Klassieke tricyclische antidepressiva Selectieve serotonineheropnameremmers
Tertiaire aminen: Amitriptyline**, Clomipramine, Dosulepine*, Fluoxetine, paroxetine, fluvoxamine, sertraline, citalopram,
VOORBEELDEN imipramine*, trimipramine*, venlafaxine (in lage dosering), dapoxetine (onbelangrijk)
Secundaire aminen nortriptyline
- Depressie - Depressie
- Paniekstoornis (imipramine, clomipramine) - Paniekstoornis
- Obsessieve-compulsieve stoornis (clomipramine) - Obsessieve-compulsieve stoornis (hogere dosis: paroxetine,
- Enuresis nocturna >6 jaar (amitriptyline, imipramine) fluvoxamine, sertraline, fluoxetine)
INDICATIE - Chronische pijn - Sociale fobie (paroxetine, fluvoxamine)
o Neuropathische pijn: amitriptyline 10-25 mg/dag - Ernstig prementrueel syndroom
tot 25-75 mg/dag ’s avonds - Boulimia nervosa (fluoxetine)
o Pijn door zenuwcompressie t.g.v. tumor
- Profylactisch migraine (amitriptyline)
- Parasympathicolytische effecten Werkzaamheid: vergelijkbaar met TCA
o CAVE: ouderen, therapietrouw Ander nevenwerkingsprofiel: beter verdragen dan TCA
- Anti-noradenerge werking - Spijsverteringsstoornissen (dosisafhankelijk)
o CAVE: ouderen (vallen) → voorkeur nortriptyline - Stoornissen inde seksuele functie (libido ↓)
- Hartgeleidingsstoornissen - Slapeloosheid
- Anti-histaminerg (sedatie, vooral tertiair) - Hoofdpijn
o CAVE: rijvaardigheid - Bloedingen
NEVEN-
- Verlaging van de convulsiedrempel Zeldzaam:
WERKINGEN
- Ontrekkingsverschijnselen bij plots staken. - Extrapiramidale verschijnselen
o CAVE: parkinson
- Gynaecomastie
- Serotoninesyndroom (in hoge dosis of in combinatie met
andere serotoninerge middelen, bv. MAO-I)
- Hyponatriëmie (vooral bij bejaarden)
- (ES)citalopram: dosisafhankelijke QT-verlenging
CONTRA- - Recent myocardinfarct - Bipolaire stoornis zonder stemmingsstabilisator
INDICATIES - Hartritme -en geleidingsstoornissen - Epilepsie (verlanging aanvalsdrempel)
- Angina pectoris (bij hoge dosering) o TCA, mianserine > SSRI, mirtazapine, MAO-I
- Hartfalen
- Prostaathyperplasie
, - Epilepsie (verlaging aanvalsdrempel)
- Bipolaire stoornis zonder stemmingsstabilisator
Accidenteel of intentioneel, kan leiden tot epileptische
insulten, coma, hypotensie, hartritmestoornissen, respiratoire
INTOXICATIE
depressie. 1 x 2 gram bij volwassen fataal. ALTIJD
INTENSIEVEZORGEN
CYP2D6 remmers - SSRI: fluoxetine en paroxetine MAO- remmers - Fluvoxamine, paroxetine, sertraline,
- Amfebutamon = bupropion citalopram (MAO-I interval: 2 weken)
- Kinidine, propafenon - Fluoxetine (MAO-I interval: 5 weken)
- Terbinafine - Moclobemide (SSRI interval: 2 dagen)
- Ritonavir
Enzyminductoren Bv. Sint- janskruid Thiaziden hyponatriëmie
MAO-remmer Bv. Moclobemide (interval 2 dagen) Pimozide Pimozide ↑, verlenging QT- interval
Sympathicomimetica Direct werkende (effect ↑) Substraten van Zie tabel dia 33
- Adrenaline CYP enzymen.
- Fenylefrine oraal (stoppen) Vb. mortaliteit 1/20 bij gebruik van paroxetine
- Andere (dosis gedurende 41% van de tamoxifen
sympathicomimeticum ↓) therapieperiode.
Indirect werkende (effect ↓)
INTERACTIES
- Efedrine
- Amfetamine
- Pseudo-efedrine (ook direct)
Clonidine Mechanisme: TCA blokkeren de NSAIDs, salicylaten
opname van clonidine in cerebrale
neuronen en desensitiseren de
centrale presynaptische alfa-2-
receptoren.
