Zorgethiek: verschillende visies op zorgrelatie & 10
fundamentele waarden
1. Ethiek en zorgrelatie
Ethiek is relationeel.
Verhouding tussen zorgverlener en zorgontvanger.
De zorgrelatie is het uitgangspunt van ethiek in de zorg.
Niets doen is ook iets doen; maar dat is niet zo ethisch.
Ongelijkheid tussen zorgvrager en zorgontvanger is louter structureel.
2. Ethisch perspectief
Handelingen verrichten vanuit verschillende perspectieven
- verpleegkundig
- medisch
- psychologisch
-…
Het ethisch perspectief staat open voor de inbreng van alle professionele en
persoonlijke perspectieven
Integratie! Hoe?
- goede zorg = uitgangspunt
- handelingen verrichten/keuzes maken
- op basis van interpretatie van feiten
- ethiek: waardeert de feiten en interpretaties uit de verschillende perspectieven tot
verantwoorde keuze of handeling
In elke handeling/keuze is een onderlinge verhouding van normen en waarden vervat
Waarden en normen worden niet zomaar uitgevonden door zorgverleners
- deontologische code
- ethische adviezen
- vandaag de dag maatschappij doordrongen door ‘autonomie’
Autonomie en verbondenheid zijn beide belangrijk
- het ene sluit het andere uit
Ethiek: waarde toekennen om menswaardigheid toe te kennen, hier kan een norm
uitgroeien
Moreel dilemma
Deontologie = plichtleer <-> ethiek nog veel vrijheid – deontologie veel strenger
, 3. Van morele intuïtie … naar ethische reflectie
Morele intuïtie
Aangeboren aanvoelen
Geweten = innerlijk besef
- goede te doen & kwade te vermijden
- innerlijke kennis van goed en kwaad
= moreel aanvoelen
- subjectief
- gekleurd
- beïnvloed door cultuur/samenleving/opvoeding
-> beperkt & subjectief
-> gevoeligheid vanuit morele intuïtie dat je geen rekening meer gaat houden met de
eigenheid van de patiënt
Ethische reflectie
Kritische reflectie op morele intuïties van alles betrokkenen in de zorg
Ethische reflectie = proces van verhelderen en verdiepen
Dmv ethische reflectie zoeken naar een grotere objectiviteit in de subjectiviteit!
- systematische wijze
- volgens bepaalde methodologie
- ijkpunt: menswaardigheid & zorgrelatie
Er zijn zeer veel intuïties, maar er kan maar 1 keuze gemaakt worden. Er moeten keuzes
gemaakt worden, de keuze die gemaakt zal worden zal altijd gemaakt worden vanuit morele
intuïtie van zorgverleners. Kritische reflectie is nodig, ethiek speelt hier een belangrijke rol
in.
4. Zorgrelatie – drie visies
Theoretisch
Historische ontwikkeling in de westerse wereld
Elke visie is verbonden met een bepaalde tijd. Ze schuiven elk enkele belangrijke waarden
naar voren.
1. Traditionele visie: medisch en religieus paradigma
- vanuit het perspectief van de zorgverleners
- asymmetrische verhouding
- goede zorg = specifieke deskundigheid & menselijke betrokkenheid
- professionele verantwoordelijkheid van de zorgverleners staat voorop
2
fundamentele waarden
1. Ethiek en zorgrelatie
Ethiek is relationeel.
Verhouding tussen zorgverlener en zorgontvanger.
De zorgrelatie is het uitgangspunt van ethiek in de zorg.
Niets doen is ook iets doen; maar dat is niet zo ethisch.
Ongelijkheid tussen zorgvrager en zorgontvanger is louter structureel.
2. Ethisch perspectief
Handelingen verrichten vanuit verschillende perspectieven
- verpleegkundig
- medisch
- psychologisch
-…
Het ethisch perspectief staat open voor de inbreng van alle professionele en
persoonlijke perspectieven
Integratie! Hoe?
- goede zorg = uitgangspunt
- handelingen verrichten/keuzes maken
- op basis van interpretatie van feiten
- ethiek: waardeert de feiten en interpretaties uit de verschillende perspectieven tot
verantwoorde keuze of handeling
In elke handeling/keuze is een onderlinge verhouding van normen en waarden vervat
Waarden en normen worden niet zomaar uitgevonden door zorgverleners
- deontologische code
- ethische adviezen
- vandaag de dag maatschappij doordrongen door ‘autonomie’
Autonomie en verbondenheid zijn beide belangrijk
- het ene sluit het andere uit
Ethiek: waarde toekennen om menswaardigheid toe te kennen, hier kan een norm
uitgroeien
Moreel dilemma
Deontologie = plichtleer <-> ethiek nog veel vrijheid – deontologie veel strenger
, 3. Van morele intuïtie … naar ethische reflectie
Morele intuïtie
Aangeboren aanvoelen
Geweten = innerlijk besef
- goede te doen & kwade te vermijden
- innerlijke kennis van goed en kwaad
= moreel aanvoelen
- subjectief
- gekleurd
- beïnvloed door cultuur/samenleving/opvoeding
-> beperkt & subjectief
-> gevoeligheid vanuit morele intuïtie dat je geen rekening meer gaat houden met de
eigenheid van de patiënt
Ethische reflectie
Kritische reflectie op morele intuïties van alles betrokkenen in de zorg
Ethische reflectie = proces van verhelderen en verdiepen
Dmv ethische reflectie zoeken naar een grotere objectiviteit in de subjectiviteit!
- systematische wijze
- volgens bepaalde methodologie
- ijkpunt: menswaardigheid & zorgrelatie
Er zijn zeer veel intuïties, maar er kan maar 1 keuze gemaakt worden. Er moeten keuzes
gemaakt worden, de keuze die gemaakt zal worden zal altijd gemaakt worden vanuit morele
intuïtie van zorgverleners. Kritische reflectie is nodig, ethiek speelt hier een belangrijke rol
in.
4. Zorgrelatie – drie visies
Theoretisch
Historische ontwikkeling in de westerse wereld
Elke visie is verbonden met een bepaalde tijd. Ze schuiven elk enkele belangrijke waarden
naar voren.
1. Traditionele visie: medisch en religieus paradigma
- vanuit het perspectief van de zorgverleners
- asymmetrische verhouding
- goede zorg = specifieke deskundigheid & menselijke betrokkenheid
- professionele verantwoordelijkheid van de zorgverleners staat voorop
2
