Samenvatting: volwassenen met een verstandelijke beperkingen (te kennen hoofdstukken)
1. Hulpverlening aan mensen met een verstandelijke beperking
1.2 Hulpverlening
1.2.1 Een normaal leven leiden
MVB: Vraag tot ondersteuning, rekening houden met:
- Ernst
- Leeftijdsfase
- Wensen naar kansrijk leven
- Mogelijkheden
Ondersteuning:
- Heel divers: methodieken, ed
- Keuze ondersteuning afhankelijk: mensbeeld vd begeleider / samenleving
1.2.2 Visie ontwikkeling, van afwijkend naar gewoon
Mensen met een beperking:
- Lang geleden: weinig kans tot overleven
→ voedselschaarste
→ slechte gezondheid
Hoe moeilijker de maatschappij draait, hoe moeilijker het is voor MVB om te overleven
Rond 1900: ontstaan van de zorg voor “zwakzinnigen”
Benamingen: maakten evolutie mee: geestelijk gehandicapten → verstandelijk
gehandicapten → mensen met een verstandelijke beperking
Evolutie van de visie:
- 1900: segregatie → “abnormale individuen” = waardeloos
segregeren = buiten de maatschappij zetten
- Nazi regime → letterlijk: “zalig de armen der geest, aan hen behoort het rijk der
hemelen”
- 1948: universele verklaring rechten vd mens
- 2007: verdrag inzake de rechten v. personen met een handicap
1.3 Ontwikkelingen in hulpverlening
Paradigmaverschuivingen
- Opvattingen tav PmH zijn niet statisch = niet eenmalig vaststaan, maar ontwikkelen
1
,Praktijk (mengvormen van beide) versus theorie (van ‘zorgen voor’ naar ondersteuning)
1.3.2 Opvattingen over hulpverlening
Medisch model = defectparadigma
Ontwikkelingsmodel = normalisatieparadigma
Burgerschapsmodel = ondersteuningsparadigma
Modellen
Medische model
- Tot 1970
- Mens met beperking
- Behandelen/verzorgen
- Stoornis compenseren : instituten met professionelen / levenslang opvang in aparte
scholen, instituten
- Segregatie
- Ouders van oudere mensen met beperking: ‘ik zal wel voor mijn zoon/dochter zorgen’
→ zelfstandigheid weg
Ontwikkelingsmodel
- Tijdsperiode 1970 – 1990
- Aanvankelijk: licht verstandelijke beperking
- Geen beperkingen maar mogelijkheden
- Leerling Ctrainen: ‘beschutte werkplaatsen’ → vaardigheden ontwikkelen
- Deelname aan maatschappij : recht
Burgerschapsmodel
- Verantwoordelijkheid: maatschappij
→ mogelijkheden bieden om deel te nemen aan de maatschappij
→ attitudeverandering maatschappij
- Normalisatie: zullen normaler worden
- Speciale voorzieningen
Paradigma’s
Normalisatieparadigma
- Knelpunt: vraagt attitudeverandering
- Geen positieve invloed voor mensen ernstige verstandelijke beperking
- Fysiek-structurele dimensie: wel
- Sociale integratie: niet
- Omgeving/werk/buurt: weet niet hoe om te gaan met de persoon met de
verstandelijke beperking
2
,Ondersteuningsparadigma
- Sinds 1990
- Kenmerken:
→ volwaardig burgerschap (inclusie)
→ keuze en controle = zeggenschap: zoals wij kozen voor ergotherapie, wordt er nog
te veel gekozen voor de MVB
→ ondersteuning (zie hfstuk 3)
→ kwaliteit van bestaan
- Grote evolutie sinds ‘zorgen voor’
- Vermaatschappelijking van de zorg
1.6 Waar staan we nu: beleidskader
Ondersteuning aan volwassenen met een VB à minister Wouter Beke / VAPH
→ heel veel in evolutie (zie 3e jaar voor uitbreiding)
Persoonsvolgende financiering:
- Vraaggestuurde werking:
→ vraaggestuurd versus vroeger (voor 2016) aanbodgestuurd
- Persoonsvolgend budget
→ cliënt koopt zorg in
3. Ondersteunen van de cliënt
3.1 Inleiding
Gekozen voor de term ondersteunen
Om te ondersteunen → vraaggestuurd werken nodig
Luik ondersteunen
3.2 Ondersteuning
3.2.1 Wat is ondersteunen?
Zorgen voor MVB: afhankelijk van ons
Begeleiden van MVB: normalisatieparadigma, nadruk op verzorgen
Ondersteunen van MVB:
- Cliënt geeft aan wat belangrijk is in zijn leven
- Nodig: cliënt stimuleren om keuzes te maken
- Als ondersteuner: goed luisteren naar de cliënt → communicatie is essentieel
3
, Zorgen voor Ondersteunen van
Denkend vanuit de organisatie Denkend vanuit de individuele cliënt
Organisatorische processen binnen de Doelen van de cliënt staan centraal
zorginstelling staan voorop.
