Parmentier Innes
Samenvatting Personen-, familie- en relatievermogensrecht
Inhoudsopgave
INLEIDING ................................................................................................................................................ 4
Hoofdstuk 1. Situering ......................................................................................................................... 4
Hoofdstuk 2. Ontwikkeling en actuele tendensen .............................................................................. 4
Afdeling I. Familie- en relatievermogensrecht als spiegel van maatschappelijke waarden............ 4
Afdeling II. Ontwikkelingen ............................................................................................................. 4
Hoofdstuk 3. Bronnen van het personen-, familie en relatievermogensrecht ................................... 5
Afdeling I. Nationale normen .......................................................................................................... 5
Afdeling II. Internationale normen .................................................................................................. 5
DEEL I. AFSTAMMING EN ADOPTIE ........................................................................................................ 6
Hoofdstuk 1. Afstamming .................................................................................................................... 6
Afdeling I. Inleiding .......................................................................................................................... 6
Afdeling II. Evoluties in het afstammingsrecht ................................................................................ 6
Afdeling III. Afstamming langs moederszijde .................................................................................. 7
Afdeling IV. Afstamming langs vaderszijde ..................................................................................... 8
Afdeling V. Afstamming na medisch begeleide voortplanting en afstamming van
meemoederszijde .......................................................................................................................... 11
Afdeling VI. Rechtsgevolgen van afstamming ............................................................................... 12
Hoofdstuk 2. Adoptie ........................................................................................................................ 13
Afdeling I. Inleiding ........................................................................................................................ 13
Afdeling II. Soorten adoptie........................................................................................................... 13
Afdeling III. Voorwaarden voor adoptie ........................................................................................ 13
Afdeling IV. Adoptieprocedure ...................................................................................................... 15
Afdeling V. Gevolgen van de adoptie ............................................................................................ 16
Afdeling VI. Beëindiging van de adoptie........................................................................................ 17
Afdeling VII. Recht van adoptiekind om zijn afkomst te kennen .................................................. 17
DEEL II. IDENTITEIT VAN DE PERSOON: NAAM EN GESLACHT .............................................................. 18
Hoofdstuk 1. Naam............................................................................................................................ 18
Afdeling I. Begrip, aard en kenmerken .......................................................................................... 18
Afdeling II. Familienaam ................................................................................................................ 18
Afdeling III. Voornaam ................................................................................................................... 20
Hoofdstuk 2. Geslacht ....................................................................................................................... 21
Afdeling I. Geslacht, gender en genderidentiteit .......................................................................... 21
1
, Parmentier Innes
Afdeling II. Vaststelling van het geslacht ....................................................................................... 21
Afdeling III. Aanpassing van de registratie van het geslacht ......................................................... 21
DEEL III. HET MINDERJARIGE KIND ........................................................................................................ 23
Hoofdstuk 1. Handelingsonbekwaamheid minderjarigen................................................................. 23
Afdeling I. Begrip en situering ....................................................................................................... 23
Afdeling II. Uitzonderlijke handelingsbekwaamheid ..................................................................... 23
Afdeling III. Volledige handelingsonbekwaamheid ....................................................................... 23
Afdeling IV. Beperkte handelingsonbekwaamheid ....................................................................... 24
Hoofdstuk 2. Ouderlijke rechten en plichten .................................................................................... 25
Afdeling I. Ouderlijk gezag ............................................................................................................. 25
Afdeling II. Ouderlijke verplichtingen ............................................................................................ 28
Hoofdstuk 3. Voogdij en pleegvoogdij .............................................................................................. 31
Afdeling I. Voogdij ......................................................................................................................... 31
Hoofdstuk 4. Recht op persoonlijk contact ....................................................................................... 33
Afdeling I. Inleiding ........................................................................................................................ 33
Afdeling II. Contactrecht ouder ..................................................................................................... 33
Afdeling III. Contactrecht grootouders .......................................................................................... 33
