Samenvatting Taalonderwijs ontwerpen, ISBN: 9789001815318 Taalonderwijs In De Bovenbouw

Taalonderwijs in de bovenbouw
Toetsmatrijs

1. Je formuleert goede(SMART, gekoppeld aan vaardigheden en
strategieën) lesdoelen voor taallessen op de basisschool. (Hoofdstuk
2)
SMART:
Specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden

Bij het formuleren van lesdoelen moet je op de volgende zaken letten:
 Noem één nieuw aan te leren vaardigheid
 Beschrijf de vaardigheid zo concreet mogelijk in termen van uit te voeren vaardigheden en
strategieën
 Geef aan hoe de kinderen het doel moeten bereiken
 Zorg dat de formulering aansluit op wat de kinderen al kunnen
 Houd rekening met eventuele uitzonderingen op je doelstelling
 Ga na of de doelstelling haalbaar is voor de kinderen
 Ga na of je doelen te realiseren zijn binnen de beschikbare tijd.

2. In je lesontwerp creëer je een uitdagende taalomgeving. (hoofdstuk
2)
Een rijke leeromgeving voor taalonderwijs wordt bepaald door de volgende elementen:
 Een goed taalgedrag van de leerkracht
o Eigen competenties, hoe hij omgaat met taal, formuleert en communiceert is een
voorbeeld voor de kinderen
 Een positief communicatief klimaat
o Leerkracht is bepalende factor, maar ook de kinderen
 Motiverende teksten en onderwerpen
o De onderwerpen moeten aantrekkelijk en motiverend zijn
 Een gevarieerd ingericht lokaal
o Mogelijkheid om kringopstelling of halvemaanopstelling te maken
o Mogelijkheid om in tweetallen of kleine groepjes te werken
o Materiaal dat expressie uitlokt of ondersteunt
o Voldoende computers
o Taalhoek: afgeschermde ruimte waarin kinderen zelfstandig bezig kunnen met taal
o Boekenkast met wisselende collectie boeken
o Publicatiebord of -wand
 Stimulerende materialen
o Kinderen in aanraking brengen met materiaal dat taal uitlokt

3. Je kunt de kenmerken van een goede
(zaagvis) taalinstructie toepassen in je lesontwerp en
een instructieprincipe beargumenteerd verwerken. (hoofdstuk 2 en elke 2e paragraaf)
Kenmerken van een goede taalinstructie:
 Stimuleer het zelfontdekkend leren
 Geef adaptieve instructie
 Activeer de voorkennis
 Geef gevarieerde instructie

,  Geef verlengde instructie
 Geef interactieve instructie
 Geef systematische instructie

Instructiemethoden voor taalonderwijs
 Het gebruik van voorbeelden
o Voorbeeld geven van het type tekst dat ze moeten schrijven of het soort gesprek dat
ze moeten voeren. Voorbeeld kan positief en negatief zijn
 Gerichte aanwijzingen
o Eén of meer regels geven die de leerling moet opvolgen als hij een taalactiviteit wil
uitvoeren over een specifieke deelvaardigheid of strategie
 Hardop denken
o Leerkracht doet cognitieve vaardigheden en denkprocessen hardop voor. Leerlingen
kunnen goed zien welke processen er zich in het hoofd afspelen van een
taalgebruiker
 Feedback geven
o We kennen 4 soorten strategieën
 Verbeterd herhalen
 Bevestiging geven
 Om verduidelijking vragen
 De inhoud uitbreiden
 Het gebruik van stappenplannen
o Bij complexe vaardigheden gebruik je een stappenplan. Meestal voor je een
stappenplan stapsgewijs in of vestig je de aandacht op bepaalde delen.

Een instructiemodel voor een taalles:
0. Voorbereiding
1. Terugblik
2. Oriëntatie
3. Uitleg
4. Begeleide inoefening
5. Individuele verwerking
6. Evaluatie
7. Terug- en vooruitblik
1-7. Feedback

Instructie voor spreken en luisteren
1. Oefen het spreken en luisteren in betekenisvolle situaties
2. Zorg voor voldoende taalaanbod
3. Stimuleer taalproductie
4. Schep voldoende taalruimte
5. Bied grote variatie aan spreek- en luistervormen aan
6. Combineer spreek- en luisterdoelen

Instructie bij woordenschat
 Selecteren van woorden
o Kies nuttige woorden
o Kies frequente woorden
o Kies woorden met een duidelijke context
o Kies woorden binnen een betekenisveld