Samenvatting - Gedragsneurologie & neuropsychologie (Annemie Verwimp)

Gedragsneurologie en neuropsychologie – colleges Annemie Verwimp

1. Neuropsychologie
Situering
 = neurowts’n: neuro-anatomie, neurobiologie, neurochemie …
 Neuropsychologie
o Mbv neuropsychologische diagnostiek
o Cog functiestoornissen en gedragsveranderingen >< functioneren vd
hersenen
 Cognitie
o Fundamentele mogelijkheid vh brein
o Info verwerken, opslaan, ophalen
o Manipuleren –> probl oplossen
Doel
 Objectiveren van cogn tekorten  Instellen van behandeling
 Differentiaaldiagnose  Informeren van patiënt en familie
 Vroege herkenning  Wilsbekwaamheid
 Opvolging cogn evolutie  Klinische studies

Bij wie Hoe?
 Verworven hersenletsel  Observatie vh gedrag
 Preop/ postobilan  Anamnese
 Vermoeden verouderingsziekten  Heteroanamnese
 Cogn effecten van chronische  Neuropsychologische
ziekten testonderzoek
 Blootstelling toxische prod  Correlatie met beeldvorming
 Voor expertise

Focus
 Oriëntatie tijd, plaats, persoon  Executieve/planmatige functies
 Aandacht en concentratie  Visuospatiële functies
 Perceptie  Motoriek
 Leren en geheugen  Intelligentie
 Spraak en taal  Emotie en gedrag

2. Interdisciplinair samenwerken: ergo – neuropsych
Raakvlak: screening
 Screening = level I
o 1 test bevraagt meerdere cogn domeinen
o Uitvoering: nt noodzakelijk neuropsych
o Conclusie: ruw beeld, enkel indicatiegegeven over onderscheid normaliteit
en pathologie (vroeg stadium)
 Neuropsych onderzoek = level II
o Min 2 vers gestandaardiseerde testen per cogn domein
o Vergelijking met representatieve normgroep
o Uitvoering: neuropsych

Screening MMSE
 Verouderd + vers versies + nt dezelfde manier afgelegd
 Onvoldoende sensitief
 Betere beschikbare instrumenten (MOCA)
 MAAR: noodzakelijk medicatie, terugbetaling, plaatsing …
 TIP: normen




3. Neurocognitie: Informatieverwerking en aandacht

1

,Subjectieve klachten bevragen
 Anamnese = belangrijk
 Concrete voorbeelden om mogelijk aandachtsprobl in dagelijks leven op te
sporen
 Na NAH –> vertraagde informatieverwerking en aandachtsprobl
 Aandacht
o Alles wat we doen
o Cogn proces
o Verminderend –> ADL
Informatieverwerking
 = wat de hersenen doen om efficiënt te functioneren
 Continu input: sorteren en prioriteren >< continu output: acties en reacties
 Prikkels
o Extern: zintuigen
o Intern: gevoelens, gedachten, emoties
o Bewust: belangrijke zaken = bewust gewaarwording
o Onbewust: < belangrijke zaken (= automatisch verwerking)
 Fundamentele beperking: binnen gegeven tijdsspanne beperkte hvl info
verwerken
o Selectie: gedeeld wordt bewust verwerkt = aandacht
o Aandacht = soort filter
 3 modellen
o Bottleneck
 Stadium 1 : parallelle verwerking van binnenkomende prikkels
 Stadium 2: seriële verwerking
 Deel 1: geselecteerd –> verdere verwerking
 Deel 2: genegeerd
o Broadbent
 Mechanisme: filtering relevante info
 Omgevingsprikkels –> verwerking in sensorisch buffer
 Toelating deel vd prikkels
 Beperkte verwerkingscapaciteit + seriële werking –> geselecteerde
info –> bewustzijn
 Prikkels langs filter –> opgeslagen in LT
 Cocktailpartyfenomeen
 Filter-verzwakkings-model




o Shiffrin & Schneider
 Niveau 1: onbewuste verwerking
 Niveau 2: automatische verwerking
 Niet beperkt qua capaciteit
 Nt afh van aandacht
 Aangeleerde routinematige handelingen
 Niveau 3: gecontroleerde verwerking/aandacht
 Beperkte capaciteit
 Afh vd aandacht (= bewuste infoverwerking)
 Onder controle van executieve functies
 Flexibel inspelen op nieuwe situaties




2

, Aandacht
 Geen universele definitie / unitaire functie
o Proces van selectie
 Voorrang voor bepaalde gebeurtenissen of prikkels
o Perceptuele functies geassocieerd (visueel, auditief …)
 4 soorten
o Gerichte aandacht (focused attention)
 Korte tijd >< langere tijd
 Specifiek detail/aspect >< omgeving
o Verdeelde: meerdere aspecten
o Alternerende: snel omschakelen van ene naar andere bron
o Volgehouden (sustained attention)
 Focus een of meerdere gebeurtenissen
 Lang – zeer lange tijd
 Opgelet: slaperigheid/verveling –> aandacht verslapt, details
worden gemist
 3 functies (model Posner & Petersen)
o Alertheid
 Toestand van CZS
 ‘klaar zijn om te reageren’
 Varieert doorheen de dag, naargelang de situatie
 Opgelet: slaperigheid/afleiding –> aandacht verslapt
 Gevolg: fluctuerend prestatieniveau
o Oriëntatie
 Selectieve aandacht
 Aandacht in juiste richting oriënteren
o Executieve aandacht
 Controlemechanisme: richting vd aandacht ifv beoogde doel
 Twee componenten
 Taak opzetten ifv beoogde doel
 Focus op die taak behouden
 Verdeelde en alternatieve aandacht
3.1 Stoornissen in aandacht en informatieverwerking
 Problemen met filtering
o Tegelijk / even sterk
o Gn onderscheid hoofdzaken – bijzaken
o Snelheid infoverwerking
 Automatische processen –> bewuste aandacht
 Routinematige en vetrouwe act –> extra spanning
 Toename probl naarmate de eisen aan de pers toenemen
 Mentale traagheid, overbelasting, vermoeidheid en overprikkeling
o Meer rust nodig voor herstel
 Belangrijke impact op ADL en cogn domeinen




Betrokken hersenstructuren
3