CULTUUR EN LEVENSBESCHOUWING
DEEL 1: WE LEVEN IN TIJDEN VAN AGST
Leerdoelen
• Je stelt het eigen referentiekader en dat van anderen in vraag door de
wederzijdse beïnvloeding van cultuur en levensbeschouwing te
schetsen.
• Je vertelt de verhouding tussen wetenschap en geloof vanaf de oudheid
tot en met het heden in eigen woorden en hebt inzicht in de invloed op
de hedendaagse maatschappelijke context.
• Je herkent de in België erkende levensbeschouwingen die je ontmoet in
de hulpverleningscontext.
• Je hebt een goed zicht op ethische, normatieve en maatschappelijke
realiteit door ethische vraagstukken vanuit verschillende
levensbeschouwingen te onderkennen en te beschrijven.
• Je schetst de werkwijze van Hellemans, Abicht en Nussbaum om te
bouwen aan een rechtvaardige samenleving.
Russel: “Fear is the main source of superstition, and one of the main
sources of cruelty. To conquer fear is the beginning of wisdom.”
Hobbes: de mens wordt Rousseau: de mens wordt
gedreven door angst gedreven door het goede
HOOFDSTUK 1: ANGST VOEDT DE VERSCHILLEN
, - Angst gaat er voor zorger dat wij dualistische denkers worden →
we zijn angstig of we zijn vrij van angsten (geen grijze zone)
- Dualistische denkers zijn bang voor mixofobie
- Mixofobie = angst hebben dat andere dingen uw denken/visie gaan
beïnvloeden. Angst dat anders denkenden uw ideeën omver gaan
werpen of in vraag gaan stellen.
Vb. ‘Wat komen die mensen hier doen met hun vreemd eten? Wat is
er mis met patteten en vlees?’
- Nativisme = is een politiek systeem waarbij dat je vooral de
inheemse ideeën, gedachten, culturen en religie gaat beschermen.
o Obsessieve angst voor vreemdelingen
o Beschermen van al het vertrouwde → nationalisme
- Om het politiek systeem (nativisme) binnen te krijgen → 2 soorten
bewegingen
o Behoudsgezinde burgerbewegingen
o Conservatieve gezinspartijen
1.1. Behoudsgezinde burgerbewegingen
- Behoudensgezind → ik hou mij vast aan hoe het ooit was
- Combat 18: organisatoren behoren tot de groepering Blood &
Honour en komen oorspronkelijk uit Groot-Brittannië. Voorstanders
van het nazisme. 1 en 8 → eerst en achtste letters van het alfabet,
de initialen van Adolf Hitler.
- Blood & Honour (1984): Ian Stuart Donaldson, richtte deze
beweging op om bij te dragen aan de rassenoorlog. De naam vindt
zijn oorsprong in de Hitlerjugend ‘Blut und Ehre’.
→ Beide groeperingen zetten aan om joden, homo’s, migranten en
zwarten te doden.
- PEDIGA: een beweging over heel West-Europa. Zij zijn tegen
migratiestromen uit de arabische wereld. Ze willen een muur rond
Europa. Ze willen geen andere gewoontes en culturen in ons Europa.
Zij hebben geen politieke invloed.
1.2. Conservatieve gezinspartijen
- Wat: zien zichzelf niet als populair of (radicaal) rechts. Ze spelen in
op de angst van de mensen, angst is hier een bindende factor.
- Rassemblement National: “Ni droit, ni gauche ... Front National“.
Populistische, radicaal rechtse partij die standpunten naar voor
brengen waarbij anderen beschuldigen belangrijker leek dan een
visie uit te bouwen.
- Vlaams Belang: Streven naar onafhankelijk Vlaanderen, de
tegenstand met betrekking tot immigratie door personen die zich
volgens de partij weigerachtig opstellen tegen integratie of
assimilatie naar westerse normen, de verdediging van de
, traditionele normen en waarden, en het verzet tegen het oprukken
in Europa van de politieke islam en het moslimfundamentalisme.