Werken vanuit de instelling. Werkend in de samenleving
Ondersteuning vanuit professionals Netwerk nadrukkelijk betrekken
Denkend vanuit een medisch model Denkend vanuit burgerschap
Denkend vanuit een tekort/defect Denkend vanuit mogelijkheden
Bijvoorbeeld: cliënt wil iets creatief doen. In de voorziening mogelijk?
Zorgen voor: ja = super en nee = pech, iets anders zoeken
Ondersteunen van: ja = super, nee = niet erg, kijken voor kunstacademie in de buurt
Wat is ondersteunen?
- Ondersteunen is gericht op de relatie tussen de persoon en de samenleving
- Doel is kwaliteit van bestaan bevorderen
- Ondersteuning wordt betrokken uit verscheidene hulpbronnen
Volwaardig burgerschap
3.2.2 Ondersteunen op levensdomeinen
Ondersteunen → cliëntgericht → voor iedereen anders:
Andere intensiteit van ondersteunen:
- Voorwaarden scheppen om zelfstandig act uitvoeren
- Hulpmiddelen & Leren en trainen
- Aanvullen van de cliënt
- Overnemen
Op andere (aspecten van) levensdomeinen
Hoe weet je op welke levensdomeinen iemand kan ondersteund worden?
Vragen stellen, professionele expertise → QoL: kan richtinggevend zijn
Definitie kwaliteit van leven (Prof Schalock)
Geen eenduidige definitie
Consensus: basisprincipes → tastbaar maken kvl
Basisprincipes: kvl =
1) Multidimensioneel begrip voor iedereen gelijk
2) Objectieve en subjectieve component
3) Wordt positief beïnvloed door: zelfbepaling, levensdoel en gevoel van verbondenheid
4
1. Hulpverlening aan mensen met een verstandelijke beperking
1.2 Hulpverlening
1.2.1 Een normaal leven leiden
MVB: Vraag tot ondersteuning, rekening houden met:
- Ernst
- Leeftijdsfase
- Wensen naar kansrijk leven
- Mogelijkheden
Ondersteuning:
- Heel divers: methodieken, ed
- Keuze ondersteuning afhankelijk: mensbeeld vd begeleider / samenleving
1.2.2 Visie ontwikkeling, van afwijkend naar gewoon
Mensen met een beperking:
- Lang geleden: weinig kans tot overleven
→ voedselschaarste
→ slechte gezondheid
Hoe moeilijker de maatschappij draait, hoe moeilijker het is voor MVB om te overleven
Rond 1900: ontstaan van de zorg voor “zwakzinnigen”
Benamingen: maakten evolutie mee: geestelijk gehandicapten → verstandelijk
gehandicapten → mensen met een verstandelijke beperking
Evolutie van de visie:
- 1900: segregatie → “abnormale individuen” = waardeloos
segregeren = buiten de maatschappij zetten
- Nazi regime → letterlijk: “zalig de armen der geest, aan hen behoort het rijk der
hemelen”
- 1948: universele verklaring rechten vd mens
- 2007: verdrag inzake de rechten v. personen met een handicap
1.3 Ontwikkelingen in hulpverlening
Paradigmaverschuivingen
- Opvattingen tav PmH zijn niet statisch = niet eenmalig vaststaan, maar ontwikkelen
1
,Praktijk (mengvormen van beide) versus theorie (van ‘zorgen voor’ naar ondersteuning)
1.3.2 Opvattingen over hulpverlening
Medisch model = defectparadigma
Ontwikkelingsmodel = normalisatieparadigma
Burgerschapsmodel = ondersteuningsparadigma
Modellen
Medische model
- Tot 1970
- Mens met beperking
- Behandelen/verzorgen
- Stoornis compenseren : instituten met professionelen / levenslang opvang in aparte
scholen, instituten
- Segregatie
- Ouders van oudere mensen met beperking: ‘ik zal wel voor mijn zoon/dochter zorgen’
→ zelfstandigheid weg
Ontwikkelingsmodel
- Tijdsperiode 1970 – 1990
- Aanvankelijk: licht verstandelijke beperking
- Geen beperkingen maar mogelijkheden
