III. De Russische Revolutie (1917), het leninisme (1917-1923) en de Sovjetunie
onder Stalin: totalitarisme (1923-1953)
Revolutie
• Russische Revolutie (1917)
• Machtsgreep Lenin
I. Revolte van 1905
Kenmerken Rusland voor WOI:
– Agrarisch
– Lijfeigenschap nog maar pas afgeschaft
– Weinig industrie
– Absolutistisch tsarenregime: tsaar Nicolaas II of bloedige Nicolaas:
geen ruimte voor verandering (geen liberalisering)
Bloedige zondag (zie volgende slide)
Executies van politieke tegenstanders
Antisemitische pogroms
– Vormen van verzet (veelal marxistisch geïnspireerd) worden beantwoord met harde
repressie.
Gemengde revolte van de burgerij, arbeiders en soldaten in 1905 (bloedige zondag)
– Redenen:
Verlies van Rusland tegen Japan in het Verre Oosten
Misoogsten
Verhoogde belastingen
– (schijn)toegevingen van de tsaar
Doema (parlement)
Grondwet
– Sympathie voor tsaar bij de bevolking sterk verminderd, revolutionairen ondergronds,
gevangenis, strafkampen in Siberië of vluchteling (waaronder Lenin)
oppositie klinkt steeds luider:
gematigden (liberalen en socialisten) en communisten;
op het platteland komen boeren in opstand tegen aristocratische
grootgrondbezitters =>vooral steun van de bolsjewieken (radicale
revolutionairen)
II. De februarirevolutie van 1917
Bestaande sociale en politieke tegenstellingen
WOI => oorlogsellende
Honger
leiden tot volksopstand in Sint-Petersburg: FEBRUARIREVOLUTIE (broodrevolte)
Februarirevolutie=burgerlijke revolutie
Boeren en soldaten vormen sovjets
Tsaar Nicolaas II moet aftreden + ontbinding Doema
Voorlopige regering olv Kerenski
– oorlog tegen Duitsland verderzetten, maar daardoor voedseltekorten
– parlementaire democratie
– adellijk grootgrondbezit niet aangetast en boeren krijgen geen grond
– Aanhangers werden MENSJEWIEKEN genoemd
Maar massa boeren steunen bolsjewieken (willen oorlog stopzetten en land)
GEVOLG: dubbel machtscentrum
1. Regering olv mensjewieken
2. Sovjets, beheerst door bolsjewieken
, III. De machtsgreep van Lenin
Communistische partij niet akkoord met democratiseringsbeweging => oprichting sovjets
Sovjet=Russische woord voor ‘raad’; werd na de ontbinding van de Doema (parlement) einde
februari 1917 opgericht door 250 arbeiders en soldaten.
Aanvankelijk mensjewieken meerderheid in de sovjet, maar tussen febr. 1917 en okt. 1917
worden bolsjewieken dominant.
Duitsers helpen balling Lenin vanuit Zwitserland terugkeren
IV. De Oktoberrevolutie van 1917
Lenin inspiratie bij Marx en Engels
L wil burgerlijke-liberale revolutie omzetten in een socialistische
Aprilstellingen: ‘vrede, arbeid en brood’
– Grond behoort toe aan zij die hem bewerken => steun van de boeren
– Onmiddellijke vrede met Duitsland => steun van de soldaten
– Afschaffing van het privébezit en collectivisering van de industrie => steun van de
arbeiders
Alle macht aan de sovjets => raden met boeren, soldaten en arbeiders
Tijdens de nacht van 24/25 oktober grijpen Lenin en Trotski in: staatsgreep van de
bolsjewieken
OKTOBERREVOLUTIE: steden werden bezet, gebouwen ingenomen en de Voorlopige
regering gevangen gezet
Oprichting van het Algemeen Russisch Congres van Sovjets
Afschaffing van privébezit
Onmiddellijk vrede met Duitsland -> Vrede van Brest-Litovsk (3 maart 1918) = groot verlies
voor Rusland:
– Polen
– Oekraïne
– Baltische landen
– Finland
Onderscheid bolsjewieken en mensjewieken?
– Gelijkenissen
• Willen af van het tsarenregime
• Willen revolutie
– Verschillen
• Mensjewieken willen samenwerken met de liberalen,
• Bolsjewieken: geen samenwerking met burgerij; marxisme integraal
verwezenlijken
• Mensjewieken: gematigd, revolutie moet uit burgerij komen;
• Bolsjewieken: het moet van de arbeiders en boeren komen
V. Het leninisme
Schatplichtig aan Marx
MAAR: nog niet klaar om alle principes toe te passen (agrarische samenleving!)
TOCH: niet wachten op vordering industrialisatieproces, maar verwezenlijken van
PROLETARISCHE REVOLUTIE!
Sovjet-Unie onder Lenin
NEE! Verkiezingen grondwetgevende vergadering: bolsjewieken ¼ steun bevolking!
Veel boeren en oude tsaristen waren tegen (grote) veranderingen
Lenin ontbindt de vergadering en verbiedt verdere democratische verkiezingen
Bolsjewieken voeren TERREURBEWIND om aan de macht te blijven
Symbool van de Sovjetunie: rode ster met hamer en sikkel
De hamer en sikkel staan symbool voor samenwerking tussen boeren en proletariërs
Rode ster: vijf vingers van de arbeider? Vijf continenten?
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lpsummaries. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
