EXPLICIETE DIRECTE INSTRUCTIE 2.0
1. Ik kan het
Effectieve scholen zien toetsen als een uitkomst van de kwaliteit van het geboden onderwijs. Ze
schrijven tegenvallende leeropbrengsten niet toe aan externe factoren. Leerprestaties worden niet
verhoogd door toetsen, maar door les te geven (instructiekwaliteit van de leerkracht). Door het
optimaliseren van de input zal de output verbeteren.
2. De leerkracht centraal
Een goede les begint met het delen van het lesdoel. Instructie is het hart van effectief onderwijs. In
een EDI-les hebben we hoge verwachtingen van alle leerlingen, niet enkele de sterke.
Twee visies op lesgeven:
1. Ontdekken leren: de leerkracht blijft meer op de achtergrond en vervult een meer coachend
rol.
2. Directe instructie: de leerkracht vervult een centrale rol. Er zijn duidelijke lesdoelen en de
leerlingen krijgen een gerichte instructie om zich de leerstof eigen te maken.
Veel leerkrachten hebben een burn-out. Je moet eerst weten wat werkt en dan pas je best doen.
Aanpakken die niet bewezen effectief zijn kun je nog met zo veel passie en inzet toepassen, maar ze
zullen je niet het gewenste resultaat opleveren en dat zorgt voor frustratie.
Onderdelen EDI-les
1. Activeren van voorkennis: de leerlingen krijgen een opdracht die aansluit bij de te geven les,
maar waarvoor ze de benodigde kennis al bezitten. Deze kennis wordt hierdoor vanuit het
LT-geheugen in het werkgeheugen geplaatst, zodat hierop de nieuwe kennis kan worden
gebouwd.
1. Lesdoel: hierin staat beschreven wat de leerlingen aan het eind van de les moeten kunnen.
2. Instructie over het concept: de begrippen die in het lesdoel staan beschreven, worden
uitgelegd.
3. Instructie over de vaardigheid: de stappen die nodig zijn om de in het lesdoel beschreven
vaardigheid goed uit te voeren, wordt aangeleerd.
4. Begeleide inoefening: de leerlingen nemen het verwoorden en toepassen van de leerstof
over, terwijl de leerkracht constant evalueert of ze het correct doen en begrijpen.
5. Kleine lesafsluiting: de leerlingen maken opdrachten of beantwoorden vragen om te laten
zien dat ze de begrippen en vaardigheden van het lesdoel beheersen.
6. Zelfstandige verwerking: de leerlingen oefenen zelfstandig met de in het lesdoel beschreven
begrippen en vaardigheden.
7. Verlengde instructie: de leerlingen die zich de leerstof tijdens de lesafsluiting nog
onvoldoende eigen hebben gemaakt, volgen tijdens de zelfstandige verwerking een
verlengde instructie met de leerkracht zodat alles duidelijk wordt.
8. Grote lesafsluiting: de leerkracht bespreekt met iedereen na hoe de les is verlopen.
Technieken van een EDI-les
- Betrekken en activeren
- Controleren van begrip
- Feedback
- Herhalen
, 3. Betrekken en activeren
Tijdens een EDI-les worden leerlingen voortdurend uitgedaagd om actief deel te nemen aan de les.
Het doel van het activeren van leerlingen is om ze te laten leren. Er worden verschillende technieken
gebruikt die het leren versterken om te voorkomen dat ze afdwalen.
Laat kinderen antwoorden met volledige zinnen. Niet: het antwoord is 25. Wel: de oppervlakte van
de rechthoek is 25 vierkante cm.
Het bespreken van de leerstof met een schoudermaatje zorgt voor herhaling. Deze herhaling draagt
bij aan beter insijpelen en onthouden. Laat ze niet enkel het antwoord vertellen, ook hoe ze ertoe
zijn gekomen.
Lezen
In een EDI-les is er veel aandacht voor lezen en schrijven. Teksten in een lesboek worden zoveel
mogelijk klassikaal hardop gelezen. Een moeilijke tekst lees je altijd eerst zelf voor als leerkracht en
pas nadien klassikaal. Door zelf voor te lezen worden er minder fouten gemaakt en lezen ze vlotter.
