INHOUD
1. De didactische beginsituatie .............................................................................3
1.1. Definitie “beginsituatie” ..............................................................................3
1.2. De Variabelen van de didactische beginsituatie ...............................................3
1. Algemene structuur .........................................................................................3
1.1. Eerste graad voltijds secundair onderwijs ......................................................4
1.2. Tweede en derde graad voltijds secundair onderwijs ........................................4
1.3. Diploma en studiebewijzen ..........................................................................4
1. Het onderwijsbeleid.........................................................................................5
1.1. Onderwijs: sinds 1988 een Vlaamse bevoegdheid ............................................5
1.1.1. Drie teken voor de federale overheid .......................................................5
1.2. Algemene principes en spelregels in het (Vlaamse) onderwijsbeleid ....................5
1.2.1. Algemeen leerplicht tot 18 jaar ...............................................................5
1.2.2. Vrijheid van onderwijs is een grondwettelijk recht ......................................6
1.2.3. Onderwijsnetten, elk met een ruime autonomie .........................................6
1.2.4. Godsdienst en onderwijs .......................................................................7
1.2.5. Onderwijsdoelen: eindtermen en leerplannen ............................................7
1.2.6. Inspectie en pedagogische begeleiding.....................................................7
1.3. Organisatie van het onderwijsbeleid in de Vlaamse gemeenschap ......................8
1. Doelstellingen van een les(senreeks) bepalen ......................................................9
1.1. Doelstellingen op verschillende niveaus .........................................................9
1.1.1. Globale doelstellingen ...........................................................................9
1.1.2. Leerplandoelstellingen ..........................................................................9
1.1.3. Lesdoelen ...........................................................................................9
1.1.4. Besluit ............................................................................................. 10
1.2. Doelstellingen en persoonlijkheid ............................................................... 10
1.2.1. Cognitieve gebied .............................................................................. 10
1.2.2. Affectieve gebied ............................................................................... 10
1.2.3. Het sociale gebied .............................................................................. 10
1.2.4. Motorische gebied .............................................................................. 10
1.3. Lesdoelen formuleren ............................................................................... 10
1.3.1. Gesloten doelstellingen ....................................................................... 11
1.3.2. Open doelstellingen ............................................................................ 11
1.3.3. Lesdoelstellingen formuleren ................................................................ 12
1.4. Het classificeren van doelstellingen ............................................................. 12
1.4.1. De herziene taconomie van cognitieve doelstellingen van Bloom ................. 13
1.4.2. Taxonomie van motorische doelstellingen ............................................... 15
1
, 1.4.3. De affectieve taxonomie van Krathwohl e.a. ........................................... 15
1. Didactische werkvormen ................................................................................ 16
1. Leerinhouden ............................................................................................... 17
1.1. Leerinhouden als doel of als middel? ........................................................... 17
1.2. Ordening van leeringouden ....................................................................... 17
1.2.1. Ordening van vakken .......................................................................... 17
1.2.2. Totaliteitsonderwijs ............................................................................ 18
2. Leerinhouden voorstellen ............................................................................... 18
2.1. Non-linguïstische representaties ................................................................. 18
2.2. Didactisch gebruik van niet-linguïstische representaties ................................. 18
2.3. Verschillende soorten niet-linguïstische representaties ................................... 19
2.3.5. Samenvatting .................................................................................... 19
2.3.6. Criteria van een goed schema .............................................................. 19
1. Evaluatie ..................................................................................................... 20
1.1. Bedoeling en functies ............................................................................... 20
1.1.1. VIER REDENEN OM TE EVEALUEREN ...................................................... 20
1.2. fASEN VAN HET EVALUATIEPROCES ............................................................ 20
1.3. fUNCTIES EN EVALUATIE .......................................................................... 20
1.4. Formatieve evaluatiefasen ........................................................................ 20
1.5. Summatieve evaluatiefasen....................................................................... 20
1.6. Het opstellen van schriftelijke toetsvragen ................................................... 20
1.6.1. Vraagvormen .................................................................................... 21
1.7. objective toetsen en essaytoetsen .............................................................. 21
1.8. criteria voor het kiezen van vraagvormen .................................................... 22
1.9. Algemene richtlijnen bij het opstellen van schriftelijke toetsvragen ................... 22
1. Het motivatieprincipe .................................................................................... 22
1.1. Intristieke en extrinsieke motivatie ............................................................. 22
1.3. Verschillende types van extrinsieke motivatie ............................................... 23
Leerdoelen H1 ................................................................................................. 24
Leerdoelen H2 ................................................................................................. 24
Leerdoelen H3 ................................................................................................. 24
Lesdoelen H4 ................................................................................................... 25
Leerdoelen H5 ................................................................................................. 25
Leerdoelen H6 ................................................................................................. 26
Leerdoelen H7 ................................................................................................. 26
Leerdoelen H8 ................................................................................................. 26
2
, H1: DE DIDACTISCHE BEGINSITUATIE
1. DE DIDACTISCHE BEGINSITUATIE
1.1. DEFINITIE “BEGINSITUATIE”
De beginsituatie is het geheel van persoonlijke, sociale en situationele gegevens die,
samen met de beoogde doelstellingen, van invloed kunnen zijn op het verloop van de
onderwijsleerprocessen.