Cholinesterase Met centrale werking Enzym- inductoren Vb. sint-janskruid
remmers
Pilocarpine oraal
Alcohol
Valproïnezuur Stijging concentratie TCA
EXTRA Voorzichtigheid geboden bij ouderen !!! Risico op gastro-intestinale bloedingen 3x ↑ en nog hoger bij: > 80
Tertiaire aminen: Amitriptyline**, Clomipramine, Dosulepine*, Fluoxetine, paroxetine, fluvoxamine, sertraline, citalopram,
VOORBEELDEN imipramine*, trimipramine*, venlafaxine (in lage dosering), dapoxetine (onbelangrijk)
Secundaire aminen nortriptyline
- Depressie - Depressie
- Paniekstoornis (imipramine, clomipramine) - Paniekstoornis
- Obsessieve-compulsieve stoornis (clomipramine) - Obsessieve-compulsieve stoornis (hogere dosis: paroxetine,
- Enuresis nocturna >6 jaar (amitriptyline, imipramine) fluvoxamine, sertraline, fluoxetine)
INDICATIE - Chronische pijn - Sociale fobie (paroxetine, fluvoxamine)
o Neuropathische pijn: amitriptyline 10-25 mg/dag - Ernstig prementrueel syndroom
tot 25-75 mg/dag ’s avonds - Boulimia nervosa (fluoxetine)
o Pijn door zenuwcompressie t.g.v. tumor
- Profylactisch migraine (amitriptyline)
- Parasympathicolytische effecten Werkzaamheid: vergelijkbaar met TCA
o CAVE: ouderen, therapietrouw Ander nevenwerkingsprofiel: beter verdragen dan TCA
- Anti-noradenerge werking - Spijsverteringsstoornissen (dosisafhankelijk)
o CAVE: ouderen (vallen) → voorkeur nortriptyline - Stoornissen inde seksuele functie (libido ↓)
- Hartgeleidingsstoornissen - Slapeloosheid
- Anti-histaminerg (sedatie, vooral tertiair) - Hoofdpijn
o CAVE: rijvaardigheid - Bloedingen
NEVEN-
- Verlaging van de convulsiedrempel Zeldzaam:
WERKINGEN
- Ontrekkingsverschijnselen bij plots staken. - Extrapiramidale verschijnselen
o CAVE: parkinson
- Gynaecomastie
- Serotoninesyndroom (in hoge dosis of in combinatie met
andere serotoninerge middelen, bv. MAO-I)
- Hyponatriëmie (vooral bij bejaarden)
- (ES)citalopram: dosisafhankelijke QT-verlenging
CONTRA- - Recent myocardinfarct - Bipolaire stoornis zonder stemmingsstabilisator
INDICATIES - Hartritme -en geleidingsstoornissen - Epilepsie (verlanging aanvalsdrempel)
- Angina pectoris (bij hoge dosering) o TCA, mianserine > SSRI, mirtazapine, MAO-I
- Hartfalen
- Prostaathyperplasie
, - Epilepsie (verlaging aanvalsdrempel)
- Bipolaire stoornis zonder stemmingsstabilisator
Accidenteel of intentioneel, kan leiden tot epileptische
insulten, coma, hypotensie, hartritmestoornissen, respiratoire
INTOXICATIE
depressie. 1 x 2 gram bij volwassen fataal. ALTIJD
INTENSIEVEZORGEN
CYP2D6 remmers - SSRI: fluoxetine en paroxetine MAO- remmers - Fluvoxamine, paroxetine, sertraline,
- Amfebutamon = bupropion citalopram (MAO-I interval: 2 weken)
- Kinidine, propafenon - Fluoxetine (MAO-I interval: 5 weken)
- Terbinafine - Moclobemide (SSRI interval: 2 dagen)
- Ritonavir
Enzyminductoren Bv. Sint- janskruid Thiaziden hyponatriëmie
MAO-remmer Bv. Moclobemide (interval 2 dagen) Pimozide Pimozide ↑, verlenging QT- interval
Sympathicomimetica Direct werkende (effect ↑) Substraten van Zie tabel dia 33
- Adrenaline CYP enzymen.
- Fenylefrine oraal (stoppen) Vb. mortaliteit 1/20 bij gebruik van paroxetine
- Andere (dosis gedurende 41% van de tamoxifen
sympathicomimeticum ↓) therapieperiode.
Indirect werkende (effect ↓)
INTERACTIES
- Efedrine
- Amfetamine
- Pseudo-efedrine (ook direct)
Clonidine Mechanisme: TCA blokkeren de NSAIDs, salicylaten
opname van clonidine in cerebrale
neuronen en desensitiseren de
centrale presynaptische alfa-2-
receptoren.
Cholinesterase Met centrale werking Enzym- inductoren Vb. sint-janskruid
remmers
Pilocarpine oraal
Alcohol
Valproïnezuur Stijging concentratie TCA
EXTRA Voorzichtigheid geboden bij ouderen !!! Risico op gastro-intestinale bloedingen 3x ↑ en nog hoger bij: > 80
