FH 01 – NCD’s en risicofactoren
NCD’s: ook wel non-communicable diseases geneodm, zijn niet overdraagbare aandoeningen. Zij zijn
van lange duur en meestal langzaam progressief.
De 4 meest voorkomende NCD’s zijn:
- Cardiovasculaire aandoeningen
- Kanker
- Chronische long-aandoeningen (COPD)
- Diabetes
Chronische aandoeningen in nederland
- Levensverwachting in 2030; mannen 82 jaar en vrouwen 85 jaar.
- Nederland in 2030: circa 7 miljoen mensen met een chronische ziekte
- Dat is ongeveer 40% van de bevolking, nu is dat nog 32%
Chronische ziekte en fysiotherapie.
- 60% van de chronisch zieken in contact met een paramedicus.
- 39% bezoekt een fysiotherapeut of heeft contact op afstand.
- 16% van de patiënten in de particuliere praktijk wordt behandeld voor een chronische
aandoening.
Feiten:
- 4.9 mil doden aan roken
- 1.9 mil doden aan inactiviteit
- 2.7 mil doden aan te weinig groente en fruit
- 2.6 mil doden overgewicht, obesitas
- 7.1 mil hypertensie
- 4.4 mil doden aan hoge cholesterol.
Risico factoren
Onderscheiden in 2 soorten; factoren die je niet kunt beïnvloeden en factoren die je wel kunt
beïnvloeden.
Niet veranderbaar:
- Geslacht
- Erfelijkheid
- Persoonlijkheid
- Leeftijd
- Etniciteit
Veranderbare risicofactoren:
- Roken
- Te hoge cholesterol
- Hoge bloeddruk
- Overgewicht
- Diabetes
- Weinig beweging
- Stress
- Ongezonde voeding
- Metabool systeem
- Drugs
- Depressie
- Luchtvervuiling
- Alcohol
,Roken:
Nicotine zeer verslavend, de adrenaline en noradrenaline verhogen, ook de bloeddruk en
hartritme.
Koolmonoxide bindt aan hemoglobine en zorgt dus voor minder zuurstof
DUS door nicotine is er meer vraag naar zuurstof maar door de CO2 is er minder zuurstof in het
bloed.
Mee-roken is ook slecht, je krijgt er kleverig bloed van, beïnvloed de verhouding HDL en LDL
ongunstig. Mee rokers hebben 2,5x meer kans op longkanker en 2x meer kans op hart en
vaatziekten.
Hypertensie
Te hoge bloeddruk.
Normaal waarde 120/80, afkappunt 140/90
Systolgisch: bovendruk, druk wanneer het hart pompt (linker kamer)
Diastolisch: onderdruk, druk wanneer het hart ontspand
Hypertensie heeft weinig symptomen, maar richt wel schade aan! De endotheel (binnenwand ader)
raakt beschadigd, er worden verstoppingen gevormd van vet, kan ook leiden tot nierfalen en hart-/
herseninfarct.
Bloeddruk verlagen:
- Goede voeding
Kalium, calsium en magnesium, minder keukenzout
- Stress vermindering
Vermijd stressvolle situaties, zorg voor voldoende ontspanning.
- Meer lichamelijke activiteit
Dit versoepelt de vaatwanden.
Cholesterol
LDL: afval, het teveel wordt vanuit de lever aan de lopende band in het lichaam gedumpt en
bevordert slagaderziekten.
HDL: Brengt het teveel LDL terug naar de lever waar het wordt afgebroken.
Het gaat mis wanneer men teveel verzadigde vetzuren inneemt; deze verhogen het LDL-gehalte nog
sterker. Lichamelijke activiteit zorgt voor een toename van HDL.
Het wenselijke niveau: normaal; 5,0 mmol/liter
Bij lichte verhogeing (tot 6,4 mmol:
- Magere producten
- Onverzadigde vetten
- Regelmatig bewegen
- Groente en fruit
- Beperk de inname van suikers.
Bij een erge verhoging (6,5 – 7,9 mmol ook cholesterolverlagers nodig.
