Samenvatting SV criminologische psychologie ( prof. Mergaerts) 12/20 eerste zit

CRIMINOLOGISCHE PSYCHOLOGIE
ADVIES
!Lees de reader!

 Criminologische psychologie:
o 6 studiepunten
o Examen: 30 punten  20
 25 meerkeuzevragen (1 punt per vraag + giscorrectie)
 1 open vraag (5 punten – antwoorden mogen in puntjes of schema)
 Inleiding in de psychologie:
o 3 studiepunten
o Examen: info prof.dr storms
 Op beide delen slagen om het onderdeel te kunnen afsluiten
 Powerpoint en les = leidraad


DEEL I. EEN INLEIDING IN DE CRIMINOLOGISCHE PSYCHOLOGIE


1.1 EEN SCHETS VAN DE CRIMINOLOGISCHE PSYCHOLOGIE

Psychologie als 1 van de mogelijke invalshoeken om crimineel gedraag te bestuderen en te
verklaren
Waarom blijven mensen in de criminaliteit? Waarom stappen ze er niet uit? => voorbeeld vragen
voor invalshoek


1.2 DE ONTWIKKELING VAN DE CRIMINOLOGISCHE PSYCHOLOGIE

ENKELE BELANGRIJKE GRONDLEGGERS

Psychologie heeft gemeenschappelijke basis  daaruit komen nieuwe takken zoals bijvoorbeeld
criminologische psychologie

BUITENLANDSE GRONDLEGGERS

NADRUK OP HOE GETUIGEN WAARNNEMEN:

WILLIAM STERN (1871-1938)
 Duitse academicus die naar VS verhuisde omv jodenvervolging => verwarring
 Onderzoek naar geheugen bv. Ooggetuigen: kunnen we wel echt op ons geheugen
vertrouwen? => hij heeft daar onderzoek naar gedaan
 Psychology of testimony
 Schrijver boek: psychologie der aussage
 ‘stage of mocked crimes’: misdrijven in scène zetten om waarneming van de mensen te
onderzoeken en vergelijken
 Hij moest getuigen bij rechtbank over verklaringen die werden afgelegd – hoe stroken deze
met realiteit


HUGO MÜNSTERBERG (1863-1916)
 Claimde dat hij de grondlegger was van psychologie in VS
 Duitser
 Kritisch over juristen, rechters, … => negatieve samenhang recht – psychologie

, Bouwde verder op Stern




FRANZ VON LISZT (1851-1919)
 Oostenrijker
 Voorzitter/bedenker van geïntegreerde strafrechtswetenschap: criminologie mag niet enkel
herleidt worden naar een puur empirische discipline  wel altijd een band aanhouden met
andere disciplines, bv. Toepassen op het recht
 Meerdere invalshoeken nodig bv. Psychologie betrekken bij recht


NADRUK OP PSYCHOLOGIE DADER:

HANS GROSS (1847-1915)
 Criminalpsychologie – strafrechtjurist, criminoloog
 Europa
 Focus op psychische werkzaamheid van rechters – hoe komen ze tot schuldig/onschuldig?
 Onderzoek naar waarneming mensen + welke impact dit heeft op hun verklaringen


GUSTAV ASCHAFFENBURG (1866-1944)
 Duitse psychiater
 Grondlegger criminele psychologie
 Legt meer nadruk op daders – wat maakt nu dat iemand criminaliteit pleegt?


HILDE KAUFMANN EN ERICH WULFFEN
Onderzoek naar crimineel gedrag vanuit psychologie

GRONDLEGGERS LEUVENSE TRADITIE

LOUIS BRAFFORT (1886-1944)
 Oprichter Leuvense school voor criminologie
 Jurist, deed geen onderzoek naar criminologie of psychologie
 Gezorgd voor psychologie vakken in de universiteit
 Altijd geweigerd om te vluchten en dan gestorven door Duitsers (WOII)

ETIENNE DEGREEFF (1898-1961)
 Geneeskunde gestudeerd – gewerkt in psychiatrisch ziekenhuis
 Tweede voorzitter Leuvense school voor criminologie
 Gebruikte werkervaring voor onderzoek naar passionele moorden
 Uitvinder van ‘criminogenese’: analyse van misdrijven door het te ontleden – opdelen in fasen
o Fase 1: wat gebeurt er voor het misdrijf?
o Fase 2: wat gebeurde er tijdens het misdrijf?
o Fase 3: wat gebeurt er na het misdrijf?

