SAMENVATTING OPLEIDINGS- EN WERKVELDORIËNTATIE
INHOUD
Hoofdstuk 1: Welzijn in de verzorgingsstaat ...................................................................................................................................3
Afkortingen ................................................................................................................................................................................3
Leerdoelen .................................................................................................................................................................................3
Welvaartsstaat: definitie en kenmerken .................................................................................................................................3
Historiek van de welvaartsstaat ..............................................................................................................................................3
De actieve welvaartsstaat .......................................................................................................................................................3
De nieuwe sociale kwestie ......................................................................................................................................................3
Welzijn ...................................................................................................................................................................................4
Sectoraal en categoriaal beleid ...............................................................................................................................................4
Uitdagingen van het welzijnsbeleid.........................................................................................................................................4
Preventie ................................................................................................................................................................................5
Echelonnering .........................................................................................................................................................................5
Zorgmilieu ..............................................................................................................................................................................5
Hoofdstuk 2: Sociale zekerheid.......................................................................................................................................................5
Afkortingen ................................................................................................................................................................................5
Leerdoelen .................................................................................................................................................................................5
Sociale zekerheid ....................................................................................................................................................................5
Instellingen van de sociale zekerheid ......................................................................................................................................6
Sociale verzekeringen .............................................................................................................................................................6
Sociale bijstand.......................................................................................................................................................................6
Principes van de sociale zekerheid ..........................................................................................................................................6
Vlaamse Sociale Bescherming .................................................................................................................................................6
Doeltreffendheid van sociale zekerheid ..................................................................................................................................7
Mattheüseffect .......................................................................................................................................................................7
Hoofdstuk 3: Welzijnszorg ..............................................................................................................................................................7
Afkortingen ................................................................................................................................................................................7
Leerdoelen .................................................................................................................................................................................7
Integrale jeugdhulp.................................................................................................................................................................8
Openbare centra voor maatschappelijk welzijn (OCMW) ......................................................................................................10
Algemeen welzijnswerk (AWW) ............................................................................................................................................11
De thuis- en ouderenzorg (woonzorg)...................................................................................................................................12
Gezinsondersteuning (Kind en Gezin) ...................................................................................................................................13
Ondersteuning van personen met een beperking .................................................................................................................14
Justitiehuizen en sociale diensten bij de politie.....................................................................................................................16
Etnisch-culturele minderheden .............................................................................................................................................16
Hoofdstuk 4: Gezondheid .............................................................................................................................................................18
1
, Afkortingen ..............................................................................................................................................................................18
Leerdoelen ...............................................................................................................................................................................18
Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering (RIZIV) ................................................................................................18
Verzekeringsinstellingen (ziekenfondsen) .............................................................................................................................19
Maatregelen voor toegankelijkheid en betaalbaarheid van de gezondheidszorg ..................................................................19
Preventieve gezondheidszorg ...............................................................................................................................................19
Curatieve gezondheidszorg ...................................................................................................................................................19
Geestelijke gezondheidszorg (GGZ) .......................................................................................................................................20
Hulp voor mensen met middelenafhankelijkheid ..................................................................................................................21
Hoofdstuk 5: Onderwijs ................................................................................................................................................................22
Afkortingen ..............................................................................................................................................................................22
Leerdoelen ...............................................................................................................................................................................22
Onderwijs in Vlaanderen ......................................................................................................................................................22
Algemene principes ..............................................................................................................................................................22
Onderwijsniveaus .................................................................................................................................................................23
Deeltijdse leren en werken ...................................................................................................................................................23
Hoger onderwijs ...................................................................................................................................................................23
Democratisering van het onderwijs ......................................................................................................................................24
Het buitengewoon onderwijs................................................................................................................................................24
GOK-beleid ...........................................................................................................................................................................25
Zorgcontinuüm en leersteun.................................................................................................................................................25
Onthaalonderwijs voor anderstalige nieuwkomers (OKAN)...................................................................................................25
Centrum voor leerlingenbegeleiding (CLB) ............................................................................................................................25
Thuisonderwijs .....................................................................................................................................................................26
Hoofdstuk 8: Werk .......................................................................................................................................................................26
Afkortingen ..............................................................................................................................................................................26
Leerdoelen ...............................................................................................................................................................................26
Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) ................................................................................26
Onafhankelijke actoren.........................................................................................................................................................27
De sociale economie .............................................................................................................................................................28
Tewerkstelling-bevorderende maatregelen ..........................................................................................................................29
Sociaal overleg......................................................................................................................................................................29
Tweeledig (paritair) overleg ..................................................................................................................................................29
Geregionaliseerd overleg ......................................................................................................................................................30
Partijen in het overleg: de sociale beroepsorganisaties.........................................................................................................30
Diensten met betrekking tot werk binnen een organisatie....................................................................................................31
2
,HOOFDSTUK 1: WELZIJN IN DE VERZORGINGSSTAAT
AFKORTINGEN
VZW: Vereniging zonder winstoogmerk
LEERDOELEN
WELVAARTSSTAAT: DEFINITIE EN KENMERKEN
De welvaartsstaat (Professor Herman Deleeck): De samenlevingsvorm van sommige rijke geïndustrialiseerde landen waarbij een
aantal grondrechten van de burger effectief gewaarborgd worden. Deze grondrechten zijn bedoeld om zijn materiële welvaart en
zijn kansen tot ontplooiing te bevorderen. Dit alles gebeurt binnen de parlementaire democratie en met behoud van de vrije-
markteconomische principes.