1.2. DE VARIABELEN VAN DE DIDACTISCHE BEGINSITUATIE
1. De leerling: bv. de lln. heeft een + zelfbeeld, de lln. heeft een goede
studiemethode, …
2. De leerkracht: bv. de lkr. is gemotiveerd, de lkr. is respectvol, de lkr. geeft al
jaren les, …
3. De klasgroep: bv. de klas is luidruchtig/stil, de klas heeft al een brede
voorkennis op gebied van de stelling van Pythagoras, er zijn klasregels, …
4. De school: bv. het schoolreglement dat moet nagestreefd worden, de
leerplannen (de gemeenschap), …
A. De materiële omstandigheden: bv. bordboek, smartbord, …
B. De niet-materiële omstandigheden: bv. contact met collega’s,
schoolklimaat (regels), …
5. De concrete lesomstandigheden: bv. een wesp die de klas in vliegt, ruzie
tussen twee lln., weersomstandigheden, moment van je les, …
H2: DE STRUCTUUR IN HET SECUNDAIR ONDERWIJS:
1. ALGEMENE STRUCTUUR
De tweede en derde graad werken met een
matrixstuctuur met 3 finaliteiten en 8
studiedomeinen (taal en cultuur, STEM, kunst en
creatie, land- en tuinbouw, economie en
organisatie, maatschappij en welzijn, sport en
voeding en horeca).
De finaliteiten:
1. Doorstroom finaliteit:
- Studiedomein
overschrijdend
- Studiedomein gebonden
2. Dubbelde finaliteit
3. Arbeidsmarkt finaliteit:
- BuSO
-OV3
Brede eerste graad: lln. moeten dus zowel kunnen
ontdekken wat hun interesses en talenten zijn als
een goede basisvorming verwerven voor het leven.
Lln. gaan naar de A-stroom wanneer ze een getuigschrift basisonderwijs behaald hebben.
3
1. De didactische beginsituatie .............................................................................3
1.1. Definitie “beginsituatie” ..............................................................................3
1.2. De Variabelen van de didactische beginsituatie ...............................................3
1. Algemene structuur .........................................................................................3
1.1. Eerste graad voltijds secundair onderwijs ......................................................4
1.2. Tweede en derde graad voltijds secundair onderwijs ........................................4
1.3. Diploma en studiebewijzen ..........................................................................4
1. Het onderwijsbeleid.........................................................................................5
1.1. Onderwijs: sinds 1988 een Vlaamse bevoegdheid ............................................5
1.1.1. Drie teken voor de federale overheid .......................................................5
1.2. Algemene principes en spelregels in het (Vlaamse) onderwijsbeleid ....................5
1.2.1. Algemeen leerplicht tot 18 jaar ...............................................................5
1.2.2. Vrijheid van onderwijs is een grondwettelijk recht ......................................6
1.2.3. Onderwijsnetten, elk met een ruime autonomie .........................................6
1.2.4. Godsdienst en onderwijs .......................................................................7
1.2.5. Onderwijsdoelen: eindtermen en leerplannen ............................................7
1.2.6. Inspectie en pedagogische begeleiding.....................................................7
1.3. Organisatie van het onderwijsbeleid in de Vlaamse gemeenschap ......................8
1. Doelstellingen van een les(senreeks) bepalen ......................................................9
1.1. Doelstellingen op verschillende niveaus .........................................................9
1.1.1. Globale doelstellingen ...........................................................................9
1.1.2. Leerplandoelstellingen ..........................................................................9
1.1.3. Lesdoelen ...........................................................................................9
1.1.4. Besluit ............................................................................................. 10
1.2. Doelstellingen en persoonlijkheid ............................................................... 10
1.2.1. Cognitieve gebied .............................................................................. 10
1.2.2. Affectieve gebied ............................................................................... 10
1.2.3. Het sociale gebied .............................................................................. 10
1.2.4. Motorische gebied .............................................................................. 10
1.3. Lesdoelen formuleren ............................................................................... 10
1.3.1. Gesloten doelstellingen ....................................................................... 11
1.3.2. Open doelstellingen ............................................................................ 11
1.3.3. Lesdoelstellingen formuleren ................................................................ 12
1.4. Het classificeren van doelstellingen ............................................................. 12
1.4.1. De herziene taconomie van cognitieve doelstellingen van Bloom ................. 13
1.4.2. Taxonomie van motorische doelstellingen ............................................... 15
1
, 1.4.3. De affectieve taxonomie van Krathwohl e.a. ........................................... 15
1. Didactische werkvormen ................................................................................ 16
