Samenvatting Europees recht Uhasselt

Internationaal en Europees recht

BLOK I: EUROPEES RECHT
HOORCOLLEGE I: INTRODUCTIE EU
I.1. Europese Unie
Verschil Europa en Europese Unie
- Europa:
o Verwijst naar het continent
- Europese Unie
o Politiek en economische samenwerkingsband van Europese landen

Geschiedenis van de Europese Unie
Europa:
- 1946: Churchill: “a kind of United States of Europe”
o Heeft een bepaalde samenwerking voor ogen
o Angst voor Sovjet-Unie die iets gelijkaardigs bezig is
- 1949: NAVO
o Militaire samenwerkingsorganisatie
- 1949: Raad van Europa + EVRM
o Initiatief van de raad van Europa
o ≠ EU -> volledig andere organisatie

EEG:
- 1950: Schumanverklaring
o Wilt iets gelijkaardigs als Churchill
- 1952: EGKS
o Specifiek voor kolen en staal -> nodig voor oorlogsvoering (WO II
net afgelopen)
o Koppelen van Frankrijk en Duitsland: niet meer winstgevend om
oorlog te beginnen
- 1954: poging politieke + defensie-unie
o Was een brug te ver voor de staten toen
- 1957: opzetten EEG – focus op economie
o Europees Economische gemeenschap -> later de Europese Unie


I.1.1. Supranationaal
Wat maakt EU zo bijzonder
- In oorsprong internationale organisatie
- Supranationaal
- Lidstaten beperken soevereiniteit -> overgedragen aan instellingen EU
o Veel verregaander dan ander internationaal recht




1

,Supranationale kenmerken
- Ondergeschiktheid nationaal recht
o EU recht voorrang op nationaal recht
o Bij conflict tussen EU-recht en nationaal recht -> nationale rechter
moet nationaal recht opzijzetten ten voordele van EU-recht (ook
GW)
- Besluitvorming (regel = geen unanimiteit LS)
o Steeds meer verdragen dat besluitvorming, niet meer unaniem
moet zijn
o Niet elke staat moet akkoord zijn, toch aan die wetten gebonden
- Vertegenwoordiging burgers (EP)
o Directe vertegenwoordiging: direct stemmen op vertegenwoordigers
in Europees parlement
- Geschillenbeslechting (Hof)
o Hof van Justitie: bevoegdheid over interpretatie EU-recht



I.1.2. Oprichting EU
Waarom is de EU opgericht?
- Een van de vele vredesprojecten die voor en na de wereldoorlogen werden
opgezet
- De meest succesvolle
- Omdat het de nationale soevereiniteit inperkt
Ook nu vrede evident lijkt, blijft EU-integratie noodzakelijk:
- Grote uitdagingen van 21e eeuw kunnen enkel op continentaal of zelf
globaal niveau aangepakt worden
Bv. Klimaatverandering



I.2. Europese integratie
Wat wordt er bedoelt met integratie:
- 2 dimensies:
o Uitbreiding: nieuwe lidstaten
o Verdieping: alsmaar verregaandere supranationale samenwerking in
alsmaar meer beleidsgebieden

I.2.1. Uitbreiding
1957:
- België
- Nederland
- Luxemburg
- Frankrijk
- (West-) Duitsland
o Oost-Duitsland nog deel van Sovjet


2

, - Italië
Andere toetredingen in: 1973, 1981, 1986, 1995, 2004, 2007 en 2013
In totaal 27 lidstaten
Kandidaat-lidstaten = staten die in theorie kunnen toetreden
- Bevinden zich op het Europees continent
- Staan in de wachtrij -> mogelijks in de toekomst lid



I.2.2. Inkrimping
Brexit:
- VK altijd een moeizame relatie gehad met EEG/EU
o VK een paar keer geweigerd tot toetreding -> Frankrijk gebruikte
veto (De Gaulle)
o VK heronderhandelt over toetredingsakkoord
 Twijfels over hoe het er toen aan toe ging
o VK eist en krijgt opt-out voor aantal dingen
 Bv. Euro
o Britse media en politici spelen hier ook een rol in
 Bestaat een website die misinformatie van krantenartikelen
van Britse media ontkracht
Artikel 50 VEU voorziet dat staten de EU kunnen verlaten
- Artikel 49 VEU voor intreding in EU
- Ierland en Noord-Ierland niet 1 land
o Noord-Ierland deel van VK -> opnieuw een grens getrokken



I.2.3. Verdieping
EU-integratie begint in jaren ’50 met douane-unie en interne markt
- Vrij verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal
- Door nieuwe verdragen op samenwerking op nieuwe gebieden
o Voedselveiligheid, consumentenrecht, landbouw, …

Sinds 1958
- Continue EU-integratie (in horten en stoten)
- Continue spanning tussen supranationalisme en intergouvernementalisme
EU gebaseerd op 2 internationale verdragen
- VEU en VWEU
- Flexibel, maar moeten soms aangepast worden
- Efficiënt laten functioneren




3

, 5 grote verdragswijzigingen
- 1986: Europese Akte
o Vervolledigen interne markt
- 1992: verdrag van Maastricht
o Euro, EU-burgerschap, pijlerstructuur: EG, GBVB, JBZ -> terug
afgeschaft
- 1997: verdrag van Amsterdam
o Schengen
- 2001: verdrag van Nice
o Aanpassen EU aan grote uitbreiding naar oosten
- 2007: verdrag van Lissabon
o Oorspronkelijk de bedoeling een soort grondwet van de EU te
creëren
o Term bracht discussie
 Vrees voor einde van individuele staten
 Nederland en Frankrijk tegen -> trend zet zich verder
o Nodige regels om EU te laten functioneren opgenomen binnen
verdrag
Gemeenschappelijk kenmerken verdragen:
- Meer bevoegdheden naar EU
- Meer gebieden waarop Raad met meerderheid beslist i.p.v. unanimiteit
- Meer inspraak en zelfs medezeggenschap Europees parlement
Vanaf jaren ’80 continue proces van verdragsherzieningen tot Lissabon
- Ervoor weinig integratie
- Politieke onwil en regel van unanieme besluitvorming onder LS
- Lag niet volledig stil
o Dynamiek kwam van Hof van Justitie
o Grote baanbrekende arresten vormen nogsteeds basis van
Unierecht
 Van Gend & Loos
 Simmenthal
 Costa t. Enel
 Cassis de Dijon



I.3. De nieuwe autonome EU-rechtsorde
Van Gend & Loos -> nieuw recht?
- Hof concludeert dat Europees recht niet zomaar internationaal recht is
- Juridische problemen die zich stellen onder Europese verdragen moeten
niet zomaar opgelost worden volgens (intet)nationaal recht
o Europees recht heeft zijn eigen regels, methodiek, terminologie en
oplossingen
- Probleem van directe werking
o Onder welke voorwaarden kan Unierecht ingeroepen en toegepast
worden door nationale rechter


4