- Hoog welvaartspeil, zekere spreiding van de welvaart is nodig. Economische groei en volledige werkgelegenheid.
- Overheidsoptreden om welvaart te waarborgen via de sociale zekerheid en dienstverlening.
- Verwezenlijking van de grondrechten
- Vrije markt en sociaal overleg
- Binnen een parlementaire democratie, via overleg en inspraak van de burger.
HISTORIEK VAN DE WELVAARTSSTAAT
Eerste fase: de Sociale Kwestie (1800-1880): na Franse Revolutie en start industrialisering. Overheid kwam zelden tussen en
arbeiders werden uitgebuit. Kinderarbeid en hongersnood. Aanzet ziekenfondsen en vakbonden uit solidariteit en vrij initiatief
(kassen en productiecoöperatieven).
Tweede fase: eerste sociale wetten (1880-1919): eerste sociale wetten voor de bescherming van arbeiders (zondagsrust,
leerplicht, verbod op kinderarbeid), na opstanden en stakingen. Ontwikkeling van het stemrecht voor mannen. Eerste vakbonden
en ziekenkassen. Geen verplichting tot verzekering.
Derde fase: interbellum (tussen WOI en WOII): economische crisis met toenemende werkloosheid. Verscherpte tegenstellingen
tussen links en rechts & totalitaire regimes. Staatsinterventie om economie aan te wakkeren (Keynes). Eerste Nationale
Arbeidsconferentie en groeiend overleg tussen werknemers en werkgevers. Ziekte- en werkloosheidsverzekering vrijwillig,
pensioen en kinderbijslag werden verplicht.
Vierde fase: traditionele welvaartsstaat (vanaf 1944): oprichting van rijksdiensten en wetten rond sociale solidariteit.
Werkloosheidsvergoeding, ziekte- en invaliditeitsuitkering en kinderbijslag via vakbonden, ziekenfondsen en patronale
compensatiekassen. Overleg werknemers en werkgevers werd belangrijk. Stilstand na oliecrisis in 1973.
Vijfde fase: naar de actieve welvaartsstaat (vanaf jaren ’80): herbekijken door veranderingen bij bevolking (veroudering,
individualisering, vrouwenemancipatie, tweeverdienersmodel), economie (focus op diensten, uitsluiting laaggeschoolden), milieu
en globalisering.
DE ACTIEVE WELVAARTSSTAAT
Door toenemende druk van fiscale en sociale lasten en internationale concurrentie → activeringsidee.
Aandacht aan arbeidsbemiddeling, opleidingen en maatregelen om de tewerkstelling van sociaal zwakkere groepen te
bevorderen. Mensen integreren via werk i.p.v. uitkeringen. Focus op verhoogde activiteitsgraad van de bevolking (Generatiepact
2005).
Kritiek: onvoldoende aandacht voor kwaliteit van de arbeid, duurzame combinatie van gezin en arbeid is ondergeschikt,
onvoldoende aandacht voor vrijwilligerswerk en onbetaalde zorgarbeid, moeilijkheden activeren 50-plussers.
