Samenvatting Les 7 systeemtheorie en gezins- en relatietherapie klinische psychologie

Les 7 – systeemtheorie en gezins- en
relatietherapie
Theorie
Algemene systeemtheorie

Inleiding

- Stelling: afwijkend gedrag is geen individuele stoornis, naar een intermenselijk probleem.
- Von Bertalanffy: definieerde eind jaren ’20 belangrijke concepten, samengebracht onder de
naam ‘algemene systeemtheorie’.


Systeem

- Een verzameling elementen die onderling met elkaar samenhangen, bestaande uit objecten
en uit de relaties tussen de objecten.
o Bv.: een gezin. Bestaat uit gezinsleden; verhouden tussen leden ook er bijrekenen.
- Kenmerken:
o Geheel is meer dan som van de delen; nooit alleen de apart delen bestuderen
o Verandering in een deel zorgt voor verandering in het geheel.
 Bv: iemand is ziek (CORONA OFWA) dan brengt dit
veranderingen voor heel het gezin.
o Permeabele = doordringbaar wand/grens.
 Er is sprake van een uitwisseling met de omgeving buiten het systeem.
 Bv.: school.

Subsysteem

- Aparte entiteiten binnen een groter systeem.
o Eveneens doorlaatbare grens.
o Eveneens interactie met omgeving.
- Bv.: ouders en kinderen.
- Bv.: gezin en familie.


Wederzijdse beïnvloeding

- Het gedrag van elk gezinslid is afhankelijk van en beïnvloedt het gedrag van de andere
gezinsleden.
- Het gedrag wordt gevormd of beperkt door de relaties met de andere leden.
- Bv. bepaalde dingen doen of laten, omdat men weet dat de anderen …


Circulaire causaliteit

- A is oorzaak van B = foute gedachte.

1

, - A  B correct – A is zowel oorzaak als gevolg van B.
o Bv.: kind gehoorzaamt.
o Bv.: man die zwijgt.


Homeostase

- Omgang kent vaste patronen.
o Regels liggen hieraan ten grondslag.
o Gebruiken, omgangsvormen.
o Systeem streeft naar constante patronen.
o Omgeving verandert, gezin zoekt evenwicht.
 Homeostase. (= evenwicht)

Homeostase mechanismen

- Wanneer evenwicht verstoord raakt treden mechanismen in werking om evenwicht te
herstellen, anders chaos in het systeem
- Positieve invloed: systeem zoekt een nieuw evenwicht na verandering
o Bv.: moeder gaat terug werken na bevalling en gezin zoekt terug evenwicht.
- Negatieve invloed: rigiditeit of weerstand tegen verandering
o Bv.: ouders die groei van kind proberen tegen te gaan omdat ze ze niet uit huis
willen.
- Gezin is geen statisch geheel.
- Gezond = alternatieve interactiepatronen mogelijk zonder continuïteit te verliezen.
- Soms werkt het niet zoals het hoort:
o Men merkt niet wanneer de grenzen overschreden worden.
o Men merkt het wel, maar men reageert inadequaat.


Feedbackprocessen

- Om het eigen functioneren bij te stellen heeft het systeem info nodig omver het reilen en
zeilen
- Informatieoverdracht via feedbackprocessen.
o Binnen het systeem.
o Tussen systeem en omgeving.
- Zorgen voor het stimuleren of afremmen van verandering.
o Positieve feedback bevordert verandering.
o Negatieve feedback remt verandering af.
 Bv.: moeilijk gedrag van kind  ouders scheiden niet.




Equifinaliteit en equipotentialiteit

- Bepaald gedrag kan het gevolg zijn van verschillende begintoestanden. (equifinaliteit)


2

, - Een bepaalde beginsituatie kan tot verschillende eindtoestanden leiden. (equipotentialiteit)




- Gevolg: zoeken naar verklaringen is minder relevant.
o Kennis over de begintoestand kan niet garanderen
dat je de eindtoestand kent en omgekeerd.



Communicatie theoretische benadering

Inleiding

- Gezin wordt opgevat als een communicatief systeem – aandacht voor de wetmatigheden in
onderlinge communicatie van het systeem.
- Palo-Alto groep, een groep met de belangrijkste leden van de communicatieleer (Haley,
Bateson, Watzlawick, etc.).
o Zeggen dat Psychische stoornissen komen voort uit disfunctionele
communicatiepatronen.
o Ontstond als antwoord op tekort van interventies op het individu en de gevolgen die
de omgeving heeft op dat individu
o Verkeerde communicatie kan psychotische stoornissen veroorzaken.


Communicatie

- Communicatie en gedrag zijn synoniemen.
o Verbale informatie.
o Non-verbale informatie.
- Communicatie.
o Boodschap.
o Zender.
o Ontvanger.
o Interactie. (= reeks boodschappen die tussen mensen worden uitgewisseld)
o Interactiepatronen. (= herhaaldelijk terugkerende interacties tussen mensen in een
bepaalde vorm)
 Bv.: De ene eist steeds iets, de andere reageert terughoudend.

Kenmerken van communicatie

- Watzlawick: principes van communicatie.
1. Men kan niet ‘niet communiceren’. ‘Alle gedrag houdt een boodschap in’
2. Communicatie is gelaagd: 2 niveaus.


3