Inhoudsopgave
2. Sociologie als wetenschap ....................................................................................................................................... 2
2.1 De geschiedenis en de grondleggers van de sociologie....................................................................................... 2
2.1.1 De voorlopers ............................................................................................................................................. 2
2.1.2 Sociologie als antwoord op een samenleving in crisis. ................................................................................. 3
2.1.3 Grondleggers van de sociologie................................................................................................................... 4
2.1.4 Sociologie vandaag ..................................................................................................................................... 5
2.2 sociologie – een poging tot definitie .................................................................................................................. 5
2.3 Sociale problemen ............................................................................................................................................. 5
2.4 De taak van de socioloog .............................................................................................................................. 6
2.4.1 De empirisch-analytische taak ............................................................................................................... 6
2.4.2 Kritische taak .......................................................................................................................................... 6
2.4.3 De beleidsondersteunende taak ............................................................................................................ 6
2.5 Sociologie – een empirische wetenschap.................................................................................................... 6
2.6 De positie van de socioloog: waardenvrij? ............................................................................................. 7
3. Sociaal bewustzijn ............................................................................................................................................... 8
3.1 We zien onszelf door de ogen van anderen ................................................................................................ 8
3.1.1 Looking-Glass-Self.................................................................................................................................. 8
3.1.2 Looking-Glass-Self beïnvloedt ons gedrag ........................................................................................... 8
3.2 Symbolisch interactionisme en symbolisch gedrag .................................................................................... 9
3.2.1 De rol van referentiekaders bij het interpreteren van symbolisch gedrag.......................................... 9
3.3 Verwachtingen en voorspellingen ................................................................................................................. 9
3.3.1 Self-fulfilling prophecy ............................................................................................................................ 9
3.3.2 Self-defeating prophecy ....................................................................................................................... 10
3.3.3 Stigmatisering en slachtoffer denken .................................................................................................. 10
3.3.4 Blaming the victim ................................................................................................................................. 10
3.4 Het risico van reductie ................................................................................................................................. 10
4. Groeperingen ..................................................................................................................................................... 12
4.1 Begripsomschrijving ..................................................................................................................................... 12
4.2 Typologie van Merton ............................................................................................................................. 12
1
, 2. Sociologie als wetenschap
Sociaal werkers (zowel maatschappelijk als SCW) hebben sociologie nodig om gedragingen en
situaties van mensen waar ze mee werken of contexten waarin ze werken ten volle te
begrijpen, en er zo adequaat te kunnen op reageren.
Voorbeelden:
- Een jonge homoseksuele man van Turkse origine worstelt met diens homoseksualiteit maar wil
zijn geaardheid verborgen houden. Sociologische onderzoeken en theorieën gaan je helpen
verklaren hoe dat komt.
Mogelijke verklaringen?
- Je zit in een jeugdwerking voor maatschappelijk kwetsbare jongeren. Sommige kinderen zijn wat
men noemt “onhandelbaar”: pesten andere kinderen, vertonen frustraties en komen vaak in
opstand als je hen iets vraagt of verbiedt. Sociologie gaat vooral op zoek naar verklaringen in de
sociale omgeving van de kinderen, in bv hun thuissituatie, hun positie in de maatschappij, worden
ze bv gediscrimineerd en reageren ze dat af? Op groeien ze op in een onstabiele thuissituatie?
2.1 De geschiedenis en de grondleggers van de sociologie
2.1.1 De voorlopers
Ibn Khaldoun (1332-1406)
➔ Ontwikkelt ‘wetenschap van de maatschappelijke
organisatie’
➔ Theorie van sociale verandering:
o Mate van solidariteit bepaalt
ontwikkelingsstadium maatschappij
o Sociale veranderingsproces gebeurt in cycli
Ontwikkelde een voor zijn tijd nieuwe sociale wetenschap: 'de wetenschap van de
maatschappelijke organisatie'.
Deze wetenschap hield zich bezig met de studie van de structuur, de functies, de interne krachten
en de veranderingsprocessen in de maatschappij.
Als we nog verder teruggaan in de tijd, dan kunnen we stellen dat ook Griekse filosofen zoals
Plato en Aristoteles sociologen avant la lettre waren.
Beiden stellen dat elke samenleving voor haar bestaan én voortbestaan afhankelijk is van een
bindend normenstelsel voor de leden van die samenleving.
Beiden stellen dat elke gemeenschap bepaalde doelstellingen nastreeft.