HOOFDSTUK 2: …OF LEIDT TOT SAMENWERKING
- Mohammed Bouazizi: “Diepgewortelde angst voor de toekomst en
geen vooruitzichten stelt mensen in staat tot de meest ondenkbare
acties.”
o Mohammed had een illegale groentekar die hij gebruikte om te
werken en daarna geld te sparen om mijn familie te kunnen
voeden. Op een dag kwam de politie langs en pakte zijn kassa
mee, maar dat liet hij niet zo. Hij ging hem terug halen bij het
kantoor, maar daar namen ze hem niet serieus. Hij dreigde
zichzelf in brand te steken en uiteindelijk deed hij dat ook.
Hierdoor kwam er veer protest tegen dictators!!
- Sergei Krikalev (ruimtevaart): “angst leidt er toe dat wij nu in de
ruimte zitten”
o Sergei is een kosmonaut die gestrand was op het ruimteschip
Mir. Hij kon nergens landen en bleef daarom in een baan om
de aarde, onzeker of hij ooit nog thuis zou raken. Sergei
verblijft bijna een jaar in de ruimte tot hij op 25 maart 1992
mag terugkeren richting de grootste lanceerbasis ter wereld.
Hij vertrok als Sovjetburger en keerde terug als Rus.
HOOFDSTUK 3: MAAR IS STEEDS EEN AS VAN HET KWAAD
Martha Nussbaum
- De as van het kwaad is een principe dat in alle maatschappijen
aanwezig is
- De maatschappij duidt de wereld aan als waar er een botsing
tussen beschavingen is
o Communisten – kapitalisten
o Russen – oekraïne
o Wij – zij
- Poulaire cultuur = voedt deze visie
door een wereld te creëren waarbij de
problemen van de goede personages
worden opgelost door de dood van
een stel ‘schurken’.
o Films: goede held vs. kwade
vijand
o Gelukkige of ongelukkige liedjes
- Terroristische aanslagen = “allemaal religieuze aanslagen” →
2012 slechts 6/291 aanslagen op Europese bodem was religieus
geïnspireerd
, HOOFDSTUK 4: COLLECTIEVE ANGST MAG MEN NIET CULTIVEREN
- Angst is
de dirigent van het brein die nodig is om een wezen in leven te
houden. Het overheerst alle andere acties in het brein en legt de
focus bij het gevaar.
- Collectieve bedreiging: Het probleem van de angst is nu groter
dan dat de persoonlijke dirigent aankan. Eerst bekijken welke
handelingsplannen, risicoanalyses en argumentaties er mogelijk zijn.
- Individuele instinctmatige oerangst kan je niet wegnemen of
uitroeien → altijd overal aanwezig zal zijn → angstprikkels zijn
cultuurgebonden
- Mensen zijn niet bang voor wat het is, maar voor wat ze verwachten
dat er zal komen. (bv. Angst voor migranten, moskeeën, ... )
- De grenzen tussen vermoeden van wat kan gebeuren en
vooroordelen worden in tijden van angst uitgedund.
‘communiceren en kritisch denken is moeilijk, anderen beschuldigen en
bang zijn, is gemakkelijk’
5 uitdagingen voor de toekomst:
- Een intelligente omgang met informatie op basis van feiten.
Onze levensbeschouwing wordt mede gekleurd door onnauwkeurige
stereotypen en persoonlijke uitingen van gezaghebbende figuren die
het als de waarheid verkopen → Kritisch kijken
- Principieel consistent zijn → iedereen hetzelfde behandelen
- Verbeelding cultiveren → Compassie, iets ondergaan met een
ander, het in de ander verplaatsen, haar pijn voelen alsof het de
jouwe is
o Wanneer iemand een verhaal vertelt is het niet de bedoeling
dat je gaat antwoorden met een eigen verhaal
- Samenwerken: men overstijgt het gevoel van leven in angst niet
door andere te boycotten maar door de handen in elkaar te slagen
DEEL 1: WE LEVEN IN TIJDEN VAN AGST
Leerdoelen
• Je stelt het eigen referentiekader en dat van anderen in vraag door de
wederzijdse beïnvloeding van cultuur en levensbeschouwing te
schetsen.
