,Voorwoord
Mijn naam is X, 35 jaar oud en woonachtig samen met mijn gezin in X. Na mijn studies sociaal pedagogisch
werker niveau 4 en HBO Management in de Zorg en Dienstverlening vond ik het belangrijk om ook een HBO
diploma op pedagogisch gebied te behalen vanwege de opleidingseisen bij werkgevers. De opleiding Sociaal
Pedagogische Hulpverlening sluit goed aan op mijn reeds eerder gevolgde studies. Deze eindscriptie is
geschreven voor het afronden van de studie Social Work Voltijd van NCOI.
Ik heb jarenlange ervaring in de forensische geestelijke gezondheidszorg; een vak apart. Ik ben een kritische
werknemer die zich richt op de kwaliteit van dienstverlening. Het was dan ook vanzelfsprekend om mijn
onderzoek te richten op de kwaliteit van het behandelaanbod. Steeds vaker merk ik dat er meer allochtone
Clienten worden opgenomen, waarbij de communicatie soms moeilijker verloopt en waarbij ik mij afvraag hoe
wij als dienstverleners op een betere manier de behandeling kunnen laten aansluiten. In bescheidenheid ben ik
van mening dat ORGANISATIE hier onvoldoende de nadruk op legt tijdens de behandeling en ik vindt dat hier
kansen liggen richting de allochtone Client. Om deze reden gaat dit onderzoek dan ook over de
interculturalisatie binnen de klinische setting van ORGANISATIE.
Deze eindscriptie was zeker geen makkelijke opgave voor mij, gezien de combinatie van mijn jonge gezin en
mijn baan. Al met al ben ik er trots op dat het toch is gelukt! Dit was niet gelukt zonder de hulp van een aantal
belangrijke mensen om mij heen. Als eerste wil ik de Clienten en medewerkers van ORGANISATIE bedanken
voor het eerlijk beantwoorden van de vragen die ik hen stelde. Zonder hen kon ik dit onderzoek niet uitvoeren,
zij zijn immers ervaringsdeskundigen. Daarnaast wil ik mijn praktijkbegeleider NAAM bedanken voor haar tijd,
positieve feedback en steun die ze mij heeft gegeven gedurende het onderzoek. Mijn scriptiebegeleider van de
NCOI wil ik ook bedanken voor zijn kritische vragen en opbouwende feedback.
De belangrijkste mensen die het voor mij mogelijk hebben gemaakt om deze scriptie te kunnen schrijven zijn
mijn vriend en naaste familie. Ik wil hen dan ook enorm bedanken hiervoor.
Ik wens u veel leesplezier!
NAAM, 2025
,
,
,Samenvatting
Het onderzoek van deze eindscriptie betreft de wijze waarop het huidige zorgaanbod van ORGANISATIE
beter afgestemd kan worden op de zorgvraag van niet-Westerse cliënten. De context waarbinnen het
onderzoek heeft plaatsgevonden is het groeiend aantal cliënten binnen de ‘overige forensische zorg’ en de
daarmee gepaarde stijgende vraag naar kennis en kunde hieromtrent.
De centrale probleemdefinitie gaat over de wijze waarop het zorgaanbod op de klinische afdelingen van
ORGANISATIE beter afgestemd kan worden op de zorgvraag van niet-westerse cliënten. Uit vooronderzoek is
gebleken dat er in Nederland slechts beperkt wetenschappelijk onderzoek heeft plaatsgevonden over dit
specifieke onderwerp.
Er is daarom begonnen met een literatuuronderzoek waarin is onderzocht wat forensische zorg in Nederland
inhoudt en wat de betekenis van interculturalisatie is. Vervolgens heeft er praktijkonderzoek plaatsgevonden
onder cliënten van de organisatie om er achter te komen welke specifieke behoeften zij hebben. Deze
uitkomsten zijn vervolgens geschakeld aan de wijze waarop de organisatie momenteel beleidsmatig vorm
geeft aan geboden zorg. Als aanvulling daarop heeft er praktijkonderzoek plaatsgevonden om na te gaan of er
een verschil bestaat tussen beleidsmatige invulling en de wijze waarop deze in de praktijk plaatsvindt. Met
behulp van semigestructureerde interviews zijn hulpverleners en cliënten ondervraagd om te onderzoeken op
welke wijze er mogelijk een ‘’gat in beleving’’ bestaat tussen de geboden en gewenste zorg.