Bij een verhoging van boven de 8 mmol kans op arteriosclerose 4x groter.
,Stress
Een gevoel van druk of spanning, vaak veroorzaakt door invloeden van buitenaf, hierdoor;
- Hogere harfrequentie
- Hogere bloeddruk
- Glucose gehalte hoog
- Fight – flight respons, sympathisch systeem.
2 soorten stress: acute en aanhoudende stress.
Ontspannen
- Regelmatig bewegen
- Goede voeding
- Ontspannings-techieken
- Leer omgaan met stressoren
Diabetes
Glucose
Suiker, door het lichaam aangemaakt uit koolhydraten
Insuline
Hormoon stimuleert:
- Opname van glucose uit de bloedbaan
- Omzetten van glucose in glycogeen (energievoorraad)
In beide gevallen verlaagt het bloedglucosegehalte.
Diabetes: er wordt geen of te weinig insuline aangemaakt of er is een verminderde werking van
insuline waardoor het glucose hoog blijft. Altijd blijft de glucosegehalte te hoog.
Type 1:
Lichaam kan geen/ onvoldoende insuline aanmaken. (auto-immuunziekte)
Type 2:
Suikerspiegel is verhoogd omdat het lichaam geleidelijk minder gevoelig is geworden voor insuline.
Metabool syndroom
Metabool syndroom is een combinatie van 4 frequent voorkomende aandoeningen:
- Hoge bloeddruk
- Suikerziekte
- Verhoogde LDL
- Overgewicht
Deze combinatie is een belangrijke oorzaak voor het vroegtijdige ontstaan van artherosclerose.
Oorzaak: slechte voeding en inactiviteit.
Voorkomen van metabool syndroom, moet je de volgende waarden verlagen;
- Buikomvang, mannen <102 cm en vrouwen < 88 cm
- Bloeddruk, onder de 140/90, liefste 120/90
- HDL, onder de 1,0 en 1,5 mmol
- Triglycerides < 1.7 mmol
- Nuchtere bloedsuikerspiegel <5.5 mmol
Dit kun je realiseren door minder te eten en meet te bewegen.
, Voeding
Ongezonde eetgewoontes kunnen tot de volgende problemen/risicofactoren leiden:
- Obesitas
- Hypertensie
- Hoog cholesterol
- Toename van eetlust, snacken
- Slechte controle bloedsuikerspiegel.
Minderen in aantal calorieën, totale vet; minder dan 30% van het totale aantal calorieën,
zout/natrium minder dan 2000 mg per dag, vezels op zijn minst 30 gram per dag.
Alcohol
Verhoogd het hartritme en bloeddruk, bevat veel calorieën. Beïnvloedt de werking van bloeddruk-
medicatie. Kan leiden tot slechte voedingsgewoontes, negatieve invloed op vetstoffen en LDL.
Lichamelijke inactiviteit
• Verhoogde kans op hypertensie
• Risico op het ontwikkelen van HVZ neemt toe
• Verhoogde kans op osteoporose
• Verhoogde kans op diverse soorten kanker
• Verdubbeld het risico op obesitas
• Verhoogd risico op galstenen
• Verhoogt de kans op de DMII
• Hoger kans op de ontwikkeling van angst en deperssie
W- Fys/FH
Fosfaat systeem anaeroob
Citroenzuurcyclus
Oxidatief aeroob
Gouden standaard om inspanningsvermogen????
VO2 max: maximale zuurstofopname (inml/kg/min).
Wmax: maximale belasting (in Watt)
VO2 = Hartfrequentie X Slagvolume X (CaO2 – CvO2)
Waarom uithoudingsvermogen testen:
- Bepalen van functionele beperking of vermogen
- Bepalen van inspanning beperkende factoren en pathofysiologische mechanismen
Wanneer patiënt aan de maximale hartslag komt is de test beperkt, maar dit betekend niet dat er
een hart probleem is.
Wat is normaal voor 20 – 24 jarige?
Tabel voor VO2 max.