DE NIEUWE SOCIALE KWESTIE
Postindustriële maatschappij met toenemende complexiteit en grotere focus op kennis. Er ontstaat een kloof tussen laag- en
hooggeschoolden. Dit maakt laaggeschoolden kwetsbaarder voor ongelijkheid en armoede.
3
, WELZIJN
Welzijn: een toestand van welbevinden die ontstaat wanneer iemand tot ontplooiing van zijn bestaan komt in zijn verschillende
facetten en dit met respect en engagement voor de ontplooiing van de anderen. Dit gaat over lichamelijke conditie, psychische
gezondheid, relaties met anderen, deelname aan de samenleving en materiële mogelijkheden.
Welzijnsbeleid: een beleidsvorm die erop gericht is om de toestand van welbevinden te realiseren.
Sociaal beleid: het optreden van de overheid met het oog op het behouden, het scheppen of het veranderen van sociale bestaans-
en ontwikkelingsvoorwaarden van de burgers in functie van het algemeen welzijn.
Welzijnszorg: het antwoord van de omgeving op de noodsituatie van een individu. We speken van een noodsituatie wanneer er
zich een plotse breuk voordoet tussen iemands noden en diens capaciteiten.
Welzijnszorgbeleid: de sector en het beleidsdomein dat de zorg voor mensen van wie het welzijn wordt bedreigd op zich neemt.
SECTORAAL EN CATEGORIAAL BELEID
Binnen het sociaal beleid wordt een onderscheid gemaakt tussen:
- Sectoraal beleid: gericht op de verschillende sectoren/domeinen van het maatschappelijk leven (inkomenswaarborg,
tewerkstelling, onderwijs, cultuur, huisvesting…).
- Categoriaal beleid: gericht op bepaalde doelgroepen (ouderen, jeugd, personen met een handicap, migranten…).
UITDAGINGEN VAN HET WELZIJNSBELEID
Toenemende zorgnoden zorgde sinds de jaren 60 voor een snelle ontwikkeling van de welzijnssector. Opeenvolging van
welzijnsministers en versnippering over de beleidsniveaus vermoeilijkt een langetermijnbeleid. Zorgaanbod en zorgvraag zijn niet
altijd op elkaar afgestemd. Budgetten zijn niet onbeperkt.
- Responsabilisering: een verruiming van de bevoegdheid en de verantwoordelijkheid van een bepaalde instelling of dienst.
Beschikbare middelen moeten met zorg worden besteed en verantwoord door de zorgverstrekkers. Goed gebruik van de
krappe budgetten. Zorgvragers worden meer gewezen op het belang van verantwoorde zorg.
- Toegankelijkheid en gelijke kansen: allerhande onbedoelde uitsluitingsmechanismen in de zorg (gebrek aan informatie,
niet toegankelijk, drempels te hoog, discriminatie…)
- Evolutie in richting van doorgedreven specialisatie en professionalisering. Ook vrijwilligerswerk blijft onmisbaar.
Gebruikers worden gezien als actieve participanten.
- Zorgvragers worden steeds kritischer en mondiger. Evolutie van aanbod-gestuurd beleid naar een behoefte-gestuurd
beleid.
- Vermaatschappelijking van de zorg (de-institutionalisering) waarbij grootschalige instellingen worden hervormd tot
kleinschalige hulpverleningsmogelijkheden die geïntegreerd zijn in de maatschappij.
- Vermarkting van de zorg waarbij de commerciële sector de organisatie van zorg en hulpverlening als een winstgevende
bezigheid ziet en een antwoord ontwikkeld op de groeiende zorgvraag.
- Kwaliteitsnormen en kwaliteitsbeleid implementeren in de zorg.
- Interculturalisering: proberen om gelijke toegang tot zorg en gelijkwaardige kwaliteit van zorg te verlenen aan
zorgvragers van vreemde herkomst met respect voor hun culturele afkomst. Aandacht voor toegankelijkheid en
diversiteit.
- Verhoogde vraag voor professionele zorg (wachtlijsten) door vergrijzing, ontgroening en de toename van onwelzijn door
toenemende kloof tussen welvaart en welzijn. Vooruitgang van de geneeskunde zorgt ook dat zwaar zorgbehoevenden
toch nog een behoorlijke levensverwachting hebben.
- Betaalbaarheid: verhoogde nood aan bijkomende middelen en verhoogde factuur voor de gebruikers.