RENÉ DELLAERT (1906-1979)
 Arts, opvoedkundige en psychiater
 Gewerkt in Psychiatrische afdeling ziekenhuis in Antwerpen, gevangenis
 Kijken naar globaal mensbeeld

, Voorstander interdisciplinaire kijk
 Veel psychologische vakken in unief gedoceerd
 Voorstander klinische behandeling daders -> hoe kunnen we die mensen psychisch
behandelen

STEVEN DE BATSELIER (1932-2007)
 Afstand nemen van klinische benaderingen – kritische psychologie
 Ook aandacht hebben voor impact omgeving
 Criminaliteit = product van de maatschappij
 Psychopathologie van de normale mens – elke mens heeft wel iets en is afh van hoe de
samenleving ernaar gaat kijken




JOHAN GOETHALS (1952 – HEDEN)
 Pleitte voor geintegreerde benandering – verder kijken dan individu
 Onderzoek waarom en wanneer mensen al dan niet stoppen met crimineel gedrag +
onveiligheidgevoelens


VERSCHILLENDE VORMEN VAN BINNEN DE CRIMINOLOGIE TOEGEPASTE
PSYCHOLOGIE

FORENSISCHE PSYCHOLOGIE (INDIVIDU NIVEAU)
 Algemeen: alle vormen die worden toegepast van psychologie in juridische context
 Specifiek: individuele zaken – inzichten van psychologie worden ingezet in individuele
rechtszaken bv. Inschatten wat is het risico dat die opnieuw iets gaat doen als we die vrij
laten (risicotaxatie)
 Soms ingeschakeld bij straftoemeting en strafuitvoeringsfase bv. Is de persoon
toerekingsvatbaar voor wat die heeft gedaan
 Behandelingsgericht

RECHTSPSYCHOLOGIE (GROEPSNIVEAU)
 Gedrag: elke vorm onder invloed van wetten
 Focus op daders, getuigen, slachtoffers, ….
 Justitiële, politionele autoriteiten, advocatuur: Kijken naar optreden; gedrag
 Psychologie toegepast op recht
 Andere invalshoek dan de forensische psychologie  focus op de besluitvorming en de
bewijsgaring van actoren die in het recht voorkomen
 Soort onderzoek: empirisch onderzoek, veldonderzoek, … => komen tot besluitvorming

INVESTIGATIVE PSYCHOLOGY
 Inzetten van psychologische elementen bij het opsporen van daders  daderprofilering
 Verbanden leggen tussen soortgelijke misdrijven en zo proberen in het hoofd van de dader
te kruipen
 Profiel: Kunnen we profiel opmaken over deze persoon, hoe kunnen we het beste inspelen
op deze persoon
 Veel raakvlakken aan rechtspsychologie

POLICE PSYCHOLOGY
 Focus op toepassing psychologische inzichten bij training en selectie van politiemensen
 Leren omgaan met hun bevoegdheid als politie

CORRECTIONAL PSYCHOLOGY

,  Toepassing in het psychologie in correctionele sfeer  gevangeniswezen, instellingen, …
=> inschattingen maken over impact als een gedetineerde vrijkomt
 Rehabilitatie
 Bv. Goethals

CRIMINOLOGISCHE PSYCHOLOGIE (CRIMINAL/CRIMINOLOGICAL PSYCHOLOGY)
 Focus op daders en minder op slachtoffers
 Gaat over de strafrechtelijke sfeer



SCHEMA

A: DISCIPLINES KOMEN SAMEN OP VERSCHILLENDE VLAKKEN
 Focus op daders/verdachten
 Strafrechtelijke context

B: RAAKVLAK TUSSEN FORENSISCHE EN RECHTSPSYCHOLOGIE
 Slachtoffers behoren tot de beide domeinen
 Buiten de strafrechtelijke context  bv. Burgerlijke of jeugdzaken

C: RAAKVLAK TUSSEN CRIMINOLOGISCHE EN RECHTSPSYCHOLOGIE
 Grote groep van bepaalde mensen wordt onderzocht en hierdoor kunnen we uitspraken en
besluiten maken

D: RAAKVLAK TUSSEN RECHTSPSYCHOLOGIE EN POLICE PSYCHOLOGY
 Specifieke focus op politieambtenaren
 Politionele autoriteiten

A/C: INVESTIGATIVE PSYCHOLOGY
 focust op daders en verdachten
 hangt tussen criminologische en rechtspsychologie
 Gebruikt om vanuit opsporingsinstanties in te zetten om daders op te sporen + inzichten
van criminologische psychologie nodig

CORRECTIONAL PSYCHOLOGY
Tussen criminologische en forensische psychologie