Afdeling IV. Contractrecht derden ................................................................................................ 33
DEEL IV. TWEERELATIES: HUWELIJK EN SAMENWONING ..................................................................... 34
Hoofdstuk 1. Inleiding ....................................................................................................................... 34
Hoofdstuk 2. Huwelijk: Aangaan van een huwelijk ........................................................................... 34
Afdeling I. Grondvoorwaarden ...................................................................................................... 34
Afdeling II. Vormvereisten ............................................................................................................. 36
Afdeling III. Nietigverklaring van het huwelijk .............................................................................. 37
Hoofdstuk 3. Gevolgen van het huwelijk: Primair huwelijksstelsel .................................................. 39
Afdeling I. Situering ....................................................................................................................... 39
Afdeling II. Kenmerken primair huwelijksstelsel ........................................................................... 39
Afdeling III. Handelingsbekwaamheid echtgenoten ..................................................................... 39
Afdeling IV. Persoonlijke huwelijksverplichtingen art. 213 BW .................................................... 39
Afdeling V. Verplichting tot hulp en tot bijdragen in de lasten van het huwelijk ......................... 40
Afdeling VI. Bescherming van de gezinswoning ............................................................................ 41
Afdeling VII. Vrijheid van beroep................................................................................................... 42
Afdeling VIII. Inning en besteding van inkomsten ......................................................................... 42
Afdeling IX. Bankrekeningen en kluizen ........................................................................................ 42
Afdeling X. Hoofdelijkheid voor huishoudelijke schulden art.222 BW.......................................... 42
Afdeling XI. Bescherming gezinsbelang tegen schenkingen en persoonlijke zekerheden ............ 43
2
, Parmentier Innes
Afdeling XII. Dringende maatregelen ............................................................................................ 43
Hoofdstuk 4. Secundaire stelsels: Werking tijdens het huwelijk ...................................................... 44
Afdeling I. Het wettelijk stelsel ...................................................................................................... 44
Afdeling II. De conventionele stelsels. Algemeen: Het huwelijkscontract .................................... 55
Afdeling III. De conventionele stelsels van gemeenschap ............................................................ 55
Afdeling IV. De stelsels van scheiding van goederen .................................................................... 57
Hoofdstuk 5. Echtscheiding ............................................................................................................... 59
Afdeling I. Algemeen ..................................................................................................................... 59
Afdeling II. Echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting van het huwelijk ............... 59
Afdeling III. Echtscheiding door onderlinge toestemming ............................................................ 64
Hoofdstuk 6. Secundaire stelsels: Ontbinding, vereffening en verdeling ......................................... 66
Afdeling I. Het wettelijk stelsel ...................................................................................................... 66
Afdeling II. De conventionele stelsels van gemeenschap.............................................................. 71
Afdeling III. De conventionele stelsels van scheiding van goederen............................................. 72
Afdeling IV. De theorie van de huwelijksvoordelen ...................................................................... 75
Hoofdstuk 7. Wettelijke samenwoning ............................................................................................. 77
Afdeling I. inleiding ........................................................................................................................ 77
Afdeling II. Aangaan van de wettelijke samenwoning .................................................................. 77
Afdeling III. Gevolgen van de wettelijke samenwoning ................................................................ 77
Afdeling IV. Beëindiging van de wettelijke samenwoning ............................................................ 78
Hoofdstuk 8. Feitelijke samenwoning ............................................................................................... 80
Afdeling I. inleiding ........................................................................................................................ 80
Afdeling II. Gevolgen van de feitelijke samenwoning ................................................................... 80
Afdeling III. Vermogensrechtelijke gevolgen van de feitelijke samenwoning............................... 80
3
, Parmentier Innes
INLEIDING
Hoofdstuk 1. Situering
❖ Primair huwelijksstelsel: Dwingende regels
❖ Secundair huwelijksvermogensrecht: Aanvullend recht
Hoofdstuk 2. Ontwikkeling en actuele tendensen
Afdeling I. Familie- en relatievermogensrecht als spiegel van maatschappelijke waarden
❖ Belang van het Kind moet primeren in afstammings- en opvoedingsrelaties
❖ Balans tussen wilsvrijheid en een billijke bescherming van de rechten van de zwakkere partij
Afdeling II. Ontwikkelingen
❖ Ancien Régime
a) Huwelijk: Grondslag van de familie
b) Huwelijk enige wettelijke erkende samenwoningsvorm
c) Echtscheiding verboden
d) Maritale macht
❖ Negentiende eeuw tot eerste helft twintigste eeuw
a) Code Civil 1804
b) Huwelijk enige wettelijke erkende vorm van samenwonen
c) Strikte procedure voor echtscheiding
d) Vrouw handelingsonbekwaam
e) Kinderen buiten huwelijk = onwettig
❖ Na de tweede wereldoorlog
a) 1958: huwelijk wijzigt handelingsbekwaamheid vrouw niet
b) Vanaf 1960- 1970 secularisering van de maatschappij
c) 1976: man en vrouw gelijkwaardige partners in huwelijk
d) 1987: kinderen gelijke rechten, onderscheid wettige en onwettige kinderen afgeschaft
e) Echtscheiding wordt versoepeld
f) 1998: wettelijke samenwoning erkend als samenlevingsvorm
g) 1990: Abortuswet (zelfbeschikking!)
