Samenvatting notities uit alle lessen van het vak politiek en geschiedenis van België

Samenvatting politiek en geschiedenis van België


Les 1 : Hoofdstuk 1: Een introductie van de Late
Middeleeuwen (LM), de Moderne Tijden en de
overgangsperiode van het Ancien Regime (AR) naar de
Hedendaagse Tijd (HT)

 Tijdsindeling: late ME – moderne tijd – hedendaagse tijd
 Focus op Westerse geschiedenis als toonaangevende locatie in bepaalde periode
o Nu: andere landen/continenten halen ons langzaam in
 Andere kijk op periodes: afhankelijk van periode en historicus
o Tijdens verlichting werd de middeleeuwen als primitief en negatief
beschouwd – ‘dark ages’
o Andere tijdperk/andere historici: ME als premodern: ° eerste
universiteiten, rijke steden, handel, cultuur,…
1. De Late Middeleeuwen: (1250-1550)
1. De grote aanwezigheid van geweld:

 Het criminele geweld
o Er waren nog niet echt strafwetboeken
 Daarin staan misdrijven vermeld en welke straf je daarvoor krijgt$
 Nu wel heel gedetailleerd: vb: ‘verboden om recht in eigen handen te
nemen’
 In ME= Oog om oog, tand om tand (wel recht in eigen handen)
 Vgl maffia vandaag : eigen rechtssysteem los van de staat
o Late ME: familieclans die elkaar bestrijden

 sfeer van geweld

 Vb ruzies uitgevochten via zwaardgevechten,..
o Onderdeel van dagelijks geweld: folteringen
 = ondervraginstechniek zolang je weigerde te bekennen
 Op aansturen van katholieke kerk en staatsleiders  mensen die
ingaan tegen geloof,…
 Het religieuze geweld tegen ketters en heidenen
o Ook vandaag nog  wordt direct verbonden met islam en extremisme 
maar ook andere religies!! En zeker katholieke kerk in verleden
o Katholieke kerk late ME  heel veel geweld
o Vb tegen Joden: europees historisch fenomeen met aanleiding in de ME
 En later door Nazi’s en Russen doorgevoerd
o Alle mechanismen van haat en geweld verbonden



1

,  De discriminatiemaatregelen tegen de Joden, het opwekken van haat en geweld
tegen de Joden en de complottheorieën.
o Jodendom en katholicisme
 Gemeenschappelijk: oude testamen, zelfde god van dat testament
 Verschillend: fundamenteel verschil in nieuw testament
 Woorden van christus opgetekend
 Joden aanvaarden rol van christus als verlosser of ‘messias’
niet
 4de eeuw na christus : Theotosius legt christendom ( katholicisme) op
als verplichte godsdienst  joden aanvaarden dit niet
 Oproep aan joden om zich te bekeren  weigeren en pleiten
voor eigen religie, cultuur en territorium
 Gevolg: anti-judaïsme (tegen religie)
 Evolueert later in antisemitisme (tegen volk)
 Aanwakkerende factoren
 Beschuldiging van joden als godsmoordernaars
 Zij verantwoordelijk voor dood van christus
 Vloek over joden als volk
 Pas 1960 heeft kerk verwijt laten vallen
 Beslissing van kerk om joden te discrimineren : 4 de concilie vna
latheranen ( 1215)
 Concilie=Samenkomst van hooggeplaatsten van de kerk
over interpretaties van de katholieke kerk
 Vandaag ook nog concilies met ook
wetenschappers soms bij
 Maatregelingen :
 Joden mogen niet studeren aan universiteiten (waren
toch katholiek de eerste unifs)
 Joden mochten geen deel uitmaken van staatsapparaat
 Konden dus geen ambtenaar worden
 Katholieke vorsten verplichten joden om in bepaalde
wijken ‘getto’s’ te gaan wonen
 Joden moeten herkenbare kledij dragen (later in
specifieke gevallen wel)
 Gevolgen
 Opdeling wij VS zij
 Kahtolieken vs joden
 Polariseren: zodanig afzonderen waardoor je hen niet
kent en niet bemint
 Joden specialiseren in bepaalde beroepen 
commercieel en artistiek
 Diamanthandel
 Va 15de eeuw: drukkers
 Ambachtslieden
 Uitlenen van geld
 Katholieke kerk zegt: mag niet je moet
opofferen en geen beroep doen op