Het is gebleken dat er grote verschillen bestaan. De belangrijkste resultaten omtrent aansluiting zijn de wijze(n)
van communicatie, het aangaan van een vertrouwensrelatie en het op de juiste wijze interpreteren
diagnostiek.
Cliënten hebben aangegeven dat zij zich in een cultuur-vacuüm bevinden omdat zij leven in twee culturen die
anders denken over ziekte. Cliënten hebben zonder uitzondering aangegeven geen aansluiting te kunnen
vinden bij de wijze waarop in de Nederlandse cultuur wordt aangekeken tegen zorgverlening.
Het centrale knelpunt hier binnen blijkt communicatie. Medewerkers blijken onvoldoende ingelicht over
cultuurgewoonten binnen fijnmazige culturen zoals de Turkse of Marokkaanse. Door het moeilijk kunnen vinden
van aansluiting tussen culturen staat de vertrouwensrelatie tussen cliënt en zorgverlener eveneens onder druk.
Het blijkt dat vertrouwen, respect en individualistisch handelen deze vertrouwensrelatie tussen cliënt en
zorgverlener ernstig kan ondermijnen. Tot slot is ook naar voren gekomen dat de wijze waarop de diagnose
wordt gesteld tekortschiet. Er wordt binnen de aanmeld-, behandel-, en uitstroomfase geen bijzondere aandacht
besteed aan de culturele context.
Eindconclusie van het onderzoek luidt dat ORGANISATIE er zich voor zou moeten inzetten om te investeren in
cultuursensitiviteit; er blijkt te weinig kennis en kunde aanwezig om wederzijds begrip te kweken waardoor
behandeltrajecten onnodig stroef verlopen.
Het wordt daarom aanbevolen om te investeren in communicatie, de vertrouwensrelatie en een diagnostisering
waarbij de cultuur-context wordt meegewogen.
, Hoofdstuk 1 Inleiding
Organisatie
Stichting ORGANISATIE behandelt cliënten in Oost-Nederland die last hebben van grensoverschrijdend gedrag
en vallen onder de forensische geestelijke gezondheidszorg of ‘Forensische GGZ’. ORGANISATIE is opgericht
na de sluiting van Forensisch Psychiatrisch Centrum Oldenkotte.
Het Ministerie van Veiligheid en austitie (VVa) koos destijds voor het sluiten van ORGANISATIE vanwege een
landelijk teruglopende behoefte aan TBS- capaciteit en een bezuinigingsopgave. ORGANISATIE kreeg drie jaar
de tijd om een totaalaanbod te ontwikkelen in Oost-Nederland voor cliënten met een forensische titel
(uitgesloten tbs met dwangverpleging).
Op 1 januari 2026 zal ORGANISATIE volledig op eigen benen komen te staan en zal zij gelijk behandeld
worden zoals andere zorgaanbieders bij de inkoop door VVa. ORGANISATIE biedt poliklinieken, forensische
FACT-Jteams, FPA’s, een FPK en forensisch beschermd wonen. De FPK biedt behandeling in een veilige
omgeving aan Clienten met een psychiatrische stoornis in combinatie met ernstig grensoverschrijdend gedrag.
FPK ORGANISATIE is de meest beveiligde en intensieve vorm van zorg van ORGANISATIE. In het jaar 2025
heeft de FPK 65 Clienten opgenomen waarvan 53,8% autochtoon en 46,2% allochtoon waren.
Werkveld
Het onderzoek is uitgevoerd binnen de FPK van ORGANISATIE. De FPK bestaat uit 2 behandelafdelingen en
er bestaan 11 behandelplekken op iedere afdeling. Een groot deel van de cliënten zijn gedwongen opgenomen
op basis van een strafrechtelijke titel..
Daarnaast is het mogelijk dat een Client zich vrijwillig laat behandelen. Doel van de behandeling is het
vermindering van grensoverschrijdend gedrag en de doorstroom naar een minder intensieve vorm van zorg.
