Les 13 & 14 – depressie, suïcide en
suïcidepreventie bij kinderen en jongeren
Stellingen:
- Het belangrijkste verschil met volwassenen met een depressie is dat bij kinderen en jongeren
een depressie tot uiting kan komen in een prikkelbare en agressieve stemming of gedrag.
WAAR
- Depressie op jonge leeftijd vergroot de kans op een depressie in het latere leven. WAAR
- Depressie bij kinderen wordt veroorzaakt door een ernstig trauma of verlies waarbij de
omgeving er niet in slaagt om hier adequaat op te reageren. NW is niet de enigste
oorzaak!
Verschijningsvorm
Baby’s
- Vroegkinderlijke deprivatiedepressie (komt zelden voor)
- Onder andere veroorzaakt door:
o Temperamentverschillen
o Hechting (kwaliteit van de hechting, onveilige hechting maakt baby’s kwetsbaar)
- Symptomen:
o Frequent en ontroostbaar huilen
o Prikkelbaar gedrag
o Eet- en slaapproblemen
o Pogingen tot contact afweren, protestgedrag
o Algemene ontwikkelingsvertraging ‘failure to thrive’
Vooral psychosomatische symptomen
Peuter- en kleutertijd
- O.a. veroorzaakt door
o Stemmingswisselingen
o Separatieangsten
o Externe gebeurtenissen (verlies van persoon, verwaarlozing, etc.)
- Symptomen (vertonen vooral psychische symptomen!)
o Trieste gelaatsuitdrukking
o Veel huilen
o Prikkelbaarheid en driftbuien
o Lage frustratietolerantie
o Verlies van interesse in activiteiten
o Zich afgewezen voelen
o Concentratieproblemen
o Overmatig angstig
o Schuldgevoelens
, o Of tegenovergestelde: te braaf, te aangepast
Vooral psychische symptomen
Basisschoolleeftijd
- Verwoorden van depressieve stemming
- Minderwaardigheidsgevoelens
- Schuldgevoelens
- Ontbreken van toekomstperspectief
- Neiging tot somatiseren (pijn)
- Angst, woede, prikkelbaarheid
- Mogelijkheid tot suïcidale gedachtevorming
Vooral cognitieve symptomen (gedachtes)
Op deze leeftijd is het belangrijk om je competent te voelen. Sociale relaties zijn ook belangrijk.
Deze dingen kunnen dus depressies triggeren.
Vanaf deze leeftijd kunnen de eerste suïcidale gedachten voorkomen. Alleen gedachten!
Plannen en daden pas vanaf 9-10 jaar
Adolescentie
- Symptomen
o Piekeren
o Suïcidaal gedrag
o Gevoelens van minderwaardigheid
o Bedrukte stemming en stemmings-schommelingen
o Angst en onzekerheid
o Vermoeidheid en gebrek aan energie
Overeenkomst met symptomen volwassenen
Ook verschillen:
o Adolescenten gaan de symptomen etc. meer camoufleren.
- Neiging om depressief gevoel te ontkennen en te camoufleren
- Depressieve adolescenten worden terug afhankelijk. Dat is in conflict met hun
ontwikkelingsfase. Ze gaan dit camoufleren door dingen als alcoholgebruik etc.
- Identiteitsvorming en loslaten van ouders hier belangrijk.
Besluit
- Differentiële manifestatie
o De manier waarop depressie naar buitenkomt hangt af van de leeftijd!
o Bv.: peuters en kleuters zijn nog niet in staat om cognitieve symptomen te uitten.
- Meer cognitieve symptomen met het toenemen van de jaren
- Culturele invloed
o Andere uiting in verschillende culturen (bv.: andere culturen gaan meer somatiseren)
, Definities en begrippen
- Emotie
o Intens gevoel van korte duur en heeft te maken met een specifieke ervaring op een
specifiek moment
- Stemming
o Gemoedstoestand. Duurt langer als een emotie.
o Bv negatieve stemming in de winter.
- Depressie (als stoornis)
o Langdurige depressieve stemming
o Onvermogen plezier te hebben
o Vermindering van interesse en motivatie
o Deze 3 moeten aanwezig zijn voor een diagnose depressie!
Criteria DSM 5 (criteria zelf niet kennen voor dit vak!!!)
- Depressie en bipolaire stoornissen zijn onafhankelijk, zijn 2 aparte stoornissen
- Nieuw: Disruptive Mood Dysregulation Disorder
o Kinderen die heel erg geïrriteerd zijn (knoopjes?)
o Gedragsproblemen ten gevolge van onderliggende depressie.
- Rouw, zich uitend in depressieve symptomen, is geen exclusiecriterium voor diagnose
depressie
o Het is normaal dat je depressieve symptomen hebt bij rouw. DSM laat wel toe om
deze te labelen als depressie.
Prevalentie en prognose
- Prevalentie (voorkomen stijgt met leeftijd)
o Peuters en kleuters (-5jaar): 1%
o Lagere school: 5,2-6,3%
o Adolescentie: 8,3%
Geslachtsverschil: Jongens-meisjes: meisjes 2 keer zoveel als jongens. Maar
het is waarschijnlijk dat jongens de depressie gewoon meer maskeren.
- Verstoorde ontwikkelingstaken
o Depressie heeft gigantische invloed op ontwikkeling
o Depressie gaat meestal beter na 9 maanden
- Het dagelijks leven lijdt hieronder
o Voor het kind
o Voor de ouders (relatie met kind)
- Een leven lang gedeprimeerd?
Risico op herhaling! Zeker als men geen medicatie en behandeling neemt.
