Chemie Overal 5 VWO ||| Samenvatting H9: Basen
H9 | Basen
9.1 Basen in water
Basen
Alle basische oplossingen bevatten OH—-ionen zoals alle zure oplossingen H3O+-ionen bevatten. Een
base is de tegenhanger van een zuur: een zuur kan een H+-ion afstaan, een base kan juist een
H+-ion opnemen.
De aanwezigheid van OH—-ionen kun je aantonen met een indicator.
● Rood lakmoespapier kleurt blauw;
● Universeel indicatorpapier geeft groene en blauwe kleuren in een basische oplossing;
● Een pH-meter geeft een waarde van de pH > 7.
Sterke en zwakke basen
Een base die in water een aflopende reactie OH—-ionen vormt, is een sterke base. Een base die in
water in een evenwichtsreactie OH—-ionen vormt, is een zwakke base.
Als een zwakke base een H+-ion opneemt, ontstaat een zwak zuur dat weer een H+-ion kan afgeven.
Ze vormen dan een geconjugeerd zuur-basepaar.
9.2 Formules van basen
Ionen als base
Er zijn twee soorten basen die je vaak tegenkomt, basische moleculaire stoffen en basische ionen.
In BINAS tabel 59 staan in de linkerkolom de zuren, afnemend in sterkte. Het zuurrestion dat naast
het zuur staat is een base. De volgorde van de basesterkte is precies andersom aan de zuursterkte.
Er geldt voor de kolom met basen:
● De sterkste basen staan rechts onderaan.
● De basen boven H2O (in de basekolom) reageren niet met water.
● De basen die tussen OH— en H2O staan zijn zwak, er treedt een evenwichtsreactie op met
water.
● De basen die in de tabel onder OH— staan zijn sterk en reageren dus aflopend met water.
In BINAS tabel 49 staan alleen ionen. Om te weten of een zout dan basisch is moet je op zoek naar
het negatieve ion in het zout en daarna bepaal je of het zout goed of slecht oplosbaar is.
Een goed oplosbaar zout met een sterk basisch ion
Als een goed oplosbaar zout een sterke base bevat, staat in de vergelijking voor de reactie met
water de formule van het zout. De reactie van het zout met water is direct aflopend en je schrijft
dit in één reactievergelijking op.
Een slecht oplosbaar zout met een sterk basisch ion
Als een slecht oplosbaar zout een sterke base bevat, komen er maar weinig ionen in oplossing. Er
verloopt dan geen reactie tussen de base en water.
Een goed oplosbaar zout met een zwak basisch ion
Bij een goed oplosbaar zout met daarin een zwak basisch ion schrijf je twee vergelijkingen. Eerst
een oplosvergelijking van het zout in water, dan een reactievergelijking van het zwak basische ion
met water.
Een slecht oplosbaar zout met een zwak basisch ion
Als een slecht oplosbaar zout een zwakke base bevat, komen er maar weinig ionen in oplossing. Ook
hier verloopt er dan geen reactie tussen de base en water.
Meerwaardige basen
Een meerwaardige zwakke base neemt meestal maar één H+-ion op van water. De tweede reactie
noteer je dus niet. Er zijn negatief geladen ionen die niet basisch zijn.
Moleculaire stoffen als base
Aminen hebben een koolstofskelet met een aminogroep (-NH2).
1
H9 | Basen
9.1 Basen in water
Basen
Alle basische oplossingen bevatten OH—-ionen zoals alle zure oplossingen H3O+-ionen bevatten. Een
base is de tegenhanger van een zuur: een zuur kan een H+-ion afstaan, een base kan juist een
H+-ion opnemen.
De aanwezigheid van OH—-ionen kun je aantonen met een indicator.
● Rood lakmoespapier kleurt blauw;
● Universeel indicatorpapier geeft groene en blauwe kleuren in een basische oplossing;
● Een pH-meter geeft een waarde van de pH > 7.
Sterke en zwakke basen
Een base die in water een aflopende reactie OH—-ionen vormt, is een sterke base. Een base die in
water in een evenwichtsreactie OH—-ionen vormt, is een zwakke base.
Als een zwakke base een H+-ion opneemt, ontstaat een zwak zuur dat weer een H+-ion kan afgeven.
Ze vormen dan een geconjugeerd zuur-basepaar.
9.2 Formules van basen
Ionen als base
Er zijn twee soorten basen die je vaak tegenkomt, basische moleculaire stoffen en basische ionen.
In BINAS tabel 59 staan in de linkerkolom de zuren, afnemend in sterkte. Het zuurrestion dat naast
het zuur staat is een base. De volgorde van de basesterkte is precies andersom aan de zuursterkte.
Er geldt voor de kolom met basen:
● De sterkste basen staan rechts onderaan.
● De basen boven H2O (in de basekolom) reageren niet met water.
● De basen die tussen OH— en H2O staan zijn zwak, er treedt een evenwichtsreactie op met
water.
● De basen die in de tabel onder OH— staan zijn sterk en reageren dus aflopend met water.
In BINAS tabel 49 staan alleen ionen. Om te weten of een zout dan basisch is moet je op zoek naar
het negatieve ion in het zout en daarna bepaal je of het zout goed of slecht oplosbaar is.
Een goed oplosbaar zout met een sterk basisch ion
Als een goed oplosbaar zout een sterke base bevat, staat in de vergelijking voor de reactie met
water de formule van het zout. De reactie van het zout met water is direct aflopend en je schrijft
dit in één reactievergelijking op.
Een slecht oplosbaar zout met een sterk basisch ion
Als een slecht oplosbaar zout een sterke base bevat, komen er maar weinig ionen in oplossing. Er
verloopt dan geen reactie tussen de base en water.
Een goed oplosbaar zout met een zwak basisch ion
Bij een goed oplosbaar zout met daarin een zwak basisch ion schrijf je twee vergelijkingen. Eerst
een oplosvergelijking van het zout in water, dan een reactievergelijking van het zwak basische ion
met water.
Een slecht oplosbaar zout met een zwak basisch ion
Als een slecht oplosbaar zout een zwakke base bevat, komen er maar weinig ionen in oplossing. Ook
hier verloopt er dan geen reactie tussen de base en water.
Meerwaardige basen
Een meerwaardige zwakke base neemt meestal maar één H+-ion op van water. De tweede reactie
noteer je dus niet. Er zijn negatief geladen ionen die niet basisch zijn.
Moleculaire stoffen als base
Aminen hebben een koolstofskelet met een aminogroep (-NH2).
1