2

, uitlenen  uitz: grote banken in
lombarden wand die financieren kerk
 Woerkerprijzen joden  stereotyp van
geldwolven
 Afstand en jaloezie tov joden
 Krijgen ondanks alles belangrijke posities
in maatschappij
 Discriminatie haat  geweld
 Kracht van beeld en woord == > SK en haatpredikers
 Afbeeldingen van joden met wratten, grote neuzen,
spottend
 Door drukkunst worden zo’n prenten massaler
verspreid
 Complottheorieën
 = ontstaat wanneer een groep of een deel v/d bevolking
een bepaalde groep er valselijk (als in via leugens) van
beschuldigt in het geheim (valt niet te bewijzen)
plannen te smeden om anderen opzettelijk op de een of
andere manier te beschadigen, te benadelen, te
overmeesteren of te vernietigen
 Uitbraak pest late ME  1/3 bevolking EU sterft
 Joden zouden melaatsen omgekocht hebben om het
grondwater te besmetten
 Doel : kahtolieke territorium overnemen
 Realiteit: pest verspreid door ratten en vlooien
 Nazi’s  vanaf 33 discriminerend tov joden en gelijkdelaak
haat en geweld  holocaust

2. b) De standenmaatschappij: de indeling van de maatschappij in
groepen:

 = opdelen in groepen
o Beperkt aantal groepen had rechten en massa niet  rechtsongelijkheid
 Nu: individuele maatschapij door verlichtingsdenken
 3 groepen: adel-clerus-burgerij

1. Oranische visie op de maatschappij

 In katholieke conservatieve middens
 Maatschappij als lichaam: is gezond als alle organen de functie opnamen waarvoor ze
dienen
o Anders  ziekte/dood
o  elke groep moet zich aan functie houden en niet van positie/groep
veranderen
 Statische maatschappij : orde en hiërarchie
o Gezag hebbende klasse TOV rest
o Dynamisch ?  zou te veel conflict en botsing geven


3

, 2. Lotsdenken

 Monotheïsme: ‘de wil van god’
o Schepping van aarde naar de wil van god
 Gemaakt door god, dus iedereen moet zijn lot aanvaarden
 Dus niet van positie in maatschappij veranderen

3. Geocentrisme

 Aarde is het centurm van het heelal en draait niet, terwijl de zon en de
hemellichamen bewegellijk zijn
 Leven op aarde is onveranderlijk (want aarde is statisch)
 Je kan pas je leven veranderen in de hemel want dan kom je in het bewegelijke deel



 waarom aanvaardde men dat
o angst: als je niet aanvaardt  straf en hel
o onwetendheid: wetenschap stond nog niet zo ver
 + ongeletterdheid: natuurlijke fenomenen verklaren dmv het
mystieke(=god)
o Richten op eeuwigheid en niet op het heden
 Door geloof
 Door vergankelijke leven en onvoorspelbare en onverklaarbare
ziektes, kindersterfte, geweld,…
 Hoop richten op het hiernamaals, want heden kan je toch niet
veranderen
 Hierdoor  religie populairder bij armen, ondervoeden,…




3. c) De drie leidende standen:

 De adel
o Koningshuizen,…
o Late ME—15de eeuw -- > enkel adellijke titel via geboorte
o Zwaardadel (ridders) titel overerfbaar
o Landadel (kasteelheren)
 Grote stukken grond bewerkt door lijfeigenen
 Heer ‘bezat’ het lichaam in ruil konden ze op het domein
beschermd tegen geweld wonen
o Hofadel
 Lakkijken, …
o Midden 15deE : adelijllijke titels konden ook aan anderen gegeven worden (dus
niet via geboorte)
 Kinderen van hogere burgerij  liepen school in humaniora en
universiteit


4