h) 2002: Euthanasiewet
i) 2003: huwelijk voor partner v/h zelfde geslacht
j) 2006: adoptie voor paren van hetzelfde geslacht
k) 2007: Recht tot echtscheiding + Wet medisch begeleide voortplanting
l) 2014: wettelijke regeling meemoederschap
4
Samenvatting Personen-, familie- en relatievermogensrecht
Inhoudsopgave
INLEIDING ................................................................................................................................................ 4
Hoofdstuk 1. Situering ......................................................................................................................... 4
Hoofdstuk 2. Ontwikkeling en actuele tendensen .............................................................................. 4
Afdeling I. Familie- en relatievermogensrecht als spiegel van maatschappelijke waarden............ 4
Afdeling II. Ontwikkelingen ............................................................................................................. 4
Hoofdstuk 3. Bronnen van het personen-, familie en relatievermogensrecht ................................... 5
Afdeling I. Nationale normen .......................................................................................................... 5
Afdeling II. Internationale normen .................................................................................................. 5
DEEL I. AFSTAMMING EN ADOPTIE ........................................................................................................ 6
Hoofdstuk 1. Afstamming .................................................................................................................... 6
Afdeling I. Inleiding .......................................................................................................................... 6
Afdeling II. Evoluties in het afstammingsrecht ................................................................................ 6
Afdeling III. Afstamming langs moederszijde .................................................................................. 7
Afdeling IV. Afstamming langs vaderszijde ..................................................................................... 8
Afdeling V. Afstamming na medisch begeleide voortplanting en afstamming van
meemoederszijde .......................................................................................................................... 11
Afdeling VI. Rechtsgevolgen van afstamming ............................................................................... 12
Hoofdstuk 2. Adoptie ........................................................................................................................ 13
Afdeling I. Inleiding ........................................................................................................................ 13
Afdeling II. Soorten adoptie........................................................................................................... 13
Afdeling III. Voorwaarden voor adoptie ........................................................................................ 13
Afdeling IV. Adoptieprocedure ...................................................................................................... 15
Afdeling V. Gevolgen van de adoptie ............................................................................................ 16
Afdeling VI. Beëindiging van de adoptie........................................................................................ 17
Afdeling VII. Recht van adoptiekind om zijn afkomst te kennen .................................................. 17
DEEL II. IDENTITEIT VAN DE PERSOON: NAAM EN GESLACHT .............................................................. 18
Hoofdstuk 1. Naam............................................................................................................................ 18
Afdeling I. Begrip, aard en kenmerken .......................................................................................... 18
Afdeling II. Familienaam ................................................................................................................ 18
Afdeling III. Voornaam ................................................................................................................... 20
Hoofdstuk 2. Geslacht ....................................................................................................................... 21
Afdeling I. Geslacht, gender en genderidentiteit .......................................................................... 21
1
, Parmentier Innes
Afdeling II. Vaststelling van het geslacht ....................................................................................... 21
Afdeling III. Aanpassing van de registratie van het geslacht ......................................................... 21
DEEL III. HET MINDERJARIGE KIND ........................................................................................................ 23
Hoofdstuk 1. Handelingsonbekwaamheid minderjarigen................................................................. 23
Afdeling I. Begrip en situering ....................................................................................................... 23
Afdeling II. Uitzonderlijke handelingsbekwaamheid ..................................................................... 23
Afdeling III. Volledige handelingsonbekwaamheid ....................................................................... 23
Afdeling IV. Beperkte handelingsonbekwaamheid ....................................................................... 24
Hoofdstuk 2. Ouderlijke rechten en plichten .................................................................................... 25
Afdeling I. Ouderlijk gezag ............................................................................................................. 25
Afdeling II. Ouderlijke verplichtingen ............................................................................................ 28
Hoofdstuk 3. Voogdij en pleegvoogdij .............................................................................................. 31
Afdeling I. Voogdij ......................................................................................................................... 31
Hoofdstuk 4. Recht op persoonlijk contact ....................................................................................... 33
Afdeling I. Inleiding ........................................................................................................................ 33
Afdeling II. Contactrecht ouder ..................................................................................................... 33
Afdeling III. Contactrecht grootouders .......................................................................................... 33
Afdeling IV. Contractrecht derden ................................................................................................ 33
