkeling
Lln’en hechte band: meer plezier beleven op school, komen beter overeen met klasgenoten
Biedt veilige basis aan jonge kinderen: wanneer problemen opduiken, lk terugvalbasis
Neemt niet af met ouder worden
Overgangsfasen hierin heel bepalend bv kleuter – lager OF moment vriendschap met
klasgenoten onder druk -> veiligheid en geborgenheid lk heel nodig
3