Zowel bij het voorlezen als het klassikaal lezen volgen de (jongere) leerlingen de tekst met hun
vinger. Zo wordt de spelling gekoppeld aan de juiste uitspraak. De oudere leerlingen volgen de tekst
met hun ogen terwijl je voorleest.
Voor, koor en doorlezen: leerkracht leest voor, samen lezen met leerlingen, leerling aan beurt
Schrijven
Meeschrijven en wisbordjes activeert leerlingen en de leerstof wordt beter onthouden. Ze leren
kennis te ordenen, het handschrift te onderhouden en hun schrijf- en taalvaardigheid te verbeteren.
Schoudermaatje
Stel heterogene duo’s samen. Wissel deze duo’s geregeld. Sterkere en zwakkere bij elkaar zetten.
Het is belangrijk om een signaal af te spreken met je klas waarmee je snel weer hun aandacht
terugkrijgt. Op deze manier wissel je het overleggen met hun schoudermaatje soepel af met het
luisteren en kijken naar jouw instructie. Het moment dat het geluidsniveau wat afneemt is het
perfecte moment om de aandacht terug te vragen. Hiermee voorkom je dat ze overgaan op een
ander onderwerp en houd je vaart in de les.
Wisbordje
Kan je ook toepassen wanneer kinderen nog niet kunnen schrijven. Door een groen en rood kadertje
toe te voegen.
Gebaren
Gebaren zijn een krachtige toevoeging op je mondelinge instructie. Dual coding: leerlingen horen én
zien de instructie waardoor de kennis beter wordt onthouden.
4. Controleren van begrip
Controleren van begrip
Controleren of de leerlingen de leerstof begrijpen. Dit kan door vragen te stellen, een toets af te
leggen, samen iets te verbeteren, …
EDI: tijdens de les voortdurend controleren of de leerlingen de leerstof begrijpen. Maakt het mogelijk
meteen feedback te geven en tijdig in te grijpen tijdens dezelfde les en niet pas nadien.
CVB in een EDI-les: je legt uit en stelt om de paar minuten vragen over wat je juist hebt uitgelegd.
Uitleggen en vragen, iedere keer je iets nieuws uitlegt.
1. Ik kan het
Effectieve scholen zien toetsen als een uitkomst van de kwaliteit van het geboden onderwijs. Ze
schrijven tegenvallende leeropbrengsten niet toe aan externe factoren. Leerprestaties worden niet
verhoogd door toetsen, maar door les te geven (instructiekwaliteit van de leerkracht). Door het
optimaliseren van de input zal de output verbeteren.
2. De leerkracht centraal
Een goede les begint met het delen van het lesdoel. Instructie is het hart van effectief onderwijs. In
een EDI-les hebben we hoge verwachtingen van alle leerlingen, niet enkele de sterke.
Twee visies op lesgeven:
1. Ontdekken leren: de leerkracht blijft meer op de achtergrond en vervult een meer coachend
rol.
2. Directe instructie: de leerkracht vervult een centrale rol. Er zijn duidelijke lesdoelen en de
leerlingen krijgen een gerichte instructie om zich de leerstof eigen te maken.
Veel leerkrachten hebben een burn-out. Je moet eerst weten wat werkt en dan pas je best doen.
Aanpakken die niet bewezen effectief zijn kun je nog met zo veel passie en inzet toepassen, maar ze
zullen je niet het gewenste resultaat opleveren en dat zorgt voor frustratie.
Onderdelen EDI-les
1. Activeren van voorkennis: de leerlingen krijgen een opdracht die aansluit bij de te geven les,
maar waarvoor ze de benodigde kennis al bezitten. Deze kennis wordt hierdoor vanuit het
LT-geheugen in het werkgeheugen geplaatst, zodat hierop de nieuwe kennis kan worden
gebouwd.
1. Lesdoel: hierin staat beschreven wat de leerlingen aan het eind van de les moeten kunnen.
2. Instructie over het concept: de begrippen die in het lesdoel staan beschreven, worden
uitgelegd.
3. Instructie over de vaardigheid: de stappen die nodig zijn om de in het lesdoel beschreven
vaardigheid goed uit te voeren, wordt aangeleerd.