DEEL IV. TWEERELATIES: HUWELIJK EN SAMENWONING ..................................................................... 34
Hoofdstuk 1. Inleiding ....................................................................................................................... 34
Hoofdstuk 2. Huwelijk: Aangaan van een huwelijk ........................................................................... 34
Afdeling I. Grondvoorwaarden ...................................................................................................... 34
Afdeling II. Vormvereisten ............................................................................................................. 36
Afdeling III. Nietigverklaring van het huwelijk .............................................................................. 37
Hoofdstuk 3. Gevolgen van het huwelijk: Primair huwelijksstelsel .................................................. 39
Afdeling I. Situering ....................................................................................................................... 39
Afdeling II. Kenmerken primair huwelijksstelsel ........................................................................... 39
Afdeling III. Handelingsbekwaamheid echtgenoten ..................................................................... 39
Afdeling IV. Persoonlijke huwelijksverplichtingen art. 213 BW .................................................... 39
Afdeling V. Verplichting tot hulp en tot bijdragen in de lasten van het huwelijk ......................... 40
Afdeling VI. Bescherming van de gezinswoning ............................................................................ 41
Afdeling VII. Vrijheid van beroep................................................................................................... 42
Afdeling VIII. Inning en besteding van inkomsten ......................................................................... 42
Afdeling IX. Bankrekeningen en kluizen ........................................................................................ 42
Afdeling X. Hoofdelijkheid voor huishoudelijke schulden art.222 BW.......................................... 42
Afdeling XI. Bescherming gezinsbelang tegen schenkingen en persoonlijke zekerheden ............ 43
2
, Parmentier Innes
Afdeling XII. Dringende maatregelen ............................................................................................ 43
Hoofdstuk 4. Secundaire stelsels: Werking tijdens het huwelijk ...................................................... 44
Afdeling I. Het wettelijk stelsel ...................................................................................................... 44
Afdeling II. De conventionele stelsels. Algemeen: Het huwelijkscontract .................................... 55
Afdeling III. De conventionele stelsels van gemeenschap ............................................................ 55
Afdeling IV. De stelsels van scheiding van goederen .................................................................... 57
Hoofdstuk 5. Echtscheiding ............................................................................................................... 59
Afdeling I. Algemeen ..................................................................................................................... 59
Afdeling II. Echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting van het huwelijk ............... 59
Afdeling III. Echtscheiding door onderlinge toestemming ............................................................ 64
Hoofdstuk 6. Secundaire stelsels: Ontbinding, vereffening en verdeling ......................................... 66
Afdeling I. Het wettelijk stelsel ...................................................................................................... 66
Afdeling II. De conventionele stelsels van gemeenschap.............................................................. 71
Afdeling III. De conventionele stelsels van scheiding van goederen............................................. 72
Afdeling IV. De theorie van de huwelijksvoordelen ...................................................................... 75
Hoofdstuk 7. Wettelijke samenwoning ............................................................................................. 77
Afdeling I. inleiding ........................................................................................................................ 77
Afdeling II. Aangaan van de wettelijke samenwoning .................................................................. 77
Afdeling III. Gevolgen van de wettelijke samenwoning ................................................................ 77
Afdeling IV. Beëindiging van de wettelijke samenwoning ............................................................ 78
Hoofdstuk 8. Feitelijke samenwoning ............................................................................................... 80
Afdeling I. inleiding ........................................................................................................................ 80
Afdeling II. Gevolgen van de feitelijke samenwoning ................................................................... 80
Afdeling III. Vermogensrechtelijke gevolgen van de feitelijke samenwoning............................... 80
3
, Parmentier Innes
INLEIDING
Hoofdstuk 1. Situering
❖ Primair huwelijksstelsel: Dwingende regels
❖ Secundair huwelijksvermogensrecht: Aanvullend recht
Hoofdstuk 2. Ontwikkeling en actuele tendensen
Afdeling I. Familie- en relatievermogensrecht als spiegel van maatschappelijke waarden
❖ Belang van het Kind moet primeren in afstammings- en opvoedingsrelaties
❖ Balans tussen wilsvrijheid en een billijke bescherming van de rechten van de zwakkere partij
Afdeling II. Ontwikkelingen
❖ Ancien Régime
a) Huwelijk: Grondslag van de familie
b) Huwelijk enige wettelijke erkende samenwoningsvorm
c) Echtscheiding verboden
d) Maritale macht
❖ Negentiende eeuw tot eerste helft twintigste eeuw
a) Code Civil 1804
b) Huwelijk enige wettelijke erkende vorm van samenwonen
c) Strikte procedure voor echtscheiding
d) Vrouw handelingsonbekwaam
e) Kinderen buiten huwelijk = onwettig
❖ Na de tweede wereldoorlog
a) 1958: huwelijk wijzigt handelingsbekwaamheid vrouw niet
b) Vanaf 1960- 1970 secularisering van de maatschappij
c) 1976: man en vrouw gelijkwaardige partners in huwelijk
d) 1987: kinderen gelijke rechten, onderscheid wettige en onwettige kinderen afgeschaft
e) Echtscheiding wordt versoepeld
f) 1998: wettelijke samenwoning erkend als samenlevingsvorm
g) 1990: Abortuswet (zelfbeschikking!)
h) 2002: Euthanasiewet
i) 2003: huwelijk voor partner v/h zelfde geslacht
j) 2006: adoptie voor paren van hetzelfde geslacht
k) 2007: Recht tot echtscheiding + Wet medisch begeleide voortplanting
l) 2014: wettelijke regeling meemoederschap
4