1. Leerinhouden ............................................................................................... 17
1.1. Leerinhouden als doel of als middel? ........................................................... 17
1.2. Ordening van leeringouden ....................................................................... 17
1.2.1. Ordening van vakken .......................................................................... 17
1.2.2. Totaliteitsonderwijs ............................................................................ 18
2. Leerinhouden voorstellen ............................................................................... 18
2.1. Non-linguïstische representaties ................................................................. 18
2.2. Didactisch gebruik van niet-linguïstische representaties ................................. 18
2.3. Verschillende soorten niet-linguïstische representaties ................................... 19
2.3.5. Samenvatting .................................................................................... 19
2.3.6. Criteria van een goed schema .............................................................. 19
1. Evaluatie ..................................................................................................... 20
1.1. Bedoeling en functies ............................................................................... 20
1.1.1. VIER REDENEN OM TE EVEALUEREN ...................................................... 20
1.2. fASEN VAN HET EVALUATIEPROCES ............................................................ 20
1.3. fUNCTIES EN EVALUATIE .......................................................................... 20
1.4. Formatieve evaluatiefasen ........................................................................ 20
1.5. Summatieve evaluatiefasen....................................................................... 20
1.6. Het opstellen van schriftelijke toetsvragen ................................................... 20
1.6.1. Vraagvormen .................................................................................... 21
1.7. objective toetsen en essaytoetsen .............................................................. 21
1.8. criteria voor het kiezen van vraagvormen .................................................... 22
1.9. Algemene richtlijnen bij het opstellen van schriftelijke toetsvragen ................... 22
1. Het motivatieprincipe .................................................................................... 22
1.1. Intristieke en extrinsieke motivatie ............................................................. 22
1.3. Verschillende types van extrinsieke motivatie ............................................... 23
Leerdoelen H1 ................................................................................................. 24
Leerdoelen H2 ................................................................................................. 24
Leerdoelen H3 ................................................................................................. 24
Lesdoelen H4 ................................................................................................... 25
Leerdoelen H5 ................................................................................................. 25
Leerdoelen H6 ................................................................................................. 26
Leerdoelen H7 ................................................................................................. 26
Leerdoelen H8 ................................................................................................. 26
2
, H1: DE DIDACTISCHE BEGINSITUATIE
1. DE DIDACTISCHE BEGINSITUATIE
1.1. DEFINITIE “BEGINSITUATIE”
De beginsituatie is het geheel van persoonlijke, sociale en situationele gegevens die,
samen met de beoogde doelstellingen, van invloed kunnen zijn op het verloop van de
onderwijsleerprocessen.
1.2. DE VARIABELEN VAN DE DIDACTISCHE BEGINSITUATIE
1. De leerling: bv. de lln. heeft een + zelfbeeld, de lln. heeft een goede
studiemethode, …
2. De leerkracht: bv. de lkr. is gemotiveerd, de lkr. is respectvol, de lkr. geeft al
jaren les, …
3. De klasgroep: bv. de klas is luidruchtig/stil, de klas heeft al een brede
voorkennis op gebied van de stelling van Pythagoras, er zijn klasregels, …
4. De school: bv. het schoolreglement dat moet nagestreefd worden, de
leerplannen (de gemeenschap), …
A. De materiële omstandigheden: bv. bordboek, smartbord, …
B. De niet-materiële omstandigheden: bv. contact met collega’s,
schoolklimaat (regels), …
5. De concrete lesomstandigheden: bv. een wesp die de klas in vliegt, ruzie
tussen twee lln., weersomstandigheden, moment van je les, …
H2: DE STRUCTUUR IN HET SECUNDAIR ONDERWIJS:
1. ALGEMENE STRUCTUUR
De tweede en derde graad werken met een
matrixstuctuur met 3 finaliteiten en 8
studiedomeinen (taal en cultuur, STEM, kunst en
creatie, land- en tuinbouw, economie en
organisatie, maatschappij en welzijn, sport en
voeding en horeca).
De finaliteiten:
1. Doorstroom finaliteit:
- Studiedomein
overschrijdend
- Studiedomein gebonden
2. Dubbelde finaliteit
3. Arbeidsmarkt finaliteit:
- BuSO
-OV3
Brede eerste graad: lln. moeten dus zowel kunnen
ontdekken wat hun interesses en talenten zijn als
een goede basisvorming verwerven voor het leven.
Lln. gaan naar de A-stroom wanneer ze een getuigschrift basisonderwijs behaald hebben.
3