4
INHOUD
Hoofdstuk 1: Welzijn in de verzorgingsstaat ...................................................................................................................................3
Afkortingen ................................................................................................................................................................................3
Leerdoelen .................................................................................................................................................................................3
Welvaartsstaat: definitie en kenmerken .................................................................................................................................3
Historiek van de welvaartsstaat ..............................................................................................................................................3
De actieve welvaartsstaat .......................................................................................................................................................3
De nieuwe sociale kwestie ......................................................................................................................................................3
Welzijn ...................................................................................................................................................................................4
Sectoraal en categoriaal beleid ...............................................................................................................................................4
Uitdagingen van het welzijnsbeleid.........................................................................................................................................4
Preventie ................................................................................................................................................................................5
Echelonnering .........................................................................................................................................................................5
Zorgmilieu ..............................................................................................................................................................................5
Hoofdstuk 2: Sociale zekerheid.......................................................................................................................................................5
Afkortingen ................................................................................................................................................................................5
Leerdoelen .................................................................................................................................................................................5
Sociale zekerheid ....................................................................................................................................................................5
Instellingen van de sociale zekerheid ......................................................................................................................................6
Sociale verzekeringen .............................................................................................................................................................6
Sociale bijstand.......................................................................................................................................................................6
Principes van de sociale zekerheid ..........................................................................................................................................6
Vlaamse Sociale Bescherming .................................................................................................................................................6
Doeltreffendheid van sociale zekerheid ..................................................................................................................................7
Mattheüseffect .......................................................................................................................................................................7
Hoofdstuk 3: Welzijnszorg ..............................................................................................................................................................7
Afkortingen ................................................................................................................................................................................7
Leerdoelen .................................................................................................................................................................................7
Integrale jeugdhulp.................................................................................................................................................................8
Openbare centra voor maatschappelijk welzijn (OCMW) ......................................................................................................10
Algemeen welzijnswerk (AWW) ............................................................................................................................................11
De thuis- en ouderenzorg (woonzorg)...................................................................................................................................12
Gezinsondersteuning (Kind en Gezin) ...................................................................................................................................13
Ondersteuning van personen met een beperking .................................................................................................................14
Justitiehuizen en sociale diensten bij de politie.....................................................................................................................16
Etnisch-culturele minderheden .............................................................................................................................................16
Hoofdstuk 4: Gezondheid .............................................................................................................................................................18
1
, Afkortingen ..............................................................................................................................................................................18
Leerdoelen ...............................................................................................................................................................................18
Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering (RIZIV) ................................................................................................18
Verzekeringsinstellingen (ziekenfondsen) .............................................................................................................................19
Maatregelen voor toegankelijkheid en betaalbaarheid van de gezondheidszorg ..................................................................19
Preventieve gezondheidszorg ...............................................................................................................................................19
Curatieve gezondheidszorg ...................................................................................................................................................19
Geestelijke gezondheidszorg (GGZ) .......................................................................................................................................20
Hulp voor mensen met middelenafhankelijkheid ..................................................................................................................21
Hoofdstuk 5: Onderwijs ................................................................................................................................................................22
Afkortingen ..............................................................................................................................................................................22
Leerdoelen ...............................................................................................................................................................................22
Onderwijs in Vlaanderen ......................................................................................................................................................22
Algemene principes ..............................................................................................................................................................22
Onderwijsniveaus .................................................................................................................................................................23
Deeltijdse leren en werken ...................................................................................................................................................23
Hoger onderwijs ...................................................................................................................................................................23
Democratisering van het onderwijs ......................................................................................................................................24
Het buitengewoon onderwijs................................................................................................................................................24
GOK-beleid ...........................................................................................................................................................................25
Zorgcontinuüm en leersteun.................................................................................................................................................25
Onthaalonderwijs voor anderstalige nieuwkomers (OKAN)...................................................................................................25
Centrum voor leerlingenbegeleiding (CLB) ............................................................................................................................25
Thuisonderwijs .....................................................................................................................................................................26
Hoofdstuk 8: Werk .......................................................................................................................................................................26
Afkortingen ..............................................................................................................................................................................26
Leerdoelen ...............................................................................................................................................................................26
Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) ................................................................................26
Onafhankelijke actoren.........................................................................................................................................................27
De sociale economie .............................................................................................................................................................28
Tewerkstelling-bevorderende maatregelen ..........................................................................................................................29
Sociaal overleg......................................................................................................................................................................29
Tweeledig (paritair) overleg ..................................................................................................................................................29
Geregionaliseerd overleg ......................................................................................................................................................30
Partijen in het overleg: de sociale beroepsorganisaties.........................................................................................................30
Diensten met betrekking tot werk binnen een organisatie....................................................................................................31
2
,HOOFDSTUK 1: WELZIJN IN DE VERZORGINGSSTAAT
AFKORTINGEN
VZW: Vereniging zonder winstoogmerk
LEERDOELEN
WELVAARTSSTAAT: DEFINITIE EN KENMERKEN
De welvaartsstaat (Professor Herman Deleeck): De samenlevingsvorm van sommige rijke geïndustrialiseerde landen waarbij een
aantal grondrechten van de burger effectief gewaarborgd worden. Deze grondrechten zijn bedoeld om zijn materiële welvaart en
zijn kansen tot ontplooiing te bevorderen. Dit alles gebeurt binnen de parlementaire democratie en met behoud van de vrije-
markteconomische principes.