• Je vertelt de verhouding tussen wetenschap en geloof vanaf de oudheid
tot en met het heden in eigen woorden en hebt inzicht in de invloed op
de hedendaagse maatschappelijke context.
• Je herkent de in België erkende levensbeschouwingen die je ontmoet in
de hulpverleningscontext.
• Je hebt een goed zicht op ethische, normatieve en maatschappelijke
realiteit door ethische vraagstukken vanuit verschillende
levensbeschouwingen te onderkennen en te beschrijven.
• Je schetst de werkwijze van Hellemans, Abicht en Nussbaum om te
bouwen aan een rechtvaardige samenleving.
Russel: “Fear is the main source of superstition, and one of the main
sources of cruelty. To conquer fear is the beginning of wisdom.”
Hobbes: de mens wordt Rousseau: de mens wordt
gedreven door angst gedreven door het goede
HOOFDSTUK 1: ANGST VOEDT DE VERSCHILLEN
, - Angst gaat er voor zorger dat wij dualistische denkers worden →
we zijn angstig of we zijn vrij van angsten (geen grijze zone)
- Dualistische denkers zijn bang voor mixofobie
- Mixofobie = angst hebben dat andere dingen uw denken/visie gaan
beïnvloeden. Angst dat anders denkenden uw ideeën omver gaan
werpen of in vraag gaan stellen.
Vb. ‘Wat komen die mensen hier doen met hun vreemd eten? Wat is
er mis met patteten en vlees?’
- Nativisme = is een politiek systeem waarbij dat je vooral de
inheemse ideeën, gedachten, culturen en religie gaat beschermen.
o Obsessieve angst voor vreemdelingen
o Beschermen van al het vertrouwde → nationalisme
- Om het politiek systeem (nativisme) binnen te krijgen → 2 soorten
bewegingen
o Behoudsgezinde burgerbewegingen
o Conservatieve gezinspartijen
1.1. Behoudsgezinde burgerbewegingen
- Behoudensgezind → ik hou mij vast aan hoe het ooit was
- Combat 18: organisatoren behoren tot de groepering Blood &
Honour en komen oorspronkelijk uit Groot-Brittannië. Voorstanders
van het nazisme. 1 en 8 → eerst en achtste letters van het alfabet,
de initialen van Adolf Hitler.
- Blood & Honour (1984): Ian Stuart Donaldson, richtte deze
beweging op om bij te dragen aan de rassenoorlog. De naam vindt
zijn oorsprong in de Hitlerjugend ‘Blut und Ehre’.
→ Beide groeperingen zetten aan om joden, homo’s, migranten en
zwarten te doden.
- PEDIGA: een beweging over heel West-Europa. Zij zijn tegen
migratiestromen uit de arabische wereld. Ze willen een muur rond
Europa. Ze willen geen andere gewoontes en culturen in ons Europa.
Zij hebben geen politieke invloed.
1.2. Conservatieve gezinspartijen
- Wat: zien zichzelf niet als populair of (radicaal) rechts. Ze spelen in
op de angst van de mensen, angst is hier een bindende factor.
- Rassemblement National: “Ni droit, ni gauche ... Front National“.
Populistische, radicaal rechtse partij die standpunten naar voor
brengen waarbij anderen beschuldigen belangrijker leek dan een
visie uit te bouwen.
- Vlaams Belang: Streven naar onafhankelijk Vlaanderen, de
tegenstand met betrekking tot immigratie door personen die zich
volgens de partij weigerachtig opstellen tegen integratie of
assimilatie naar westerse normen, de verdediging van de
, traditionele normen en waarden, en het verzet tegen het oprukken
in Europa van de politieke islam en het moslimfundamentalisme.