Centrale kernbegrippen binnen de behandeling in de FPK zijn het verlagen van het grensoverschrijdend gedrag
en de samenhangende verlaging van het recidiverisico (ORGANISATIE, 2025) Het onderwerp van deze scriptie
vindt plaats in het primaire proces (behandelproces) van de klinische afdeling van ORGANISATIE.
Aanleiding
Aanleiding van het onderzoek was een intern beleidsstuk van ORGANISATIE van 14 mei 2024. Hierin vraagt de
organisatie zichzelf af op welke wijze zij de zorg aan niet-Westerse cliënten kan verbeteren. Zij geeft hierbij aan
dat het zorgaanbod niet optimaal aansluit bij de zorgvraag (ORGANISATIE, 2024). Met het oog op effectieve
tenuitvoerlegging van de zorgmaatregel vindt ORGANISATIE het belangrijk om een veranderingsproces in gang
te zetten ter verbetering van de kwaliteit van de geboden zorg aan cliënten met een niet-westerse achtergrond.
Daarom staat het begrip ‘interculturalisatie’ in dit onderzoek centraal. Dit begrip staat voor een optimale
aansluiting tussen zorgvraag en zorgaanbod.
ORGANISATIE heeft de wens om zorg meer ‘cultuurgevoelig’ te laten zijn zodat cliënten een
gelijkwaardige kwaliteit van zorg ontvangen. In het rapport stelt ORGANISATIE dat er weinig tot geen sprake is
van interculturalisatie en dat kennis ‘ernstig tekort’ zou schieten.
Belang onderzoek
ORGANISATIE heeft naar eigen zeggen momenteel (2025) weinig kennis van de etnische en culturele
achtergrond van de niet-Westerse cliënt, zowel in voorlichting, diagnostiek als behandeling. Het belang van het
onderzoek kan terug worden gevonden in de wens van ORGANISATIE om kennis en kunde te vergroten op het
gebied van interculturalisatie. Doel is hierbij om de zorgvraag en het aanbod beter op elkaar te laten aansluiten
om tot een optimale behandeling van cliënten te komen (ORGANISATIE, 2025).
Mijn naam is X, 35 jaar oud en woonachtig samen met mijn gezin in X. Na mijn studies sociaal pedagogisch
werker niveau 4 en HBO Management in de Zorg en Dienstverlening vond ik het belangrijk om ook een HBO
diploma op pedagogisch gebied te behalen vanwege de opleidingseisen bij werkgevers. De opleiding Sociaal
Pedagogische Hulpverlening sluit goed aan op mijn reeds eerder gevolgde studies. Deze eindscriptie is
geschreven voor het afronden van de studie Social Work Voltijd van NCOI.
Ik heb jarenlange ervaring in de forensische geestelijke gezondheidszorg; een vak apart. Ik ben een kritische
werknemer die zich richt op de kwaliteit van dienstverlening. Het was dan ook vanzelfsprekend om mijn
onderzoek te richten op de kwaliteit van het behandelaanbod. Steeds vaker merk ik dat er meer allochtone
Clienten worden opgenomen, waarbij de communicatie soms moeilijker verloopt en waarbij ik mij afvraag hoe
wij als dienstverleners op een betere manier de behandeling kunnen laten aansluiten. In bescheidenheid ben ik
van mening dat ORGANISATIE hier onvoldoende de nadruk op legt tijdens de behandeling en ik vindt dat hier
kansen liggen richting de allochtone Client. Om deze reden gaat dit onderzoek dan ook over de
interculturalisatie binnen de klinische setting van ORGANISATIE.
Deze eindscriptie was zeker geen makkelijke opgave voor mij, gezien de combinatie van mijn jonge gezin en
mijn baan. Al met al ben ik er trots op dat het toch is gelukt! Dit was niet gelukt zonder de hulp van een aantal
belangrijke mensen om mij heen. Als eerste wil ik de Clienten en medewerkers van ORGANISATIE bedanken
voor het eerlijk beantwoorden van de vragen die ik hen stelde. Zonder hen kon ik dit onderzoek niet uitvoeren,
zij zijn immers ervaringsdeskundigen. Daarnaast wil ik mijn praktijkbegeleider NAAM bedanken voor haar tijd,
positieve feedback en steun die ze mij heeft gegeven gedurende het onderzoek. Mijn scriptiebegeleider van de
NCOI wil ik ook bedanken voor zijn kritische vragen en opbouwende feedback.
