Inhoud
Hoofdstuk 7. Revoluties luiden de doodsklok over het Ancien Régime..................................................3
§1. De Verenigde Staten van Amerika: Een nieuw staats- en burgerconcept.....................................3
A. Amerika’s onafhankelijkheid: Historische situering....................................................................4
B. De USA staatsstructuur...............................................................................................................5
§2. De Franse Revolutie (en Franse invloed in België)........................................................................8
A.De Franse Revolutie.....................................................................................................................8
B.Frankrijk (1804-2022)................................................................................................................15
B.Realisaties van de Franse Revolutie...........................................................................................18
§3. Einde van het Ancien Régime in de Zuidelijke Nederlanden.......................................................22
A. Belangrijkste oorzaak van de Brabantse omwenteling: de politiek van Jozef II........................22
B. De Brabantse omwenteling......................................................................................................22
C. Van restauratie naar annexatie................................................................................................23
D. De annexatie: 1 oktober 1795..................................................................................................23
§ 4. Wat is dan ‘modern constitutionalisme?...................................................................................23
Hoofdstuk 8: Een grondwet voor het jonge België...............................................................................25
§1. Het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden..................................................................................25
A. Ontstaan...................................................................................................................................25
B. Kroniek van een aangekondigde breuk.....................................................................................28
§ 2. Het onafhankelijke België..........................................................................................................31
A. De Belgische Grondwet: pragmatisch conservatisme...............................................................31
B. Land der vrijheden, ontstaan uit een verbond van liberalen en katholieken...........................46
C. België tot W.O. I........................................................................................................................46
Hoofdstuk 9: De XXste eeuw.................................................................................................................47
§ 1. Crisismomenten temperen het vooruitgangs-optimisme..........................................................47
A. Inleiding....................................................................................................................................50
B. Het Communisme.....................................................................................................................50
C. De vestiging van het Derde Rijk................................................................................................51
D. België en de wereldoorlogen....................................................................................................53
E. De last van het verleden (transitional justice)...........................................................................60
§ 2. De rechtsstaat............................................................................................................................60
A. Het ideaal van de “Rechtsstaat”...............................................................................................60
B.Verbreding (mondialisering)......................................................................................................61
C. Uitdieping: naar een effectieve materiële rechtsstaat..............................................................61
1
, § 3. De belangrijkste staatsrechtelijke knopen.................................................................................68
B. Naar de verzorgingsstaat via de overlegdemocratie.................................................................69
C. Van Vlaamse ontvoogding tot federale staat (wat vooral veranderd is van 19 tot 20 e eeuw). .70
D. De rol van de vorst...................................................................................................................73
Hoofstuk 10: Europeanisering, transatlantisering, mondialisering.......................................................74
§1. Inleiding......................................................................................................................................74
a) Europa: geografisch, De geografische omschrijving..................................................................74
b) Natiestaten geven de toon aan (1815-1918)............................................................................75
c) Het Interbellum (1919-1939/1940) -> periode tss WOI en WOII..............................................75
d) De Tweede Wereldoorlog (1939-1945) en zijn gevolgen..........................................................77
§2. De Benelux..................................................................................................................................78
§3. De NAVO (1949-)........................................................................................................................79
§4. Van OEES (Organisatie voor Europese Economische Samenwerking) tot OESO (Organisatie voor
Economische Samenwerking en Ontwikkeling)................................................................................81
§5. De Raad van Europa....................................................................................................................82
§6. Van verschillende Europese gemeenschappen (1952-) naar een Europese Unie (1992-)...........83
a) Een visie op Europa na WO II....................................................................................................83
b) De ontstaansfase van de EG (1950-1952/1973).......................................................................84
c De consolideringsfase van de Europese Gemeenschappen 1973-1992.....................................89
d) De Europeanisering van de Europese Unie (1992-)..................................................................92
§7. De huidige Europese Unie...........................................................................................................93
*Europese Raad (huidige voorzitter= Charles Michel)..................................................................93
*Raad van Ministers (welk land voorzitterschap ?!?)...................................................................93
*Europese Commissie (met o.a. Hoge Vertegenwoordiger voor BuZa en Veiligheid- wie ?!?)
