ERFRECHT
Inhoud
Inleiding........................................................................................................................................................ 3
1. Openvallen van de nalatenschap.............................................................................................................. 4
2. Bekwaamheid om te erven....................................................................................................................... 5
2.1 Bestaan op ogenblik van het openvallen van de nalatenschap (art. 725 BW)......................................5
2.2 Niet onwaardig zijn............................................................................................................................. 5
3. Toebedeling van de nalatenschap............................................................................................................. 6
3.1 Bepalen van hiërarchie tussen de erfgenamen...................................................................................6
3.1.1 Orde............................................................................................................................................. 6
3.1.2 Lijn (art. 736 BW)......................................................................................................................... 6
3.1.3 Graad........................................................................................................................................... 6
3.2 Plaatsvervulling (art. 739 BW)............................................................................................................. 8
3.2.1 Wie kan in de plaats treden?........................................................................................................ 8
3.2.2 Wanneer is er plaatsvervulling?................................................................................................... 8
3.2.3 Voorwaarden............................................................................................................................... 8
3.2.4 Gevolgen...................................................................................................................................... 9
3.3 Kloving (art. 746 BW)........................................................................................................................ 10
3.3.1 Wat is kloving?........................................................................................................................... 10
3.3.2 Wanneer kloving?...................................................................................................................... 10
3.3.3 Twee grote principes van kloving............................................................................................... 10
3.3.4 Verzachte kloving (art. 754 BW)................................................................................................. 11
4. Toebedeling in de 4 erforden.................................................................................................................. 12
4.1 Erfgenamen van de eerste orde........................................................................................................ 12
4.2 Erfgenamen van de tweede orde...................................................................................................... 13
4.3 Erfgenamen van de derde orde......................................................................................................... 15
4.3 Erfgenamen van de vierde orde........................................................................................................ 17
5. Erfrecht en adoptie................................................................................................................................. 18
5.1 Volle adoptie..................................................................................................................................... 18
5.1.1 Hoe erft een volle geadopteerde?.............................................................................................. 18
5.1.2 Wie zijn de erfgenamen van een ten volle geadopteerde?.........................................................19
5.2 Gewone adoptie................................................................................................................................ 20
1
, ERFRECHT
5.2.1 Hoe erft een gewoon geadopteerde? (art. 353-15 BW)..............................................................20
6. Het recht van de langstlevende echtgenoot............................................................................................ 22
6.1 Voorwaarden om als LLE erfgenaam te zijn....................................................................................... 22
6.1.1 Niet uit de echt gescheiden of gescheiden van tafel en bed (art. 731 BW).................................22
6.1.2 Geen afstand gedaan van de erfrechtelijke aanspraken.............................................................22
6.2 De erfaanspraak van de langstlevende echtgenoot...........................................................................23
6.2.1 LLE + afstammelingen, geadopteerde kinderen of afstammeling van deze................................23
3.2.2 LLE + ascendenten of broers of zussen of afstammelingen van deze..........................................26
6.2.3 LLE + andere of geen erfgerechtigden........................................................................................27
6.3 Kenmerken van het erfrechtelijk vruchtgebruik................................................................................28
7. Het erfrecht van de wetttelijk samenwonende partner (LLP)..................................................................29
7.1 Voorwaarden vereist om te erven als LLP......................................................................................... 29
7.2 Wat erft de LLP?................................................................................................................................ 29
8. De rechten van de staat (art. 768-770 BW)............................................................................................. 30
9. De reserve............................................................................................................................................... 31
9.1 Wat is de reserve?............................................................................................................................. 31
9.2 Wie zijn de reservatairen?................................................................................................................. 31
9.2.1 De reserve van de afstammelingen (art. 913 BW)......................................................................31
9.2.2 Reserve van LLE (art. 915bis BW)...............................................................................................32
10. De fictieve massa.................................................................................................................................. 33
Fase 1: De samenstelling......................................................................................................................... 33
Fase 2: Aanrekening van de giften (art. 922/1 BW).................................................................................36
Fase 3. Inkorting...................................................................................................................................... 38
11. De kenmerken van de reserve............................................................................................................... 39
12. Giften aan erfgenamen: inbreng en de toerekening..............................................................................40
1.1 Inbreng en de toerekening................................................................................................................ 40
1.2 Wie moet inbrengen......................................................................................................................... 41
1.3 Wettelijke regels inbreng van de schenkingen – art. 843/1 BW: nieuwe bepaling, onder strikte
voorwaarden de wijziging van de aard van de schenking (van op voorschot naar buiten deel en
omgekeerd.............................................................................................................................................. 43
2
, ERFRECHT
INLEIDING
Erven is het verkrijgen van vermogen door het overlijden van iemand.