- Hoog welvaartspeil, zekere spreiding van de welvaart is nodig. Economische groei en volledige werkgelegenheid.
- Overheidsoptreden om welvaart te waarborgen via de sociale zekerheid en dienstverlening.
- Verwezenlijking van de grondrechten
- Vrije markt en sociaal overleg
- Binnen een parlementaire democratie, via overleg en inspraak van de burger.
HISTORIEK VAN DE WELVAARTSSTAAT
Eerste fase: de Sociale Kwestie (1800-1880): na Franse Revolutie en start industrialisering. Overheid kwam zelden tussen en
arbeiders werden uitgebuit. Kinderarbeid en hongersnood. Aanzet ziekenfondsen en vakbonden uit solidariteit en vrij initiatief
(kassen en productiecoöperatieven).
Tweede fase: eerste sociale wetten (1880-1919): eerste sociale wetten voor de bescherming van arbeiders (zondagsrust,
leerplicht, verbod op kinderarbeid), na opstanden en stakingen. Ontwikkeling van het stemrecht voor mannen. Eerste vakbonden
en ziekenkassen. Geen verplichting tot verzekering.
Derde fase: interbellum (tussen WOI en WOII): economische crisis met toenemende werkloosheid. Verscherpte tegenstellingen
tussen links en rechts & totalitaire regimes. Staatsinterventie om economie aan te wakkeren (Keynes). Eerste Nationale
Arbeidsconferentie en groeiend overleg tussen werknemers en werkgevers. Ziekte- en werkloosheidsverzekering vrijwillig,
pensioen en kinderbijslag werden verplicht.
Vierde fase: traditionele welvaartsstaat (vanaf 1944): oprichting van rijksdiensten en wetten rond sociale solidariteit.
Werkloosheidsvergoeding, ziekte- en invaliditeitsuitkering en kinderbijslag via vakbonden, ziekenfondsen en patronale
compensatiekassen. Overleg werknemers en werkgevers werd belangrijk. Stilstand na oliecrisis in 1973.
Vijfde fase: naar de actieve welvaartsstaat (vanaf jaren ’80): herbekijken door veranderingen bij bevolking (veroudering,
individualisering, vrouwenemancipatie, tweeverdienersmodel), economie (focus op diensten, uitsluiting laaggeschoolden), milieu
en globalisering.
DE ACTIEVE WELVAARTSSTAAT
Door toenemende druk van fiscale en sociale lasten en internationale concurrentie → activeringsidee.
Aandacht aan arbeidsbemiddeling, opleidingen en maatregelen om de tewerkstelling van sociaal zwakkere groepen te
bevorderen. Mensen integreren via werk i.p.v. uitkeringen. Focus op verhoogde activiteitsgraad van de bevolking (Generatiepact
2005).
Kritiek: onvoldoende aandacht voor kwaliteit van de arbeid, duurzame combinatie van gezin en arbeid is ondergeschikt,
onvoldoende aandacht voor vrijwilligerswerk en onbetaalde zorgarbeid, moeilijkheden activeren 50-plussers.