4. Begeleide inoefening: de leerlingen nemen het verwoorden en toepassen van de leerstof
over, terwijl de leerkracht constant evalueert of ze het correct doen en begrijpen.
5. Kleine lesafsluiting: de leerlingen maken opdrachten of beantwoorden vragen om te laten
zien dat ze de begrippen en vaardigheden van het lesdoel beheersen.
6. Zelfstandige verwerking: de leerlingen oefenen zelfstandig met de in het lesdoel beschreven
begrippen en vaardigheden.
7. Verlengde instructie: de leerlingen die zich de leerstof tijdens de lesafsluiting nog
onvoldoende eigen hebben gemaakt, volgen tijdens de zelfstandige verwerking een
verlengde instructie met de leerkracht zodat alles duidelijk wordt.
8. Grote lesafsluiting: de leerkracht bespreekt met iedereen na hoe de les is verlopen.
Technieken van een EDI-les
- Betrekken en activeren
- Controleren van begrip
- Feedback
- Herhalen
, 3. Betrekken en activeren
Tijdens een EDI-les worden leerlingen voortdurend uitgedaagd om actief deel te nemen aan de les.
Het doel van het activeren van leerlingen is om ze te laten leren. Er worden verschillende technieken
gebruikt die het leren versterken om te voorkomen dat ze afdwalen.
Laat kinderen antwoorden met volledige zinnen. Niet: het antwoord is 25. Wel: de oppervlakte van
de rechthoek is 25 vierkante cm.
Het bespreken van de leerstof met een schoudermaatje zorgt voor herhaling. Deze herhaling draagt
bij aan beter insijpelen en onthouden. Laat ze niet enkel het antwoord vertellen, ook hoe ze ertoe
zijn gekomen.
Lezen
In een EDI-les is er veel aandacht voor lezen en schrijven. Teksten in een lesboek worden zoveel
mogelijk klassikaal hardop gelezen. Een moeilijke tekst lees je altijd eerst zelf voor als leerkracht en
pas nadien klassikaal. Door zelf voor te lezen worden er minder fouten gemaakt en lezen ze vlotter.
Zowel bij het voorlezen als het klassikaal lezen volgen de (jongere) leerlingen de tekst met hun
vinger. Zo wordt de spelling gekoppeld aan de juiste uitspraak. De oudere leerlingen volgen de tekst
met hun ogen terwijl je voorleest.
Voor, koor en doorlezen: leerkracht leest voor, samen lezen met leerlingen, leerling aan beurt
Schrijven
Meeschrijven en wisbordjes activeert leerlingen en de leerstof wordt beter onthouden. Ze leren
kennis te ordenen, het handschrift te onderhouden en hun schrijf- en taalvaardigheid te verbeteren.
Schoudermaatje
Stel heterogene duo’s samen. Wissel deze duo’s geregeld. Sterkere en zwakkere bij elkaar zetten.
Het is belangrijk om een signaal af te spreken met je klas waarmee je snel weer hun aandacht
terugkrijgt. Op deze manier wissel je het overleggen met hun schoudermaatje soepel af met het
luisteren en kijken naar jouw instructie. Het moment dat het geluidsniveau wat afneemt is het
perfecte moment om de aandacht terug te vragen. Hiermee voorkom je dat ze overgaan op een
ander onderwerp en houd je vaart in de les.
Wisbordje
Kan je ook toepassen wanneer kinderen nog niet kunnen schrijven. Door een groen en rood kadertje
toe te voegen.
Gebaren
Gebaren zijn een krachtige toevoeging op je mondelinge instructie. Dual coding: leerlingen horen én
zien de instructie waardoor de kennis beter wordt onthouden.
4. Controleren van begrip
Controleren van begrip
Controleren of de leerlingen de leerstof begrijpen. Dit kan door vragen te stellen, een toets af te
leggen, samen iets te verbeteren, …
EDI: tijdens de les voortdurend controleren of de leerlingen de leerstof begrijpen. Maakt het mogelijk
meteen feedback te geven en tijdig in te grijpen tijdens dezelfde les en niet pas nadien.
CVB in een EDI-les: je legt uit en stelt om de paar minuten vragen over wat je juist hebt uitgelegd.
Uitleggen en vragen, iedere keer je iets nieuws uitlegt.