Erfopvolging: de personen die erven
Erfrecht: het geheel van regels dat aanwijst wie erft, de wijze waarop de vermogensovergang gebeurt en
de gevolgen ervan.
CIVIEL RECHT (=federale materie) ↔ ERFBELASTING (=regionale/gewestelijke materie).
3
, ERFRECHT
1. OPENVALLEN VAN DE NALATENSCHAP
- OGENBLIK: door de fysieke dood (vaststelling door arts), art. 718 BW.
o Burgerlijke stand maakt overlijdensattest waarmee de erfgenaam kan bewijzen dat
iemand dood is. Zonder dit attest zal een notaris geen nalatenschapsdossier openen.
- PLAATS: woonplaats van de erflater op het ogenblik van het overlijden (art. 110 BW)
o = waar men zijn hoofdverblijfplaats heeft, waar men de meerderheid van zijn belangen
heeft (= feitenkwestie – niet noodzakelijk waar men is ingeschreven).
Burgerrechtelijk vlak: bevoegdheid van de rechtbank
Fiscaal vlak: bepaalt in principe welk gewest bevoegd is voor de erfbelasting
- ESSENTIELE FORMALITEITEN:
o Regeling begrafenis
o Melding overlijden bank blokkeert alle tegoeden/kluizen van de overleden en zijn
echtgenoot en heeft de fiscale verplichting tot melding van alle tegoeden op dag van
overlijden. Deblokkering door akte van bekendheid/erfrechtverklaring/attest
erfopvolging.
o Fiscale aangifte van nalatenschap in principe binnen de 4 maanden na overlijden.
4
Inhoud
Inleiding........................................................................................................................................................ 3
1. Openvallen van de nalatenschap.............................................................................................................. 4
2. Bekwaamheid om te erven....................................................................................................................... 5
2.1 Bestaan op ogenblik van het openvallen van de nalatenschap (art. 725 BW)......................................5
2.2 Niet onwaardig zijn............................................................................................................................. 5
3. Toebedeling van de nalatenschap............................................................................................................. 6
3.1 Bepalen van hiërarchie tussen de erfgenamen...................................................................................6
3.1.1 Orde............................................................................................................................................. 6
3.1.2 Lijn (art. 736 BW)......................................................................................................................... 6
3.1.3 Graad........................................................................................................................................... 6
3.2 Plaatsvervulling (art. 739 BW)............................................................................................................. 8
3.2.1 Wie kan in de plaats treden?........................................................................................................ 8
3.2.2 Wanneer is er plaatsvervulling?................................................................................................... 8
3.2.3 Voorwaarden............................................................................................................................... 8
3.2.4 Gevolgen...................................................................................................................................... 9
3.3 Kloving (art. 746 BW)........................................................................................................................ 10
3.3.1 Wat is kloving?........................................................................................................................... 10
3.3.2 Wanneer kloving?...................................................................................................................... 10
3.3.3 Twee grote principes van kloving............................................................................................... 10
3.3.4 Verzachte kloving (art. 754 BW)................................................................................................. 11
4. Toebedeling in de 4 erforden.................................................................................................................. 12
4.1 Erfgenamen van de eerste orde........................................................................................................ 12
4.2 Erfgenamen van de tweede orde...................................................................................................... 13
4.3 Erfgenamen van de derde orde......................................................................................................... 15
4.3 Erfgenamen van de vierde orde........................................................................................................ 17
5. Erfrecht en adoptie................................................................................................................................. 18
5.1 Volle adoptie..................................................................................................................................... 18
5.1.1 Hoe erft een volle geadopteerde?.............................................................................................. 18
5.1.2 Wie zijn de erfgenamen van een ten volle geadopteerde?.........................................................19