De belangrijkste mensen die het voor mij mogelijk hebben gemaakt om deze scriptie te kunnen schrijven zijn
mijn vriend en naaste familie. Ik wil hen dan ook enorm bedanken hiervoor.
Ik wens u veel leesplezier!
NAAM, 2025
,
,
,Samenvatting
Het onderzoek van deze eindscriptie betreft de wijze waarop het huidige zorgaanbod van ORGANISATIE
beter afgestemd kan worden op de zorgvraag van niet-Westerse cliënten. De context waarbinnen het
onderzoek heeft plaatsgevonden is het groeiend aantal cliënten binnen de ‘overige forensische zorg’ en de
daarmee gepaarde stijgende vraag naar kennis en kunde hieromtrent.
De centrale probleemdefinitie gaat over de wijze waarop het zorgaanbod op de klinische afdelingen van
ORGANISATIE beter afgestemd kan worden op de zorgvraag van niet-westerse cliënten. Uit vooronderzoek is
gebleken dat er in Nederland slechts beperkt wetenschappelijk onderzoek heeft plaatsgevonden over dit
specifieke onderwerp.
Er is daarom begonnen met een literatuuronderzoek waarin is onderzocht wat forensische zorg in Nederland
inhoudt en wat de betekenis van interculturalisatie is. Vervolgens heeft er praktijkonderzoek plaatsgevonden
onder cliënten van de organisatie om er achter te komen welke specifieke behoeften zij hebben. Deze
uitkomsten zijn vervolgens geschakeld aan de wijze waarop de organisatie momenteel beleidsmatig vorm
geeft aan geboden zorg. Als aanvulling daarop heeft er praktijkonderzoek plaatsgevonden om na te gaan of er
een verschil bestaat tussen beleidsmatige invulling en de wijze waarop deze in de praktijk plaatsvindt. Met
behulp van semigestructureerde interviews zijn hulpverleners en cliënten ondervraagd om te onderzoeken op
welke wijze er mogelijk een ‘’gat in beleving’’ bestaat tussen de geboden en gewenste zorg.
Het is gebleken dat er grote verschillen bestaan. De belangrijkste resultaten omtrent aansluiting zijn de wijze(n)
van communicatie, het aangaan van een vertrouwensrelatie en het op de juiste wijze interpreteren
diagnostiek.
Cliënten hebben aangegeven dat zij zich in een cultuur-vacuüm bevinden omdat zij leven in twee culturen die
anders denken over ziekte. Cliënten hebben zonder uitzondering aangegeven geen aansluiting te kunnen
vinden bij de wijze waarop in de Nederlandse cultuur wordt aangekeken tegen zorgverlening.
Het centrale knelpunt hier binnen blijkt communicatie. Medewerkers blijken onvoldoende ingelicht over
cultuurgewoonten binnen fijnmazige culturen zoals de Turkse of Marokkaanse. Door het moeilijk kunnen vinden
van aansluiting tussen culturen staat de vertrouwensrelatie tussen cliënt en zorgverlener eveneens onder druk.
Het blijkt dat vertrouwen, respect en individualistisch handelen deze vertrouwensrelatie tussen cliënt en
zorgverlener ernstig kan ondermijnen. Tot slot is ook naar voren gekomen dat de wijze waarop de diagnose
wordt gesteld tekortschiet. Er wordt binnen de aanmeld-, behandel-, en uitstroomfase geen bijzondere aandacht
besteed aan de culturele context.
Eindconclusie van het onderzoek luidt dat ORGANISATIE er zich voor zou moeten inzetten om te investeren in
cultuursensitiviteit; er blijkt te weinig kennis en kunde aanwezig om wederzijds begrip te kweken waardoor
behandeltrajecten onnodig stroef verlopen.
Het wordt daarom aanbevolen om te investeren in communicatie, de vertrouwensrelatie en een diagnostisering
waarbij de cultuur-context wordt meegewogen.