HOOFDSTUK 2: …OF LEIDT TOT SAMENWERKING
- Mohammed Bouazizi: “Diepgewortelde angst voor de toekomst en
geen vooruitzichten stelt mensen in staat tot de meest ondenkbare
acties.”
o Mohammed had een illegale groentekar die hij gebruikte om te
werken en daarna geld te sparen om mijn familie te kunnen
voeden. Op een dag kwam de politie langs en pakte zijn kassa
mee, maar dat liet hij niet zo. Hij ging hem terug halen bij het
kantoor, maar daar namen ze hem niet serieus. Hij dreigde
zichzelf in brand te steken en uiteindelijk deed hij dat ook.
Hierdoor kwam er veer protest tegen dictators!!
- Sergei Krikalev (ruimtevaart): “angst leidt er toe dat wij nu in de
ruimte zitten”
o Sergei is een kosmonaut die gestrand was op het ruimteschip
Mir. Hij kon nergens landen en bleef daarom in een baan om
de aarde, onzeker of hij ooit nog thuis zou raken. Sergei
verblijft bijna een jaar in de ruimte tot hij op 25 maart 1992
mag terugkeren richting de grootste lanceerbasis ter wereld.
Hij vertrok als Sovjetburger en keerde terug als Rus.
HOOFDSTUK 3: MAAR IS STEEDS EEN AS VAN HET KWAAD
Martha Nussbaum
- De as van het kwaad is een principe dat in alle maatschappijen
aanwezig is
- De maatschappij duidt de wereld aan als waar er een botsing
tussen beschavingen is
o Communisten – kapitalisten
o Russen – oekraïne
o Wij – zij
- Poulaire cultuur = voedt deze visie
door een wereld te creëren waarbij de
problemen van de goede personages
worden opgelost door de dood van
een stel ‘schurken’.
o Films: goede held vs. kwade
vijand
o Gelukkige of ongelukkige liedjes
- Terroristische aanslagen = “allemaal religieuze aanslagen” →
2012 slechts 6/291 aanslagen op Europese bodem was religieus
geïnspireerd
, HOOFDSTUK 4: COLLECTIEVE ANGST MAG MEN NIET CULTIVEREN
- Angst is
de dirigent van het brein die nodig is om een wezen in leven te
houden. Het overheerst alle andere acties in het brein en legt de
focus bij het gevaar.
- Collectieve bedreiging: Het probleem van de angst is nu groter
dan dat de persoonlijke dirigent aankan. Eerst bekijken welke
handelingsplannen, risicoanalyses en argumentaties er mogelijk zijn.
- Individuele instinctmatige oerangst kan je niet wegnemen of
uitroeien → altijd overal aanwezig zal zijn → angstprikkels zijn
cultuurgebonden
- Mensen zijn niet bang voor wat het is, maar voor wat ze verwachten
dat er zal komen. (bv. Angst voor migranten, moskeeën, ... )
- De grenzen tussen vermoeden van wat kan gebeuren en
vooroordelen worden in tijden van angst uitgedund.
‘communiceren en kritisch denken is moeilijk, anderen beschuldigen en
bang zijn, is gemakkelijk’
5 uitdagingen voor de toekomst:
- Een intelligente omgang met informatie op basis van feiten.
Onze levensbeschouwing wordt mede gekleurd door onnauwkeurige
stereotypen en persoonlijke uitingen van gezaghebbende figuren die
het als de waarheid verkopen → Kritisch kijken
- Principieel consistent zijn → iedereen hetzelfde behandelen
- Verbeelding cultiveren → Compassie, iets ondergaan met een
ander, het in de ander verplaatsen, haar pijn voelen alsof het de
jouwe is
o Wanneer iemand een verhaal vertelt is het niet de bedoeling
dat je gaat antwoorden met een eigen verhaal
- Samenwerken: men overstijgt het gevoel van leven in angst niet
door andere te boycotten maar door de handen in elkaar te slagen