- Leerling Ctrainen: ‘beschutte werkplaatsen’ → vaardigheden ontwikkelen
- Deelname aan maatschappij : recht
Burgerschapsmodel
- Verantwoordelijkheid: maatschappij
→ mogelijkheden bieden om deel te nemen aan de maatschappij
→ attitudeverandering maatschappij
- Normalisatie: zullen normaler worden
- Speciale voorzieningen
Paradigma’s
Normalisatieparadigma
- Knelpunt: vraagt attitudeverandering
- Geen positieve invloed voor mensen ernstige verstandelijke beperking
- Fysiek-structurele dimensie: wel
- Sociale integratie: niet
- Omgeving/werk/buurt: weet niet hoe om te gaan met de persoon met de
verstandelijke beperking
2
,Ondersteuningsparadigma
- Sinds 1990
- Kenmerken:
→ volwaardig burgerschap (inclusie)
→ keuze en controle = zeggenschap: zoals wij kozen voor ergotherapie, wordt er nog
te veel gekozen voor de MVB
→ ondersteuning (zie hfstuk 3)
→ kwaliteit van bestaan
- Grote evolutie sinds ‘zorgen voor’
- Vermaatschappelijking van de zorg
1.6 Waar staan we nu: beleidskader
Ondersteuning aan volwassenen met een VB à minister Wouter Beke / VAPH
→ heel veel in evolutie (zie 3e jaar voor uitbreiding)
Persoonsvolgende financiering:
- Vraaggestuurde werking:
→ vraaggestuurd versus vroeger (voor 2016) aanbodgestuurd
- Persoonsvolgend budget
→ cliënt koopt zorg in
3. Ondersteunen van de cliënt
3.1 Inleiding
Gekozen voor de term ondersteunen
Om te ondersteunen → vraaggestuurd werken nodig
Luik ondersteunen
3.2 Ondersteuning
3.2.1 Wat is ondersteunen?
Zorgen voor MVB: afhankelijk van ons
Begeleiden van MVB: normalisatieparadigma, nadruk op verzorgen
Ondersteunen van MVB:
- Cliënt geeft aan wat belangrijk is in zijn leven
- Nodig: cliënt stimuleren om keuzes te maken
- Als ondersteuner: goed luisteren naar de cliënt → communicatie is essentieel
3
, Zorgen voor Ondersteunen van
Denkend vanuit de organisatie Denkend vanuit de individuele cliënt
Organisatorische processen binnen de Doelen van de cliënt staan centraal
zorginstelling staan voorop.
Werken vanuit de instelling. Werkend in de samenleving
Ondersteuning vanuit professionals Netwerk nadrukkelijk betrekken
Denkend vanuit een medisch model Denkend vanuit burgerschap
Denkend vanuit een tekort/defect Denkend vanuit mogelijkheden
Bijvoorbeeld: cliënt wil iets creatief doen. In de voorziening mogelijk?
Zorgen voor: ja = super en nee = pech, iets anders zoeken
Ondersteunen van: ja = super, nee = niet erg, kijken voor kunstacademie in de buurt
Wat is ondersteunen?
- Ondersteunen is gericht op de relatie tussen de persoon en de samenleving
- Doel is kwaliteit van bestaan bevorderen
- Ondersteuning wordt betrokken uit verscheidene hulpbronnen
Volwaardig burgerschap
3.2.2 Ondersteunen op levensdomeinen
Ondersteunen → cliëntgericht → voor iedereen anders:
Andere intensiteit van ondersteunen:
- Voorwaarden scheppen om zelfstandig act uitvoeren
- Hulpmiddelen & Leren en trainen
- Aanvullen van de cliënt
- Overnemen
Op andere (aspecten van) levensdomeinen
Hoe weet je op welke levensdomeinen iemand kan ondersteund worden?
Vragen stellen, professionele expertise → QoL: kan richtinggevend zijn
Definitie kwaliteit van leven (Prof Schalock)
Geen eenduidige definitie
Consensus: basisprincipes → tastbaar maken kvl
Basisprincipes: kvl =
1) Multidimensioneel begrip voor iedereen gelijk
2) Objectieve en subjectieve component
3) Wordt positief beïnvloed door: zelfbepaling, levensdoel en gevoel van verbondenheid
4
