Historische en vergelijkende inleiding tot het publiekrecht -
Deel 1: Staat en recht
Prof. dr. F. Dhondt
Hoofdstuk 2: Verhoudingen tussen staten sinds 1453
→ gaat over de geschiedenis van het internationaal recht
Rusland valt Oekraïne binnen en geeft allerlei slechter redenen om dit te doen,
ze beschuldigen Oekraïne onder meer van genocide terwijl hiervan geen
sprake is. Miljoenen mensen zijn gevlucht naar het buitenland. De oorlog
wordt dus ook een internationale kwestie.
Paradox: in het westen dachten we allemaal dat er grote veranderingen
gingen komen in het internationaal recht
De internationale gemeenschap kan niet dwingend optreden tegen Rusland omdat ze 1 van de 5
permanente leden is van de VN veiligheidsraad. Rusland kan zijn veto stellen en dan kan er geen
dwingende resolutie worden aangenomen. Als een ander land zou doen wat de Russen doen, zouden
er al lang maatregelen genomen zijn. Hoewel men soeverein is mag men de andere landen hun
soevereiniteit niet schenden.
Rusland is 1 van de grootmachten, heeft gewonnen aan het einde van WOII en dat is de reden waarom
ze een veto heeft. De instellingen houden stand omdat Rusland niet alleen is, China steunt hen ook.
Internationaal is er geen geweldmonopolie, superstaat die de andere staten kan dwingen om te doen
wat moet.
Ubi societas, ibi ius → waar een samenleving is, daar is er recht: er is de noodzaak om aan andere uit
te leggen dat wat je doet juridisch gerechtvaardigd is
Typisch aan het internationale recht: er is een filosofische, morele, religieuze kant, aan de andere kant
moeten al die mooie idealen hoe het zou moeten zijn kunnen steunen op afdwingbare rechts zekere
afspraken
De fabriek van het internationaal recht in die periode is de diplomatie.
1
,In het handboek zijn er 4 hoofdlijnen geïdentificeerd voor de internationale betrekkingen waaruit het
internationale recht in de vroegmoderne tijd gegroeid is. Het eerste thema is het conflict tussen het
huis Habsburg aan de ene kant en Frankrijk aan de andere kant.
→ alle gebieden worden bestuurd door keizer Karel V.
Blauw = kroon van Castilië
Oranje = kroon van Aragon
Groen = gebieden van de Oostenrijkse familie Habsburg
Roze = gebieden van de Bourgondiërs
Keizer Karel wordt geboren in het jaar 1500, een aantal jaar later is hij zo sterk dat de Fransen zich
ingesloten beginnen voelen. Frankrijk voelt zich steeds ingesloten door vier kanten.
1. Internationale betrekkingen van Karel V tot de Franse Revolutie
i. Valois/Bourbon ↔Bourgondië/Habsburg
Oorsprong conflict
‘Het rijk waar de zon nooit ondergaat’ = een metafoor voor de universele monarchie → 1 land dat zo
machtig is dat de onafhankelijkheid van de andere in het gedrang komt
In de 15/16e eeuw proberen de Fransen continu om de Habsburgers af te schudden. De internationale
conflicten die dat teweegbrengt zijn belangrijk voor het Europese machtsevenwicht.
▪ Consolidatie Franse staat = een proces dat lang geduurd heeft
→ Honderdjarige Oorlog (1336-1453)
→ Incorporatie Bretagne
→ Guerres d’Italie
▪ Karel V en dynastiek toeval (1500-1559)
→ Frankrijk ingesloten
In Europa schuift er iets fundamenteel in de 16e eeuw: de reformatie ontstaat
2
, In de middeleeuwen was iedereen katholiek maar in de 16e eeuw was dat niet meer zo: er komen
Lutheranen, baptisten… → lijdt in Frankrijk tot een burgeroorlog
▪ Franse godsdienstoorlogen (1562-1598)
°Jean Bodin, Six livres de la République (1576) → Jean Bodin is een jurist uit Angie die
advocaat wordt bij het parlement de Paris en pleit voor centralisatie van de macht bij
de vorst omdat dat de enige manier is om in Frankrijk de rust te organiseren
= boek van rechtstheorie op moment dat Frankrijk verscheurt wordt door een bloedige burgeroorlog
die tot stand komt door
°Edict van Nantes (1598) = een afspraak die Henry IV invoert die ervoor zorgt dat de
protestanten in Frankrijk getolereerd worden
Henry IV probeert de staat los te koppelen van de discussie rond religie. De fransen gaan de zeer
katholieke koningen van Spanje en het Habsburgse rijk bevechten door allianties te maken met de
protestanten. Dit kon Frankrijk er bij helpen om het isolement te doorbreken.
Frankrijk breekt uit
▪ Dertigjarige Oorlog (1618-1648)
→ °Vrede van Westfalen = de rekening die de Fransen presenteren voor de
omsingeling → gaan met de vijanden van de keizer samenspannen
De Fransen proberen zelf de lijdende macht in Europa te worden:
↔ Frans-Spaanse Oorlog (1635-1659)
°Vrede van de Pyreneeën
▪ Spaanse successiekwestie (1659-1714) = conflict dat ervoor gezorgd heeft dat in Europa het
machtsevenwicht heeft geprimeerd.