DE NIEUWE SOCIALE KWESTIE
Postindustriële maatschappij met toenemende complexiteit en grotere focus op kennis. Er ontstaat een kloof tussen laag- en
hooggeschoolden. Dit maakt laaggeschoolden kwetsbaarder voor ongelijkheid en armoede.
3
, WELZIJN
Welzijn: een toestand van welbevinden die ontstaat wanneer iemand tot ontplooiing van zijn bestaan komt in zijn verschillende
facetten en dit met respect en engagement voor de ontplooiing van de anderen. Dit gaat over lichamelijke conditie, psychische
gezondheid, relaties met anderen, deelname aan de samenleving en materiële mogelijkheden.
Welzijnsbeleid: een beleidsvorm die erop gericht is om de toestand van welbevinden te realiseren.
Sociaal beleid: het optreden van de overheid met het oog op het behouden, het scheppen of het veranderen van sociale bestaans-
en ontwikkelingsvoorwaarden van de burgers in functie van het algemeen welzijn.
Welzijnszorg: het antwoord van de omgeving op de noodsituatie van een individu. We speken van een noodsituatie wanneer er
zich een plotse breuk voordoet tussen iemands noden en diens capaciteiten.
Welzijnszorgbeleid: de sector en het beleidsdomein dat de zorg voor mensen van wie het welzijn wordt bedreigd op zich neemt.
SECTORAAL EN CATEGORIAAL BELEID
Binnen het sociaal beleid wordt een onderscheid gemaakt tussen:
- Sectoraal beleid: gericht op de verschillende sectoren/domeinen van het maatschappelijk leven (inkomenswaarborg,
tewerkstelling, onderwijs, cultuur, huisvesting…).
- Categoriaal beleid: gericht op bepaalde doelgroepen (ouderen, jeugd, personen met een handicap, migranten…).
UITDAGINGEN VAN HET WELZIJNSBELEID
Toenemende zorgnoden zorgde sinds de jaren 60 voor een snelle ontwikkeling van de welzijnssector. Opeenvolging van
welzijnsministers en versnippering over de beleidsniveaus vermoeilijkt een langetermijnbeleid. Zorgaanbod en zorgvraag zijn niet
altijd op elkaar afgestemd. Budgetten zijn niet onbeperkt.
- Responsabilisering: een verruiming van de bevoegdheid en de verantwoordelijkheid van een bepaalde instelling of dienst.
Beschikbare middelen moeten met zorg worden besteed en verantwoord door de zorgverstrekkers. Goed gebruik van de
krappe budgetten. Zorgvragers worden meer gewezen op het belang van verantwoorde zorg.
- Toegankelijkheid en gelijke kansen: allerhande onbedoelde uitsluitingsmechanismen in de zorg (gebrek aan informatie,
niet toegankelijk, drempels te hoog, discriminatie…)
- Evolutie in richting van doorgedreven specialisatie en professionalisering. Ook vrijwilligerswerk blijft onmisbaar.
Gebruikers worden gezien als actieve participanten.
- Zorgvragers worden steeds kritischer en mondiger. Evolutie van aanbod-gestuurd beleid naar een behoefte-gestuurd
beleid.
- Vermaatschappelijking van de zorg (de-institutionalisering) waarbij grootschalige instellingen worden hervormd tot
kleinschalige hulpverleningsmogelijkheden die geïntegreerd zijn in de maatschappij.
- Vermarkting van de zorg waarbij de commerciële sector de organisatie van zorg en hulpverlening als een winstgevende
bezigheid ziet en een antwoord ontwikkeld op de groeiende zorgvraag.
- Kwaliteitsnormen en kwaliteitsbeleid implementeren in de zorg.
- Interculturalisering: proberen om gelijke toegang tot zorg en gelijkwaardige kwaliteit van zorg te verlenen aan
zorgvragers van vreemde herkomst met respect voor hun culturele afkomst. Aandacht voor toegankelijkheid en
diversiteit.
- Verhoogde vraag voor professionele zorg (wachtlijsten) door vergrijzing, ontgroening en de toename van onwelzijn door
toenemende kloof tussen welvaart en welzijn. Vooruitgang van de geneeskunde zorgt ook dat zwaar zorgbehoevenden
toch nog een behoorlijke levensverwachting hebben.
- Betaalbaarheid: verhoogde nood aan bijkomende middelen en verhoogde factuur voor de gebruikers.
4
