Hoofdstuk 1
Recht = het geheel van geldende rechtsregels die op dit moment in Nederland
gelden positief recht.
Functies van het recht
- Normatieve functie gedragsregels (het goed en kwaad bestrijden)
- Geschiloplossende functie ruzie oplossen
- Additionele functie het scheppen van orde in de maatschappij.
- Instrumentele functie zorgen dat het (rechts)verkeer
Objectief recht
Elk recht dat in een land / plaats op het moment bestaat. (= positief recht)
Het objectief recht heeft geen doel op zich. Het moet toegepast worden op een
concreet geval.
Inleiding Recht
Subjectief recht
De bevoegdheid die iemand in een concreet geval aan een regel van objectief
recht ontleent.
Algemene regel = objectief recht
Individuele bevoegdheid = subjectief recht
Rechtsbronnen
In de rechtsbronnen is te vinden uit welke rechtsregels het positieve recht
bestaat. Er zijn vier rechtsbronnen: de wet, de rechtspraak, de gewoonte en
verdragen (en sommige besluiten van internationale organisaties).
1. Wet = geschreven wet
wetboeken
2. Verdrag = geschreven recht
Een verdrag omvat de internationale afspraken tussen twee
verschillende staten.
3. Jurisprudentie = ongeschreven recht
alle uitspraken van rechterlijke instanties (vonnissen, arresten,
beschikkingen)
de jurisprudentie is een ongeschreven wet totdat het wordt opgenomen
in de wetboeken. Dit word gedaan door middel van codificeren.
4. Gewoonte = ongeschreven recht
‘handjeklap’ op de veemarkt in Groningen
men handelt uit gewoonte met bepaalde regels.
Indelingen in het Recht
- Formeel recht (Het formeel recht heeft betrekking op de handhaving van
regels van materieel recht in procedures voor de rechter. De begrippen
formeel recht en procesrecht zijn synoniemen.)
- Materieel recht (alle plichten en rechten, geboden en verboden)
- Objectief recht (alle wetgeving die op een bepaald territorium geldt)
1
, - Subjectief recht (het recht wat je als individu heb op grond van het
objectief recht)
- Publiek recht (regelt de rechtsverhouding tussen burger en overheid)
(verticale rechtsverhouding)
overheid
burger
- Privaat recht (regelt de rechtsverhouding tussen burgers onderling)
(horizontale rechtsverhouding)
burger burger
Rechtsgebieden
- Strafrecht
Het strafrecht geeft aan welke feiten strafbaar zijn, wie dader is en met welke
sancties het plegen van die feiten wordt bestraft. (= publiekrecht)
Belangrijke wet: Wetboek van Strafrecht (Sr) en Wetboek van
Strafvordering (Sv)
Inleiding Recht
Materieel strafrecht = geeft aan welke feiten strafbaar zijn, we de dader is en
met welke sancties het plegen van het feit gestraft wordt. Wetboek van
Strafrecht (Sr)
Formeel strafrecht = voorschriften omtrent de gang van zaken bij de opsporing
van strafbare feiten, het onderzoek ter terechtzitting en de tenuitvoerlegging van
de straf Wetboek van Strafvordering (Sv)
Strafbaar feit = een in de wet met straf bedreigde gedraging.
- Natuurlijk persoon
- Rechtspersoon
Strafrechtelijke sancties:
1. Gevangenisstraf
2. De hechtenis ontneemt vrijheid.
3. De taakstraf
4. De geldboete
- Burgerlijk recht
Het burgerlijk recht regelt de juridische betrekking van personen onderling. Tot
het burgerlijk recht worden gerekend: het personen- en familierecht, het
rechtspersonenrecht, het vermogensrecht en het handelsrecht. (= privaatrecht)
Belangrijke wet: Burgerlijk Wetboek (BW)
Materieel privaat recht
- Regels betreffende de persoon
o Personen- en familierecht
Alle betrekkingen binnen en buiten het gezin (bijv.
nationaliteit, recht op naam ect.)
o Rechtspersonenrecht
De inrichting en de interne bevoegdheidsverdeling van de
onderneming.
- Regels betreffende het vermogen van de persoon
2
, o Vermogensrecht
Onderlinge betrekkingen tussen (rechts)personen die op geld
waardeerbaar zijn.
- Staatsrecht
Het staatsrecht bevat regels die betrekking hebben op de organisatie van de
Staat, op de bevoegdheden van staatsorganen en op de grondrechten. (=
publiekrecht)
Belangrijke wet: Grondwet (GW)
Grondwet = grondrechten
- Vrijheidsrechten
- Politieke grondrechten
- Sociale grondrechten
Organieke wet = een wet die een uitwerking bevat van een bepaling in de
Inleiding Recht
Grondwet.
