Fysische eigenschappen van
mineralen
= structuur (kristallografie) + chemische eigenschappen
Gebruik: Herkennen, industriële toepassingen
Adhv handstuk/geavanceerde technieken (XRD, optica)
Woordenlijst
Kristalvorm: groep van kristalvlakken die aan elkaar gelieerd zijn door de symmetrie-
elementen die in een kristal aanwezig zijn
Habit: natuurlijk voorkomende, algemene vorm van een mineraal
Habitus: wanneer habit niet gevormd kan worden
o euhedraal: volledig omgeven door kristalvlakken (perfect)
o subhedraal: gedeeltelijk omgeven door kristalvlakken (meest)
o anhedral: mineraal zonder kristalvlakken, afgeronde of onregelmatige vlakken
(≠ kristalvlakken)
aggregaat: vergroeiing van verschillende kristallen
Conchoïdaal: smoothly curved as on broken plate glass
Fibreus (splintery): lijkt op het spinterig einde van een beroken stuk hout
Ongregelmatig: ruw oppervlak/random onregelmatigheden
Gekarteld (hacky): oppervlak met scherpe onregelmatigheden
Schaal van F Mohs (1824): serie van 10 mineralen om de hardheid te vergelijken
Vickers hardheid = weerstand tegen indrukken met harde punt
Absolute dichtheid: Densiteit (ρ) = massa (m) / volume (v) (g/cm³)
Soortelijk gewicht/relatieve massadichtheid: G= ρ/ρH2O
o Relatie tussen gewicht substantie en gewicht gelijk volume op 4°C
Specifiek gewicht
Glans: = voorkomen van een mineraalopp bij gereflecteerd licht (reflectie + scattering)
o Luster: niet-metallisch
Idiochromatisch allochromatisch
Crystal field theory: kleur veroorzaakt door chemische bestanddelen mineralen
o Sferisch veld
o Crystal field splitting: opsplitsen van ‘orbitaalenergie’ (E=hc/λ)
o Orbital hopping: golflengte uit licht absorberen
Molecualire orbitaal transities: ladingstransfer via valentie e- tssn ionen in nabijgelegen
kristalpositities
o electron hopping: Fe2+ Fe3+
o reverse electron hopping: val e- verdeeld onder moleculaire orbitalen ipv rond 1
atoom/ion
Kleurcentra: e- dat niet vast zit in een welbepaald orbitaal aan een atoom
Dispersie: kleurschifting
kleurenspel: inwendige weerkaatsing: kleuren veranderen naargelang de hoek invallend licht
verandert
, schittering/brilliance: bv diamant
o labradoriet: kleur varieert op basis van dikte van lamellen
oppervlakte irridiscentie (zeep, hematiet, borniet)
opalescentie: fijne lichtbrekingseffecten nabij oppervlakte door inwendige structuur
o opaal: dicht gepakte equidimensionele sferen
stereffect (asterisme): Stereffect (asterisme): schittering door regelmatig gerangschikte
insluitsels
Chatoyancy (tijgeroog): lichtstraal fibers/insluitsels
Streek: kleur vna fijn poeder van mineraal op wit porseleinen plaatje (H = 7)
Luminescentie: materiaal absorbeert energie (thermisch, mechanisch, elektromagnetisch) en
zendt terug uit als zichtbaar licht
o Fluorescentie: blootstelling aan UV, X-stralen, cathodestralen
o Fosforescentie: ook luminescent na stopzetten stralen langzaam verval
o Thermoluminescentie: warmte licht
o Triboluminescentie: kracht licht
Geleiders: afhankelijk van type binding
o geleiders: pure metallische binding
o semi-geleiders: gedeeltelijk metallische binding
o niet-geleiders: covalente of ionaire binding
vectoriële eigenschap: variatie met kristallografische richting
piëzo-elektrische mineralen: mineralen + druk elektrische lading (positieve & neg pool)
Pyro-elektriciteit: mineralen + warmte elektrische lading (positieve & neg pool
Diamagnetisme: geen netto magnetisch moment (alle orbitalen opgevuld)
Transitiemetalen: enkel e- in 3d orbitaal regel van hund
o Z 22 tot 29 = Fe, Mn, Ti, Cr
Paramagnetisch: zwakke aantrekking in magnetische velden (tijdelijk magnetisch door in
sterk magnetisch veld te plaatsen)
Ferromagnetisme: sterke aantrekking in magnetisch veld
Ferri-magnetisme: spinelstructuur (Ionische spin = anti-parallel = permanent)
Frantz-serparator: Instrument dat sterke magnetische velden gebruikt om mineralen met
verschillende magnetische susceptibiliteit te scheiden
Belangrijkste fysische eigenschappen
kristalvorm: Habit (nat voorkomende vorm)
Mechanische eigenschappen
o Splijting
o Fracturatie
o Hardheid
Interactie met licht:
o Kleur
o Streek
o Glans
massa
o Specifiekgewicht-~ densiteit