Brussel..........................................................................................................................................93
*Europees Parlement (huidige voorzitter ?!?) ->Straatsburg en Brussel......................................94
*Hof van Justitie van de Europese Unie (Hof van Justitie en Gerecht van Eerste Aanleg) -
>Luxemburg..................................................................................................................................94
De Euro, een succes ?...................................................................................................................94
Hoofdstuk 11: De politieke partijen......................................................................................................94
§ 1. Definitie, ‘wettelijk’ statuut en partijstelsels..............................................................................94
§ 2. Ontstaan en functies van partijen..............................................................................................96
§ 2. Ontstaan en functies van partijen..............................................................................................97
§ 3. Summiere geschiedenis van de politieke (partijen)evolutie......................................................99
A. 1846-1884: De LIBERALEN......................................................................................................100
2
, B. Socialisme als antwoord op het liberalisme............................................................................101
C. De Katholieken aan de macht (1884-1918) (CD&V)................................................................103
D. De taalpartijen en de Vlaamse ontvoogding..........................................................................103
E. In de woelige periode na wereldoorlog II: korte regeringsdeelname communisten..............104
F. De ECOLOGISTEN....................................................................................................................104
HOOFDSTUK 7. REVOLUTIES LUIDEN DE DOODSKLOK OVER HET ANCIEN RÉGIME
1. Verenigde Staten van Amerika
2. De Franse Revolutie (en Franse invloed in België)
3. Einde ancien régime in de Nederlanden
4. Wat is dan “modern constitutionalisme”?
§1. DE VERENIGDE STATEN VAN AMERIKA: EEN NIEUW STAATS- EN BURGERCONCEPT
A .De onafhankelijkheid en de constitutionele teksten: historische situering
B. De staatsstructuur: federalisme
scheiding der machten
3
, C. De fundamentele rechten
A. AMERIKA’S ONAFHANKELIJKHEID: HISTORISCHE SITUERING
Belang:
- intrinsiek (ontwikkeling publiekrecht)
- impact (navolging toen, grootmacht nu)
Historisch kader
* onafhankelijkheidsoorlog -> 13 federale staten werden georganiseerd -> de eerste keer
grondwetten verklaard maar ook via rechtbank als afdwingbaar verklaart.
* omwenteling: -> wanneer ze zich gaan organiseren als 13 staten die samenwerken maken ze een
federatie. Ook bv. Zwitserland. Een aantal bepalingen van VS GW zijn gebaseerd op NL ideeën.
° structuren (bv. federaal i.p.v. eenheid)
° fundamentele rechten (bv. afschaffen adel)
!!ook continuïteit! op beide vlakken:
bv. “Republiek van Verenigde Prov.”
bv. verlichte wetgeving in strafzaken
Amerika, maar eigenlijk Europees: -> het was een Amerikaanse revolutie maar eigenlijk een Europese
bv. New Amsterdam. Europeanen organiseren deze.
Britse kolonies
Europese emigranten
Juridische context van common law
Ideologische context van de Verlichting
Weerslag in Europese landen (19de eeuw) en elders in de wereld (20-21ste eeuw)
Amerika’s “Grondwet” -> de VS colonies vechten voor hun onafhankelijkheid en werken
samen voor een confederatie, en worden een federatie.
FORMEEL:
De oudst geldende Gw. -> 1 tekst voor 1 land. Deze werd toen gemaakt en bestaat nog.
Twee soorten bepalingen (klassiek geworden)
Twee luiken (uniek)
Constitution (1787) -> hier zeggen de Amerikanen eerste keer voor een staat dat de
volk beslist.