- Bestuursrecht
Het bestuursrecht heeft de bestuursactiviteit van de overheid tot onderwerp. In
het bestuursrecht speelt het begrip beschikking een belangrijke rol. (=
publiekrecht)
Belangrijke wet: Algemenen wet Bestuursrecht (Awb)
De rechtsverhouding “overheid naar burger” komt tot stand door beschikkingen
Beschikking = besluiten van een bestuursorgaan dat rechtsgevolgen vaststelt
voor één individu.
- Vergunningen - Toekennen van
- Visum verstrekken studiefinanciering.
- Belastingaanslag opleggen
Het materiële bestuursrecht = de bevoegdheid van bestuursorganen tot het
maken van beschikkingen. En de eisen van een rechtsgeldige beschikking
Bestuursorganen:
De regering is de hoofd bestuurder.
Andere bestuursorganen zijn:
- De minister - Waterschappen
- Gedeputeerde staten - Personen / colleges met
- College van B en W bestuursrechtelijke krachten
- Commissaris van de Koningin
- Internationaal recht / volkenrecht.
Rechtsregels over het verkeer tussen staten onderling en het verkeer tussen
staten en volkenrechterlijke organisaties. (= publiekrecht)
Het internationaal recht bevat:
- Verdragen
3
, - Besluiten
- Regels van gewoonterecht
Verdrag = een schriftelijke, bindende regeling tussen staten onderling of tussen
volkenrechtelijke organisaties.
1. Regeringen gaan wederzijdse verplichtingen aan.
2. Wetgevers verplicht tot aanpassing wetgeving.
Artikel 94 Grondwet = “een regel of besluit van internationale herkomst heeft
voorrang op de nationale regel.”
Het recht:
- Ordening van menselijk gedrag door het stellen van rechtsregels
- Handhaving van die regels door geschilbeslechting.
Materieel recht: Regels die betrekking hebben op de rechten en plichten van
personen in hun onderling verkeer
Inleiding Recht
Formeel recht: Regels over de wijze van procederen voor de rechter ook wel
“procesrecht”
De Officier van justitie:
De officier van justitie vertegenwoordigd de openbare aanklager: het Openbaar
Ministerie (het OM)
Regering: alle ministers + koningin
Parlement: eerste en tweede kamer
Kabinet: alle ministers
Publiekrecht: - Strafrecht
- Internationaal recht
- Bestuursrecht Privaatrecht:
- Burgerlijk recht
- Staatsrecht
Algemeen belang Individueel belang,
Burger tegen burger of Burger tegen overheid
Verticale rechtsverhouding Horizontale rechtsverhouding
Aantekeningen:
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
4
Recht = het geheel van geldende rechtsregels die op dit moment in Nederland
gelden positief recht.
Functies van het recht
- Normatieve functie gedragsregels (het goed en kwaad bestrijden)
- Geschiloplossende functie ruzie oplossen
- Additionele functie het scheppen van orde in de maatschappij.
- Instrumentele functie zorgen dat het (rechts)verkeer
Objectief recht
Elk recht dat in een land / plaats op het moment bestaat. (= positief recht)
Het objectief recht heeft geen doel op zich. Het moet toegepast worden op een
concreet geval.
Inleiding Recht
Subjectief recht
De bevoegdheid die iemand in een concreet geval aan een regel van objectief
recht ontleent.
Algemene regel = objectief recht
Individuele bevoegdheid = subjectief recht
Rechtsbronnen
In de rechtsbronnen is te vinden uit welke rechtsregels het positieve recht
bestaat. Er zijn vier rechtsbronnen: de wet, de rechtspraak, de gewoonte en
verdragen (en sommige besluiten van internationale organisaties).
1. Wet = geschreven wet
wetboeken
2. Verdrag = geschreven recht
Een verdrag omvat de internationale afspraken tussen twee
verschillende staten.
3. Jurisprudentie = ongeschreven recht
alle uitspraken van rechterlijke instanties (vonnissen, arresten,
beschikkingen)
de jurisprudentie is een ongeschreven wet totdat het wordt opgenomen
in de wetboeken. Dit word gedaan door middel van codificeren.
4. Gewoonte = ongeschreven recht
‘handjeklap’ op de veemarkt in Groningen
men handelt uit gewoonte met bepaalde regels.
Indelingen in het Recht
- Formeel recht (Het formeel recht heeft betrekking op de handhaving van
regels van materieel recht in procedures voor de rechter. De begrippen
formeel recht en procesrecht zijn synoniemen.)