Risico om later uit te lopen in psychiatrische problematieken
suïcidepreventie bij kinderen en jongeren
Stellingen:
- Het belangrijkste verschil met volwassenen met een depressie is dat bij kinderen en jongeren
een depressie tot uiting kan komen in een prikkelbare en agressieve stemming of gedrag.
WAAR
- Depressie op jonge leeftijd vergroot de kans op een depressie in het latere leven. WAAR
- Depressie bij kinderen wordt veroorzaakt door een ernstig trauma of verlies waarbij de
omgeving er niet in slaagt om hier adequaat op te reageren. NW is niet de enigste
oorzaak!
Verschijningsvorm
Baby’s
- Vroegkinderlijke deprivatiedepressie (komt zelden voor)
- Onder andere veroorzaakt door:
o Temperamentverschillen
o Hechting (kwaliteit van de hechting, onveilige hechting maakt baby’s kwetsbaar)
- Symptomen:
o Frequent en ontroostbaar huilen
o Prikkelbaar gedrag
o Eet- en slaapproblemen
o Pogingen tot contact afweren, protestgedrag
o Algemene ontwikkelingsvertraging ‘failure to thrive’
Vooral psychosomatische symptomen
Peuter- en kleutertijd
- O.a. veroorzaakt door
o Stemmingswisselingen
o Separatieangsten
o Externe gebeurtenissen (verlies van persoon, verwaarlozing, etc.)
- Symptomen (vertonen vooral psychische symptomen!)
o Trieste gelaatsuitdrukking
o Veel huilen
o Prikkelbaarheid en driftbuien
o Lage frustratietolerantie
o Verlies van interesse in activiteiten
o Zich afgewezen voelen
o Concentratieproblemen
o Overmatig angstig
o Schuldgevoelens
, o Of tegenovergestelde: te braaf, te aangepast
Vooral psychische symptomen
Basisschoolleeftijd
- Verwoorden van depressieve stemming
- Minderwaardigheidsgevoelens
- Schuldgevoelens
- Ontbreken van toekomstperspectief
- Neiging tot somatiseren (pijn)
- Angst, woede, prikkelbaarheid
- Mogelijkheid tot suïcidale gedachtevorming
Vooral cognitieve symptomen (gedachtes)
Op deze leeftijd is het belangrijk om je competent te voelen. Sociale relaties zijn ook belangrijk.
Deze dingen kunnen dus depressies triggeren.
Vanaf deze leeftijd kunnen de eerste suïcidale gedachten voorkomen. Alleen gedachten!
Plannen en daden pas vanaf 9-10 jaar
Adolescentie
- Symptomen
o Piekeren
o Suïcidaal gedrag
o Gevoelens van minderwaardigheid
o Bedrukte stemming en stemmings-schommelingen
o Angst en onzekerheid
o Vermoeidheid en gebrek aan energie
Overeenkomst met symptomen volwassenen
Ook verschillen:
o Adolescenten gaan de symptomen etc. meer camoufleren.
- Neiging om depressief gevoel te ontkennen en te camoufleren
- Depressieve adolescenten worden terug afhankelijk. Dat is in conflict met hun
ontwikkelingsfase. Ze gaan dit camoufleren door dingen als alcoholgebruik etc.
- Identiteitsvorming en loslaten van ouders hier belangrijk.
Besluit
- Differentiële manifestatie
o De manier waarop depressie naar buitenkomt hangt af van de leeftijd!
o Bv.: peuters en kleuters zijn nog niet in staat om cognitieve symptomen te uitten.
- Meer cognitieve symptomen met het toenemen van de jaren
- Culturele invloed
o Andere uiting in verschillende culturen (bv.: andere culturen gaan meer somatiseren)
, Definities en begrippen
- Emotie
o Intens gevoel van korte duur en heeft te maken met een specifieke ervaring op een
specifiek moment
- Stemming
o Gemoedstoestand. Duurt langer als een emotie.
o Bv negatieve stemming in de winter.
- Depressie (als stoornis)
o Langdurige depressieve stemming
o Onvermogen plezier te hebben
o Vermindering van interesse en motivatie
o Deze 3 moeten aanwezig zijn voor een diagnose depressie!
Criteria DSM 5 (criteria zelf niet kennen voor dit vak!!!)
- Depressie en bipolaire stoornissen zijn onafhankelijk, zijn 2 aparte stoornissen
- Nieuw: Disruptive Mood Dysregulation Disorder
o Kinderen die heel erg geïrriteerd zijn (knoopjes?)
o Gedragsproblemen ten gevolge van onderliggende depressie.
- Rouw, zich uitend in depressieve symptomen, is geen exclusiecriterium voor diagnose
depressie
o Het is normaal dat je depressieve symptomen hebt bij rouw. DSM laat wel toe om
deze te labelen als depressie.
Prevalentie en prognose
- Prevalentie (voorkomen stijgt met leeftijd)
o Peuters en kleuters (-5jaar): 1%
o Lagere school: 5,2-6,3%
o Adolescentie: 8,3%
Geslachtsverschil: Jongens-meisjes: meisjes 2 keer zoveel als jongens. Maar
het is waarschijnlijk dat jongens de depressie gewoon meer maskeren.
- Verstoorde ontwikkelingstaken
o Depressie heeft gigantische invloed op ontwikkeling
o Depressie gaat meestal beter na 9 maanden
- Het dagelijks leven lijdt hieronder
o Voor het kind
o Voor de ouders (relatie met kind)
- Een leven lang gedeprimeerd?
Risico op herhaling! Zeker als men geen medicatie en behandeling neemt.
Risico om later uit te lopen in psychiatrische problematieken