4
Hoofdstuk 7. Revoluties luiden de doodsklok over het Ancien Régime..................................................3
§1. De Verenigde Staten van Amerika: Een nieuw staats- en burgerconcept.....................................3
A. Amerika’s onafhankelijkheid: Historische situering....................................................................4
B. De USA staatsstructuur...............................................................................................................5
§2. De Franse Revolutie (en Franse invloed in België)........................................................................8
A.De Franse Revolutie.....................................................................................................................8
B.Frankrijk (1804-2022)................................................................................................................15
B.Realisaties van de Franse Revolutie...........................................................................................18
§3. Einde van het Ancien Régime in de Zuidelijke Nederlanden.......................................................22
A. Belangrijkste oorzaak van de Brabantse omwenteling: de politiek van Jozef II........................22
B. De Brabantse omwenteling......................................................................................................22
C. Van restauratie naar annexatie................................................................................................23
D. De annexatie: 1 oktober 1795..................................................................................................23
§ 4. Wat is dan ‘modern constitutionalisme?...................................................................................23
Hoofdstuk 8: Een grondwet voor het jonge België...............................................................................25
§1. Het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden..................................................................................25
A. Ontstaan...................................................................................................................................25
B. Kroniek van een aangekondigde breuk.....................................................................................28
§ 2. Het onafhankelijke België..........................................................................................................31
A. De Belgische Grondwet: pragmatisch conservatisme...............................................................31
B. Land der vrijheden, ontstaan uit een verbond van liberalen en katholieken...........................46
C. België tot W.O. I........................................................................................................................46
Hoofdstuk 9: De XXste eeuw.................................................................................................................47
§ 1. Crisismomenten temperen het vooruitgangs-optimisme..........................................................47
A. Inleiding....................................................................................................................................50
B. Het Communisme.....................................................................................................................50
C. De vestiging van het Derde Rijk................................................................................................51
D. België en de wereldoorlogen....................................................................................................53
E. De last van het verleden (transitional justice)...........................................................................60
§ 2. De rechtsstaat............................................................................................................................60
A. Het ideaal van de “Rechtsstaat”...............................................................................................60
B.Verbreding (mondialisering)......................................................................................................61
C. Uitdieping: naar een effectieve materiële rechtsstaat..............................................................61
1
, § 3. De belangrijkste staatsrechtelijke knopen.................................................................................68
B. Naar de verzorgingsstaat via de overlegdemocratie.................................................................69
C. Van Vlaamse ontvoogding tot federale staat (wat vooral veranderd is van 19 tot 20 e eeuw). .70
D. De rol van de vorst...................................................................................................................73
Hoofstuk 10: Europeanisering, transatlantisering, mondialisering.......................................................74
§1. Inleiding......................................................................................................................................74
a) Europa: geografisch, De geografische omschrijving..................................................................74
b) Natiestaten geven de toon aan (1815-1918)............................................................................75
c) Het Interbellum (1919-1939/1940) -> periode tss WOI en WOII..............................................75
d) De Tweede Wereldoorlog (1939-1945) en zijn gevolgen..........................................................77
§2. De Benelux..................................................................................................................................78
§3. De NAVO (1949-)........................................................................................................................79
§4. Van OEES (Organisatie voor Europese Economische Samenwerking) tot OESO (Organisatie voor
Economische Samenwerking en Ontwikkeling)................................................................................81
§5. De Raad van Europa....................................................................................................................82
§6. Van verschillende Europese gemeenschappen (1952-) naar een Europese Unie (1992-)...........83
a) Een visie op Europa na WO II....................................................................................................83
b) De ontstaansfase van de EG (1950-1952/1973).......................................................................84
c De consolideringsfase van de Europese Gemeenschappen 1973-1992.....................................89
d) De Europeanisering van de Europese Unie (1992-)..................................................................92
§7. De huidige Europese Unie...........................................................................................................93
*Europese Raad (huidige voorzitter= Charles Michel)..................................................................93
*Raad van Ministers (welk land voorzitterschap ?!?)...................................................................93
*Europese Commissie (met o.a. Hoge Vertegenwoordiger voor BuZa en Veiligheid- wie ?!?)