Topsporters hebben een enorme VO2 max.
NCD’s: ook wel non-communicable diseases geneodm, zijn niet overdraagbare aandoeningen. Zij zijn
van lange duur en meestal langzaam progressief.
De 4 meest voorkomende NCD’s zijn:
- Cardiovasculaire aandoeningen
- Kanker
- Chronische long-aandoeningen (COPD)
- Diabetes
Chronische aandoeningen in nederland
- Levensverwachting in 2030; mannen 82 jaar en vrouwen 85 jaar.
- Nederland in 2030: circa 7 miljoen mensen met een chronische ziekte
- Dat is ongeveer 40% van de bevolking, nu is dat nog 32%
Chronische ziekte en fysiotherapie.
- 60% van de chronisch zieken in contact met een paramedicus.
- 39% bezoekt een fysiotherapeut of heeft contact op afstand.
- 16% van de patiënten in de particuliere praktijk wordt behandeld voor een chronische
aandoening.
Feiten:
- 4.9 mil doden aan roken
- 1.9 mil doden aan inactiviteit
- 2.7 mil doden aan te weinig groente en fruit
- 2.6 mil doden overgewicht, obesitas
- 7.1 mil hypertensie
- 4.4 mil doden aan hoge cholesterol.
Risico factoren
Onderscheiden in 2 soorten; factoren die je niet kunt beïnvloeden en factoren die je wel kunt
beïnvloeden.
Niet veranderbaar:
- Geslacht
- Erfelijkheid
- Persoonlijkheid
- Leeftijd
- Etniciteit
Veranderbare risicofactoren:
- Roken
- Te hoge cholesterol
- Hoge bloeddruk
- Overgewicht
- Diabetes
- Weinig beweging
- Stress
- Ongezonde voeding
- Metabool systeem
- Drugs
- Depressie
- Luchtvervuiling
- Alcohol
,Roken:
Nicotine zeer verslavend, de adrenaline en noradrenaline verhogen, ook de bloeddruk en
hartritme.
Koolmonoxide bindt aan hemoglobine en zorgt dus voor minder zuurstof
DUS door nicotine is er meer vraag naar zuurstof maar door de CO2 is er minder zuurstof in het
bloed.
Mee-roken is ook slecht, je krijgt er kleverig bloed van, beïnvloed de verhouding HDL en LDL
ongunstig. Mee rokers hebben 2,5x meer kans op longkanker en 2x meer kans op hart en
vaatziekten.
Hypertensie
Te hoge bloeddruk.
Normaal waarde 120/80, afkappunt 140/90
Systolgisch: bovendruk, druk wanneer het hart pompt (linker kamer)
Diastolisch: onderdruk, druk wanneer het hart ontspand
Hypertensie heeft weinig symptomen, maar richt wel schade aan! De endotheel (binnenwand ader)
raakt beschadigd, er worden verstoppingen gevormd van vet, kan ook leiden tot nierfalen en hart-/
herseninfarct.
Bloeddruk verlagen:
- Goede voeding
Kalium, calsium en magnesium, minder keukenzout
- Stress vermindering
Vermijd stressvolle situaties, zorg voor voldoende ontspanning.
- Meer lichamelijke activiteit
Dit versoepelt de vaatwanden.
Cholesterol
LDL: afval, het teveel wordt vanuit de lever aan de lopende band in het lichaam gedumpt en
bevordert slagaderziekten.
HDL: Brengt het teveel LDL terug naar de lever waar het wordt afgebroken.
Het gaat mis wanneer men teveel verzadigde vetzuren inneemt; deze verhogen het LDL-gehalte nog
sterker. Lichamelijke activiteit zorgt voor een toename van HDL.
Het wenselijke niveau: normaal; 5,0 mmol/liter
Bij lichte verhogeing (tot 6,4 mmol:
- Magere producten
- Onverzadigde vetten
- Regelmatig bewegen
- Groente en fruit
- Beperk de inname van suikers.
Bij een erge verhoging (6,5 – 7,9 mmol ook cholesterolverlagers nodig.