5.2 Gewone adoptie................................................................................................................................ 20
1
, ERFRECHT
5.2.1 Hoe erft een gewoon geadopteerde? (art. 353-15 BW)..............................................................20
6. Het recht van de langstlevende echtgenoot............................................................................................ 22
6.1 Voorwaarden om als LLE erfgenaam te zijn....................................................................................... 22
6.1.1 Niet uit de echt gescheiden of gescheiden van tafel en bed (art. 731 BW).................................22
6.1.2 Geen afstand gedaan van de erfrechtelijke aanspraken.............................................................22
6.2 De erfaanspraak van de langstlevende echtgenoot...........................................................................23
6.2.1 LLE + afstammelingen, geadopteerde kinderen of afstammeling van deze................................23
3.2.2 LLE + ascendenten of broers of zussen of afstammelingen van deze..........................................26
6.2.3 LLE + andere of geen erfgerechtigden........................................................................................27
6.3 Kenmerken van het erfrechtelijk vruchtgebruik................................................................................28
7. Het erfrecht van de wetttelijk samenwonende partner (LLP)..................................................................29
7.1 Voorwaarden vereist om te erven als LLP......................................................................................... 29
7.2 Wat erft de LLP?................................................................................................................................ 29
8. De rechten van de staat (art. 768-770 BW)............................................................................................. 30
9. De reserve............................................................................................................................................... 31
9.1 Wat is de reserve?............................................................................................................................. 31
9.2 Wie zijn de reservatairen?................................................................................................................. 31
9.2.1 De reserve van de afstammelingen (art. 913 BW)......................................................................31
9.2.2 Reserve van LLE (art. 915bis BW)...............................................................................................32
10. De fictieve massa.................................................................................................................................. 33
Fase 1: De samenstelling......................................................................................................................... 33
Fase 2: Aanrekening van de giften (art. 922/1 BW).................................................................................36
Fase 3. Inkorting...................................................................................................................................... 38
11. De kenmerken van de reserve............................................................................................................... 39
12. Giften aan erfgenamen: inbreng en de toerekening..............................................................................40
1.1 Inbreng en de toerekening................................................................................................................ 40
1.2 Wie moet inbrengen......................................................................................................................... 41
1.3 Wettelijke regels inbreng van de schenkingen – art. 843/1 BW: nieuwe bepaling, onder strikte
voorwaarden de wijziging van de aard van de schenking (van op voorschot naar buiten deel en
omgekeerd.............................................................................................................................................. 43
2
, ERFRECHT
INLEIDING
Erven is het verkrijgen van vermogen door het overlijden van iemand.
Erfopvolging: de personen die erven
Erfrecht: het geheel van regels dat aanwijst wie erft, de wijze waarop de vermogensovergang gebeurt en
de gevolgen ervan.
CIVIEL RECHT (=federale materie) ↔ ERFBELASTING (=regionale/gewestelijke materie).
3
, ERFRECHT
1. OPENVALLEN VAN DE NALATENSCHAP
- OGENBLIK: door de fysieke dood (vaststelling door arts), art. 718 BW.
o Burgerlijke stand maakt overlijdensattest waarmee de erfgenaam kan bewijzen dat
iemand dood is. Zonder dit attest zal een notaris geen nalatenschapsdossier openen.
- PLAATS: woonplaats van de erflater op het ogenblik van het overlijden (art. 110 BW)
o = waar men zijn hoofdverblijfplaats heeft, waar men de meerderheid van zijn belangen
heeft (= feitenkwestie – niet noodzakelijk waar men is ingeschreven).
Burgerrechtelijk vlak: bevoegdheid van de rechtbank
Fiscaal vlak: bepaalt in principe welk gewest bevoegd is voor de erfbelasting
- ESSENTIELE FORMALITEITEN:
o Regeling begrafenis
o Melding overlijden bank blokkeert alle tegoeden/kluizen van de overleden en zijn
echtgenoot en heeft de fiscale verplichting tot melding van alle tegoeden op dag van
overlijden. Deblokkering door akte van bekendheid/erfrechtverklaring/attest
erfopvolging.
o Fiscale aangifte van nalatenschap in principe binnen de 4 maanden na overlijden.
4