2
2. Sociologie als wetenschap ....................................................................................................................................... 2
2.1 De geschiedenis en de grondleggers van de sociologie....................................................................................... 2
2.1.1 De voorlopers ............................................................................................................................................. 2
2.1.2 Sociologie als antwoord op een samenleving in crisis. ................................................................................. 3
2.1.3 Grondleggers van de sociologie................................................................................................................... 4
2.1.4 Sociologie vandaag ..................................................................................................................................... 5
2.2 sociologie – een poging tot definitie .................................................................................................................. 5
2.3 Sociale problemen ............................................................................................................................................. 5
2.4 De taak van de socioloog .............................................................................................................................. 6
2.4.1 De empirisch-analytische taak ............................................................................................................... 6
2.4.2 Kritische taak .......................................................................................................................................... 6
2.4.3 De beleidsondersteunende taak ............................................................................................................ 6
2.5 Sociologie – een empirische wetenschap.................................................................................................... 6
2.6 De positie van de socioloog: waardenvrij? ............................................................................................. 7
3. Sociaal bewustzijn ............................................................................................................................................... 8
3.1 We zien onszelf door de ogen van anderen ................................................................................................ 8
3.1.1 Looking-Glass-Self.................................................................................................................................. 8
3.1.2 Looking-Glass-Self beïnvloedt ons gedrag ........................................................................................... 8
3.2 Symbolisch interactionisme en symbolisch gedrag .................................................................................... 9
3.2.1 De rol van referentiekaders bij het interpreteren van symbolisch gedrag.......................................... 9
3.3 Verwachtingen en voorspellingen ................................................................................................................. 9
3.3.1 Self-fulfilling prophecy ............................................................................................................................ 9
3.3.2 Self-defeating prophecy ....................................................................................................................... 10
3.3.3 Stigmatisering en slachtoffer denken .................................................................................................. 10
3.3.4 Blaming the victim ................................................................................................................................. 10
3.4 Het risico van reductie ................................................................................................................................. 10
4. Groeperingen ..................................................................................................................................................... 12
4.1 Begripsomschrijving ..................................................................................................................................... 12
4.2 Typologie van Merton ............................................................................................................................. 12
1
, 2. Sociologie als wetenschap
Sociaal werkers (zowel maatschappelijk als SCW) hebben sociologie nodig om gedragingen en
situaties van mensen waar ze mee werken of contexten waarin ze werken ten volle te
begrijpen, en er zo adequaat te kunnen op reageren.
Voorbeelden:
- Een jonge homoseksuele man van Turkse origine worstelt met diens homoseksualiteit maar wil
zijn geaardheid verborgen houden. Sociologische onderzoeken en theorieën gaan je helpen
verklaren hoe dat komt.
Mogelijke verklaringen?
- Je zit in een jeugdwerking voor maatschappelijk kwetsbare jongeren. Sommige kinderen zijn wat
men noemt “onhandelbaar”: pesten andere kinderen, vertonen frustraties en komen vaak in
opstand als je hen iets vraagt of verbiedt. Sociologie gaat vooral op zoek naar verklaringen in de
sociale omgeving van de kinderen, in bv hun thuissituatie, hun positie in de maatschappij, worden
ze bv gediscrimineerd en reageren ze dat af? Op groeien ze op in een onstabiele thuissituatie?
2.1 De geschiedenis en de grondleggers van de sociologie
2.1.1 De voorlopers
Ibn Khaldoun (1332-1406)
➔ Ontwikkelt ‘wetenschap van de maatschappelijke
organisatie’
➔ Theorie van sociale verandering:
o Mate van solidariteit bepaalt
ontwikkelingsstadium maatschappij
o Sociale veranderingsproces gebeurt in cycli
Ontwikkelde een voor zijn tijd nieuwe sociale wetenschap: 'de wetenschap van de
maatschappelijke organisatie'.
Deze wetenschap hield zich bezig met de studie van de structuur, de functies, de interne krachten
en de veranderingsprocessen in de maatschappij.
Als we nog verder teruggaan in de tijd, dan kunnen we stellen dat ook Griekse filosofen zoals
Plato en Aristoteles sociologen avant la lettre waren.
Beiden stellen dat elke samenleving voor haar bestaan én voortbestaan afhankelijk is van een
bindend normenstelsel voor de leden van die samenleving.
Beiden stellen dat elke gemeenschap bepaalde doelstellingen nastreeft.
2
