Samenvatting - VV3N1 : Nederlands

Nele VdS 2023 - 2024
Vloeiend van 3 naar 1: Nederlands Educatieve Bachelor Lager Onderwijs




Nederlands

Deel 1: Ontluikende geletterdheid

1. Begrippen
Geletterdheid: proces dat in verschillende fasen verloopt
- ontluikende geletterdheid
- kennismaken, confronteren en experimenteren met taal
- begint al thuis, maar wordt meer gestructureerd in de KK
- grote verschillen in het niveau van geletterdheid
- thuissituatie
- beginnende geletterdheid
- beseffen dat taal niet enkel gesproken kan worden, maar ook gelezen en
geschreven
- schriftelijke mededelingen dragen een boodschap mee
- aanvankelijk lezen
- het echte lezen
- code van ons schriftsysteem aanleren
-
- gevorderde geletterdheid
- leerproces krijgt een automatischer verloop
- werken aan het vergroten van de vaardigheid van:
- het decoderen
- snelheid
- nauwkeurigheid van het lezen
- interpreteren en begrijpen van de gelezen tekst
- KK: begrijpend luisteren
⇒ Stappen zijn noodzakelijk en niet even gemakkelijk voor iedereen
- leesproblemen en demotivatie vermijden



2. Algemene leesvoorbereiding
Onderscheid tussen:
- algemene leesvoorbereiding
- specifieke leesvoorbereiding
- zie volgend hoofdstuk

Algemene leesvoorbereiding
- mondelinge taalvaardigheid
- gedachten leren verwoorden
- goede uitspraak + woordenschatverrijking = belangrijk
- verband tussen spreekvaardigheden en leesvaardigheden:




1

,Nele VdS 2023 - 2024
Vloeiend van 3 naar 1: Nederlands Educatieve Bachelor Lager Onderwijs

- problemen op het gebied van de mondelinge taalvaardigheid hebben
een neg invloed op het fonemisch bewustzijn (= klankbewustzijn)
- kan leiden tot problemen bij het leren lezen
- beperkte woordenschat heeft invloed op het snel herkennen van
woorden bij technisch en begrijpend lezen
- spreekdurf vergroten
- woordenschat uitbreiden
- school taal leren + toepassen in nieuwe situaties
- Viertakt!
- Checklist mondelinge taal en Checklist fonemische
ontwikkeling
- NT2 lln hebben grote nood aan leerkansen om klanken
en woordenschat te leren
- → aandacht besteden aan verschillen en
overeenkomsten met de moedertaal bevestigen het
kind in zijn identiteit + leert nieuwe kapstokken om de
nieuwe taal te leren

- leesbevordering
- belangstelling opwekken voor geschreven tal en ervaringen opdoen met
geschreven taal in verschillende vormen
- zo veel mogelijk ervaring opdoen met geschreven materiaal
- boeken staan centraal
- voor de hand liggende dragers van geschreven taal
- verhalen prikkelen
- voorstellingsvermogen
- mondelinge taalvaardigheid
- socio-emotionele ontwikkeling
- concentratievermogen
- denkontwikkeling
- visueel waarnemen
- shared reading: boek voorlezen met de tekst richting de luisteraar
- bijdragen tot de bewustwording van de leesrichting

- taalbeschouwing in de brede zin
- ontwikkelen van een metalinguïstisch bewustzijn is een belangrijke stap ifv
ontluikende geletterdheid
- taalreflectie uitlokken ~ nadenken over taal
- verschillende doelen
- beseffen dat niet iedereen dezelfde taal spreekt en talen van elkaar
kunnen verschillen
- bewust zijn van de verscheidenheid van taalgebruik
- taalgebruik is afhankelijk van de spreker, de luisteraar en de
situatie
- taal in twee vormen: mondelinge en schriftelijk
- boodschap: spreken, luisteren, schrijven en lezen
- overstijgt de grenzen van tijd en ruimte



2

, Nele VdS 2023 - 2024
Vloeiend van 3 naar 1: Nederlands Educatieve Bachelor Lager Onderwijs

- kan op een andere moment op een andere plek ook
gelezen worden
- onderscheid tussen schriftelijk en mondeling taalgebruik + specifieke
eigenschappen leren kennen
3. specifieke leesvoorbereiding
= het oefenen van deelvaardigheden die bij het aanvankelijk lezen en rol spelen, voor zover
ze geen letterkennis vereisen.

Drie categorieën:
- auditieve vaardigheden
- auditieve objectivatie: een kind neemt afstand van de betekenis van een
woord en leert kijken/luisteren naar de klankvorm
- auditieve discriminatie: het horen van overeenkomsten en verschillen tussen
klanken en woorden
- auditieve analyse: het onderscheiden van delen in een geheel: fonemen in
een woord, klankgroepen in een woord, woorden in een zin
- klankpositie bepalen: wat hoor je waar juist in een woord
- auditieve synthese: losse delen samenvoegen tot een geheel
- temporeel ordenen: gehoorde klanken in de juiste volgorde kunnen
onthouden ~ auditief geheugen
- visuele vaardigheden
- visuele discriminatie: verschillen en overeenkomsten zien tussen
afbeeldingen en letters
- visuele analyse: binnen een woord afzonderlijke grafemen kunnen
onderscheiden
- visuele synthese: afzonderlijke grafemen kunnen samenvoegen tot een
woord
- spatieel ordenen: ordenen in de ruimte, in ons schriftsysteem worden letters
van links naar rechts geordend
- taalvaardigheid ifv schooltaal
- eerste plaats: instructies kunnen lezen en schrijven
- daarnaast ruimere benadering noodzakelijk
- kleuren
- basiswoordenschat
- relationele begrippen
- kennis van vormen en figuren
- technische termen ivm boeken en schrijven
⇒ vaardigheden binnen de taalsystematiek
- reflectie vraagt groot abstractievermogen
- pas in de 3KK
- leren afstand nemen van de betekenis om te kijken naar de vorm
(=objectivatie)
- ontwikkelen fonologisch en fonemisch bewustzijn
- fonemisch bewustzijn
- = gesproken woorden bestaan uit klanken
- auditieve analyse
- onderdeel van het fonologisch bewustzijn


3