Brussel..........................................................................................................................................93
*Europees Parlement (huidige voorzitter ?!?) ->Straatsburg en Brussel......................................94
*Hof van Justitie van de Europese Unie (Hof van Justitie en Gerecht van Eerste Aanleg) -
>Luxemburg..................................................................................................................................94
De Euro, een succes ?...................................................................................................................94
Hoofdstuk 11: De politieke partijen......................................................................................................94
§ 1. Definitie, ‘wettelijk’ statuut en partijstelsels..............................................................................94
§ 2. Ontstaan en functies van partijen..............................................................................................96
§ 2. Ontstaan en functies van partijen..............................................................................................97
§ 3. Summiere geschiedenis van de politieke (partijen)evolutie......................................................99
A. 1846-1884: De LIBERALEN......................................................................................................100
2
, B. Socialisme als antwoord op het liberalisme............................................................................101
C. De Katholieken aan de macht (1884-1918) (CD&V)................................................................103
D. De taalpartijen en de Vlaamse ontvoogding..........................................................................103
E. In de woelige periode na wereldoorlog II: korte regeringsdeelname communisten..............104
F. De ECOLOGISTEN....................................................................................................................104
HOOFDSTUK 7. REVOLUTIES LUIDEN DE DOODSKLOK OVER HET ANCIEN RÉGIME
1. Verenigde Staten van Amerika
2. De Franse Revolutie (en Franse invloed in België)
3. Einde ancien régime in de Nederlanden
4. Wat is dan “modern constitutionalisme”?
§1. DE VERENIGDE STATEN VAN AMERIKA: EEN NIEUW STAATS- EN BURGERCONCEPT
A .De onafhankelijkheid en de constitutionele teksten: historische situering
B. De staatsstructuur: federalisme
scheiding der machten
3
, C. De fundamentele rechten
A. AMERIKA’S ONAFHANKELIJKHEID: HISTORISCHE SITUERING
Belang:
- intrinsiek (ontwikkeling publiekrecht)
- impact (navolging toen, grootmacht nu)
Historisch kader
* onafhankelijkheidsoorlog -> 13 federale staten werden georganiseerd -> de eerste keer
grondwetten verklaard maar ook via rechtbank als afdwingbaar verklaart.
* omwenteling: -> wanneer ze zich gaan organiseren als 13 staten die samenwerken maken ze een
federatie. Ook bv. Zwitserland. Een aantal bepalingen van VS GW zijn gebaseerd op NL ideeën.
° structuren (bv. federaal i.p.v. eenheid)
° fundamentele rechten (bv. afschaffen adel)
!!ook continuïteit! op beide vlakken:
bv. “Republiek van Verenigde Prov.”
bv. verlichte wetgeving in strafzaken
Amerika, maar eigenlijk Europees: -> het was een Amerikaanse revolutie maar eigenlijk een Europese
bv. New Amsterdam. Europeanen organiseren deze.
Britse kolonies
Europese emigranten
Juridische context van common law
Ideologische context van de Verlichting
Weerslag in Europese landen (19de eeuw) en elders in de wereld (20-21ste eeuw)
Amerika’s “Grondwet” -> de VS colonies vechten voor hun onafhankelijkheid en werken
samen voor een confederatie, en worden een federatie.
FORMEEL:
De oudst geldende Gw. -> 1 tekst voor 1 land. Deze werd toen gemaakt en bestaat nog.
Twee soorten bepalingen (klassiek geworden)
Twee luiken (uniek)
Constitution (1787) -> hier zeggen de Amerikanen eerste keer voor een staat dat de
volk beslist.
4