mineralen
= structuur (kristallografie) + chemische eigenschappen
Gebruik: Herkennen, industriële toepassingen
Adhv handstuk/geavanceerde technieken (XRD, optica)
Woordenlijst
Kristalvorm: groep van kristalvlakken die aan elkaar gelieerd zijn door de symmetrie-
elementen die in een kristal aanwezig zijn
Habit: natuurlijk voorkomende, algemene vorm van een mineraal
Habitus: wanneer habit niet gevormd kan worden
o euhedraal: volledig omgeven door kristalvlakken (perfect)
o subhedraal: gedeeltelijk omgeven door kristalvlakken (meest)
o anhedral: mineraal zonder kristalvlakken, afgeronde of onregelmatige vlakken
(≠ kristalvlakken)
aggregaat: vergroeiing van verschillende kristallen
Conchoïdaal: smoothly curved as on broken plate glass
Fibreus (splintery): lijkt op het spinterig einde van een beroken stuk hout
Ongregelmatig: ruw oppervlak/random onregelmatigheden
Gekarteld (hacky): oppervlak met scherpe onregelmatigheden
Schaal van F Mohs (1824): serie van 10 mineralen om de hardheid te vergelijken
Vickers hardheid = weerstand tegen indrukken met harde punt
Absolute dichtheid: Densiteit (ρ) = massa (m) / volume (v) (g/cm³)
Soortelijk gewicht/relatieve massadichtheid: G= ρ/ρH2O
o Relatie tussen gewicht substantie en gewicht gelijk volume op 4°C
Specifiek gewicht
Glans: = voorkomen van een mineraalopp bij gereflecteerd licht (reflectie + scattering)
o Luster: niet-metallisch
Idiochromatisch allochromatisch
Crystal field theory: kleur veroorzaakt door chemische bestanddelen mineralen
o Sferisch veld
o Crystal field splitting: opsplitsen van ‘orbitaalenergie’ (E=hc/λ)
o Orbital hopping: golflengte uit licht absorberen
Molecualire orbitaal transities: ladingstransfer via valentie e- tssn ionen in nabijgelegen
kristalpositities
o electron hopping: Fe2+ Fe3+
o reverse electron hopping: val e- verdeeld onder moleculaire orbitalen ipv rond 1
atoom/ion
Kleurcentra: e- dat niet vast zit in een welbepaald orbitaal aan een atoom
Dispersie: kleurschifting
kleurenspel: inwendige weerkaatsing: kleuren veranderen naargelang de hoek invallend licht
verandert
, schittering/brilliance: bv diamant
o labradoriet: kleur varieert op basis van dikte van lamellen
oppervlakte irridiscentie (zeep, hematiet, borniet)
opalescentie: fijne lichtbrekingseffecten nabij oppervlakte door inwendige structuur
o opaal: dicht gepakte equidimensionele sferen
stereffect (asterisme): Stereffect (asterisme): schittering door regelmatig gerangschikte
insluitsels
Chatoyancy (tijgeroog): lichtstraal fibers/insluitsels
Streek: kleur vna fijn poeder van mineraal op wit porseleinen plaatje (H = 7)
Luminescentie: materiaal absorbeert energie (thermisch, mechanisch, elektromagnetisch) en
zendt terug uit als zichtbaar licht
o Fluorescentie: blootstelling aan UV, X-stralen, cathodestralen
o Fosforescentie: ook luminescent na stopzetten stralen langzaam verval
o Thermoluminescentie: warmte licht
o Triboluminescentie: kracht licht
Geleiders: afhankelijk van type binding
o geleiders: pure metallische binding
o semi-geleiders: gedeeltelijk metallische binding
o niet-geleiders: covalente of ionaire binding
vectoriële eigenschap: variatie met kristallografische richting
piëzo-elektrische mineralen: mineralen + druk elektrische lading (positieve & neg pool)
Pyro-elektriciteit: mineralen + warmte elektrische lading (positieve & neg pool
Diamagnetisme: geen netto magnetisch moment (alle orbitalen opgevuld)
Transitiemetalen: enkel e- in 3d orbitaal regel van hund
o Z 22 tot 29 = Fe, Mn, Ti, Cr
Paramagnetisch: zwakke aantrekking in magnetische velden (tijdelijk magnetisch door in
sterk magnetisch veld te plaatsen)
Ferromagnetisme: sterke aantrekking in magnetisch veld
Ferri-magnetisme: spinelstructuur (Ionische spin = anti-parallel = permanent)
Frantz-serparator: Instrument dat sterke magnetische velden gebruikt om mineralen met
verschillende magnetische susceptibiliteit te scheiden
Belangrijkste fysische eigenschappen
kristalvorm: Habit (nat voorkomende vorm)
Mechanische eigenschappen
o Splijting
o Fracturatie
o Hardheid
Interactie met licht:
o Kleur
o Streek
o Glans
massa
o Specifiekgewicht-~ densiteit