- Materieel recht (alle plichten en rechten, geboden en verboden)
- Objectief recht (alle wetgeving die op een bepaald territorium geldt)
1
, - Subjectief recht (het recht wat je als individu heb op grond van het
objectief recht)
- Publiek recht (regelt de rechtsverhouding tussen burger en overheid)
(verticale rechtsverhouding)
overheid
burger
- Privaat recht (regelt de rechtsverhouding tussen burgers onderling)
(horizontale rechtsverhouding)
burger burger
Rechtsgebieden
- Strafrecht
Het strafrecht geeft aan welke feiten strafbaar zijn, wie dader is en met welke
sancties het plegen van die feiten wordt bestraft. (= publiekrecht)
Belangrijke wet: Wetboek van Strafrecht (Sr) en Wetboek van
Strafvordering (Sv)
Inleiding Recht
Materieel strafrecht = geeft aan welke feiten strafbaar zijn, we de dader is en
met welke sancties het plegen van het feit gestraft wordt. Wetboek van
Strafrecht (Sr)
Formeel strafrecht = voorschriften omtrent de gang van zaken bij de opsporing
van strafbare feiten, het onderzoek ter terechtzitting en de tenuitvoerlegging van
de straf Wetboek van Strafvordering (Sv)
Strafbaar feit = een in de wet met straf bedreigde gedraging.
- Natuurlijk persoon
- Rechtspersoon
Strafrechtelijke sancties:
1. Gevangenisstraf
2. De hechtenis ontneemt vrijheid.
3. De taakstraf
4. De geldboete
- Burgerlijk recht
Het burgerlijk recht regelt de juridische betrekking van personen onderling. Tot
het burgerlijk recht worden gerekend: het personen- en familierecht, het
rechtspersonenrecht, het vermogensrecht en het handelsrecht. (= privaatrecht)
Belangrijke wet: Burgerlijk Wetboek (BW)
Materieel privaat recht
- Regels betreffende de persoon
o Personen- en familierecht
Alle betrekkingen binnen en buiten het gezin (bijv.
nationaliteit, recht op naam ect.)
o Rechtspersonenrecht
De inrichting en de interne bevoegdheidsverdeling van de
onderneming.
- Regels betreffende het vermogen van de persoon
2
, o Vermogensrecht
Onderlinge betrekkingen tussen (rechts)personen die op geld
waardeerbaar zijn.
- Staatsrecht
Het staatsrecht bevat regels die betrekking hebben op de organisatie van de
Staat, op de bevoegdheden van staatsorganen en op de grondrechten. (=
publiekrecht)
Belangrijke wet: Grondwet (GW)
Grondwet = grondrechten
- Vrijheidsrechten
- Politieke grondrechten
- Sociale grondrechten
Organieke wet = een wet die een uitwerking bevat van een bepaling in de
Inleiding Recht
Grondwet.
- Bestuursrecht
Het bestuursrecht heeft de bestuursactiviteit van de overheid tot onderwerp. In
het bestuursrecht speelt het begrip beschikking een belangrijke rol. (=
publiekrecht)
Belangrijke wet: Algemenen wet Bestuursrecht (Awb)
De rechtsverhouding “overheid naar burger” komt tot stand door beschikkingen
Beschikking = besluiten van een bestuursorgaan dat rechtsgevolgen vaststelt
voor één individu.
- Vergunningen - Toekennen van
- Visum verstrekken studiefinanciering.
- Belastingaanslag opleggen
Het materiële bestuursrecht = de bevoegdheid van bestuursorganen tot het
maken van beschikkingen. En de eisen van een rechtsgeldige beschikking
Bestuursorganen:
De regering is de hoofd bestuurder.
Andere bestuursorganen zijn:
- De minister - Waterschappen
- Gedeputeerde staten - Personen / colleges met
- College van B en W bestuursrechtelijke krachten
- Commissaris van de Koningin
- Internationaal recht / volkenrecht.
Rechtsregels over het verkeer tussen staten onderling en het verkeer tussen
staten en volkenrechterlijke organisaties. (= publiekrecht)
Het internationaal recht bevat:
- Verdragen
3
, - Besluiten
- Regels van gewoonterecht
Verdrag = een schriftelijke, bindende regeling tussen staten onderling of tussen
volkenrechtelijke organisaties.
1. Regeringen gaan wederzijdse verplichtingen aan.
2. Wetgevers verplicht tot aanpassing wetgeving.
Artikel 94 Grondwet = “een regel of besluit van internationale herkomst heeft
voorrang op de nationale regel.”
Het recht:
- Ordening van menselijk gedrag door het stellen van rechtsregels
- Handhaving van die regels door geschilbeslechting.
Materieel recht: Regels die betrekking hebben op de rechten en plichten van
personen in hun onderling verkeer
Inleiding Recht
Formeel recht: Regels over de wijze van procederen voor de rechter ook wel
“procesrecht”
De Officier van justitie:
De officier van justitie vertegenwoordigd de openbare aanklager: het Openbaar
Ministerie (het OM)
Regering: alle ministers + koningin
Parlement: eerste en tweede kamer
Kabinet: alle ministers
Publiekrecht: - Strafrecht
- Internationaal recht
- Bestuursrecht Privaatrecht:
- Burgerlijk recht
- Staatsrecht
Algemeen belang Individueel belang,
Burger tegen burger of Burger tegen overheid
Verticale rechtsverhouding Horizontale rechtsverhouding
Aantekeningen:
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
4