Bij een verhoging van boven de 8 mmol kans op arteriosclerose 4x groter.
,Stress
Een gevoel van druk of spanning, vaak veroorzaakt door invloeden van buitenaf, hierdoor;
- Hogere harfrequentie
- Hogere bloeddruk
- Glucose gehalte hoog
- Fight – flight respons, sympathisch systeem.
2 soorten stress: acute en aanhoudende stress.
Ontspannen
- Regelmatig bewegen
- Goede voeding
- Ontspannings-techieken
- Leer omgaan met stressoren
Diabetes
Glucose
Suiker, door het lichaam aangemaakt uit koolhydraten
Insuline
Hormoon stimuleert:
- Opname van glucose uit de bloedbaan
- Omzetten van glucose in glycogeen (energievoorraad)
In beide gevallen verlaagt het bloedglucosegehalte.
Diabetes: er wordt geen of te weinig insuline aangemaakt of er is een verminderde werking van
insuline waardoor het glucose hoog blijft. Altijd blijft de glucosegehalte te hoog.
Type 1:
Lichaam kan geen/ onvoldoende insuline aanmaken. (auto-immuunziekte)
Type 2:
Suikerspiegel is verhoogd omdat het lichaam geleidelijk minder gevoelig is geworden voor insuline.
Metabool syndroom
Metabool syndroom is een combinatie van 4 frequent voorkomende aandoeningen:
- Hoge bloeddruk
- Suikerziekte
- Verhoogde LDL
- Overgewicht
Deze combinatie is een belangrijke oorzaak voor het vroegtijdige ontstaan van artherosclerose.
Oorzaak: slechte voeding en inactiviteit.
Voorkomen van metabool syndroom, moet je de volgende waarden verlagen;
- Buikomvang, mannen <102 cm en vrouwen < 88 cm
- Bloeddruk, onder de 140/90, liefste 120/90
- HDL, onder de 1,0 en 1,5 mmol
- Triglycerides < 1.7 mmol
- Nuchtere bloedsuikerspiegel <5.5 mmol
Dit kun je realiseren door minder te eten en meet te bewegen.
, Voeding
Ongezonde eetgewoontes kunnen tot de volgende problemen/risicofactoren leiden:
- Obesitas
- Hypertensie
- Hoog cholesterol
- Toename van eetlust, snacken
- Slechte controle bloedsuikerspiegel.
Minderen in aantal calorieën, totale vet; minder dan 30% van het totale aantal calorieën,
zout/natrium minder dan 2000 mg per dag, vezels op zijn minst 30 gram per dag.
Alcohol
Verhoogd het hartritme en bloeddruk, bevat veel calorieën. Beïnvloedt de werking van bloeddruk-
medicatie. Kan leiden tot slechte voedingsgewoontes, negatieve invloed op vetstoffen en LDL.
Lichamelijke inactiviteit
• Verhoogde kans op hypertensie
• Risico op het ontwikkelen van HVZ neemt toe
• Verhoogde kans op osteoporose
• Verhoogde kans op diverse soorten kanker
• Verdubbeld het risico op obesitas
• Verhoogd risico op galstenen
• Verhoogt de kans op de DMII
• Hoger kans op de ontwikkeling van angst en deperssie
W- Fys/FH
Fosfaat systeem anaeroob
Citroenzuurcyclus
Oxidatief aeroob
Gouden standaard om inspanningsvermogen????
VO2 max: maximale zuurstofopname (inml/kg/min).
Wmax: maximale belasting (in Watt)
VO2 = Hartfrequentie X Slagvolume X (CaO2 – CvO2)
Waarom uithoudingsvermogen testen:
- Bepalen van functionele beperking of vermogen
- Bepalen van inspanning beperkende factoren en pathofysiologische mechanismen
Wanneer patiënt aan de maximale hartslag komt is de test beperkt, maar dit betekend niet dat er
een hart probleem is.
Wat is normaal voor 20 – 24 jarige?
Tabel voor VO2 max.
Topsporters hebben een enorme VO2 max.