→ °Vrede van Utrecht (1713), Rastatt/Baden (1714)
zie aparte kennisclip
EXAMENVRAAG GEGARANDEERD
▪ Renversement des alliances (1756) = verzoening tussen de koning van Frankrijk en de
Oostenrijkse Habsburgers
3
Deel 1: Staat en recht
Prof. dr. F. Dhondt
Hoofdstuk 2: Verhoudingen tussen staten sinds 1453
→ gaat over de geschiedenis van het internationaal recht
Rusland valt Oekraïne binnen en geeft allerlei slechter redenen om dit te doen,
ze beschuldigen Oekraïne onder meer van genocide terwijl hiervan geen
sprake is. Miljoenen mensen zijn gevlucht naar het buitenland. De oorlog
wordt dus ook een internationale kwestie.
Paradox: in het westen dachten we allemaal dat er grote veranderingen
gingen komen in het internationaal recht
De internationale gemeenschap kan niet dwingend optreden tegen Rusland omdat ze 1 van de 5
permanente leden is van de VN veiligheidsraad. Rusland kan zijn veto stellen en dan kan er geen
dwingende resolutie worden aangenomen. Als een ander land zou doen wat de Russen doen, zouden
er al lang maatregelen genomen zijn. Hoewel men soeverein is mag men de andere landen hun
soevereiniteit niet schenden.
Rusland is 1 van de grootmachten, heeft gewonnen aan het einde van WOII en dat is de reden waarom
ze een veto heeft. De instellingen houden stand omdat Rusland niet alleen is, China steunt hen ook.
Internationaal is er geen geweldmonopolie, superstaat die de andere staten kan dwingen om te doen
wat moet.
Ubi societas, ibi ius → waar een samenleving is, daar is er recht: er is de noodzaak om aan andere uit
te leggen dat wat je doet juridisch gerechtvaardigd is
Typisch aan het internationale recht: er is een filosofische, morele, religieuze kant, aan de andere kant
moeten al die mooie idealen hoe het zou moeten zijn kunnen steunen op afdwingbare rechts zekere
afspraken
De fabriek van het internationaal recht in die periode is de diplomatie.
1
,In het handboek zijn er 4 hoofdlijnen geïdentificeerd voor de internationale betrekkingen waaruit het
internationale recht in de vroegmoderne tijd gegroeid is. Het eerste thema is het conflict tussen het
huis Habsburg aan de ene kant en Frankrijk aan de andere kant.
→ alle gebieden worden bestuurd door keizer Karel V.
Blauw = kroon van Castilië
Oranje = kroon van Aragon
Groen = gebieden van de Oostenrijkse familie Habsburg
Roze = gebieden van de Bourgondiërs
Keizer Karel wordt geboren in het jaar 1500, een aantal jaar later is hij zo sterk dat de Fransen zich
ingesloten beginnen voelen. Frankrijk voelt zich steeds ingesloten door vier kanten.
1. Internationale betrekkingen van Karel V tot de Franse Revolutie
i. Valois/Bourbon ↔Bourgondië/Habsburg
Oorsprong conflict
‘Het rijk waar de zon nooit ondergaat’ = een metafoor voor de universele monarchie → 1 land dat zo
machtig is dat de onafhankelijkheid van de andere in het gedrang komt
In de 15/16e eeuw proberen de Fransen continu om de Habsburgers af te schudden. De internationale
conflicten die dat teweegbrengt zijn belangrijk voor het Europese machtsevenwicht.
▪ Consolidatie Franse staat = een proces dat lang geduurd heeft
→ Honderdjarige Oorlog (1336-1453)
→ Incorporatie Bretagne
→ Guerres d’Italie
▪ Karel V en dynastiek toeval (1500-1559)
→ Frankrijk ingesloten
In Europa schuift er iets fundamenteel in de 16e eeuw: de reformatie ontstaat
2
, In de middeleeuwen was iedereen katholiek maar in de 16e eeuw was dat niet meer zo: er komen
Lutheranen, baptisten… → lijdt in Frankrijk tot een burgeroorlog
▪ Franse godsdienstoorlogen (1562-1598)
°Jean Bodin, Six livres de la République (1576) → Jean Bodin is een jurist uit Angie die
advocaat wordt bij het parlement de Paris en pleit voor centralisatie van de macht bij
de vorst omdat dat de enige manier is om in Frankrijk de rust te organiseren
= boek van rechtstheorie op moment dat Frankrijk verscheurt wordt door een bloedige burgeroorlog
die tot stand komt door
°Edict van Nantes (1598) = een afspraak die Henry IV invoert die ervoor zorgt dat de
protestanten in Frankrijk getolereerd worden
Henry IV probeert de staat los te koppelen van de discussie rond religie. De fransen gaan de zeer
katholieke koningen van Spanje en het Habsburgse rijk bevechten door allianties te maken met de
protestanten. Dit kon Frankrijk er bij helpen om het isolement te doorbreken.
Frankrijk breekt uit
▪ Dertigjarige Oorlog (1618-1648)
→ °Vrede van Westfalen = de rekening die de Fransen presenteren voor de
omsingeling → gaan met de vijanden van de keizer samenspannen
De Fransen proberen zelf de lijdende macht in Europa te worden:
↔ Frans-Spaanse Oorlog (1635-1659)
°Vrede van de Pyreneeën
▪ Spaanse successiekwestie (1659-1714) = conflict dat ervoor gezorgd heeft dat in Europa het
machtsevenwicht heeft geprimeerd.
→ °Vrede van Utrecht (1713), Rastatt/Baden (1714)
zie aparte kennisclip
EXAMENVRAAG GEGARANDEERD
▪ Renversement des alliances (1756) = verzoening tussen de koning van Frankrijk en de
Oostenrijkse Habsburgers
3