, Hoofdstuk 1 Inleiding
Organisatie
Stichting ORGANISATIE behandelt cliënten in Oost-Nederland die last hebben van grensoverschrijdend gedrag
en vallen onder de forensische geestelijke gezondheidszorg of ‘Forensische GGZ’. ORGANISATIE is opgericht
na de sluiting van Forensisch Psychiatrisch Centrum Oldenkotte.
Het Ministerie van Veiligheid en austitie (VVa) koos destijds voor het sluiten van ORGANISATIE vanwege een
landelijk teruglopende behoefte aan TBS- capaciteit en een bezuinigingsopgave. ORGANISATIE kreeg drie jaar
de tijd om een totaalaanbod te ontwikkelen in Oost-Nederland voor cliënten met een forensische titel
(uitgesloten tbs met dwangverpleging).
Op 1 januari 2026 zal ORGANISATIE volledig op eigen benen komen te staan en zal zij gelijk behandeld
worden zoals andere zorgaanbieders bij de inkoop door VVa. ORGANISATIE biedt poliklinieken, forensische
FACT-Jteams, FPA’s, een FPK en forensisch beschermd wonen. De FPK biedt behandeling in een veilige
omgeving aan Clienten met een psychiatrische stoornis in combinatie met ernstig grensoverschrijdend gedrag.
FPK ORGANISATIE is de meest beveiligde en intensieve vorm van zorg van ORGANISATIE. In het jaar 2025
heeft de FPK 65 Clienten opgenomen waarvan 53,8% autochtoon en 46,2% allochtoon waren.
Werkveld
Het onderzoek is uitgevoerd binnen de FPK van ORGANISATIE. De FPK bestaat uit 2 behandelafdelingen en
er bestaan 11 behandelplekken op iedere afdeling. Een groot deel van de cliënten zijn gedwongen opgenomen
op basis van een strafrechtelijke titel..
Daarnaast is het mogelijk dat een Client zich vrijwillig laat behandelen. Doel van de behandeling is het
vermindering van grensoverschrijdend gedrag en de doorstroom naar een minder intensieve vorm van zorg.
Centrale kernbegrippen binnen de behandeling in de FPK zijn het verlagen van het grensoverschrijdend gedrag
en de samenhangende verlaging van het recidiverisico (ORGANISATIE, 2025) Het onderwerp van deze scriptie
vindt plaats in het primaire proces (behandelproces) van de klinische afdeling van ORGANISATIE.
Aanleiding
Aanleiding van het onderzoek was een intern beleidsstuk van ORGANISATIE van 14 mei 2024. Hierin vraagt de
organisatie zichzelf af op welke wijze zij de zorg aan niet-Westerse cliënten kan verbeteren. Zij geeft hierbij aan
dat het zorgaanbod niet optimaal aansluit bij de zorgvraag (ORGANISATIE, 2024). Met het oog op effectieve
tenuitvoerlegging van de zorgmaatregel vindt ORGANISATIE het belangrijk om een veranderingsproces in gang
te zetten ter verbetering van de kwaliteit van de geboden zorg aan cliënten met een niet-westerse achtergrond.
Daarom staat het begrip ‘interculturalisatie’ in dit onderzoek centraal. Dit begrip staat voor een optimale
aansluiting tussen zorgvraag en zorgaanbod.
ORGANISATIE heeft de wens om zorg meer ‘cultuurgevoelig’ te laten zijn zodat cliënten een
gelijkwaardige kwaliteit van zorg ontvangen. In het rapport stelt ORGANISATIE dat er weinig tot geen sprake is
van interculturalisatie en dat kennis ‘ernstig tekort’ zou schieten.
Belang onderzoek
ORGANISATIE heeft naar eigen zeggen momenteel (2025) weinig kennis van de etnische en culturele
achtergrond van de niet-Westerse cliënt, zowel in voorlichting, diagnostiek als behandeling. Het belang van het
onderzoek kan terug worden gevonden in de wens van ORGANISATIE om kennis en kunde te vergroten op het
gebied van interculturalisatie. Doel is hierbij om de zorgvraag en het aanbod beter op elkaar te laten aansluiten
om tot een optimale behandeling van cliënten te komen (ORGANISATIE, 2025).
