Gespreksvoering, basisvaardigheden en gespreksmodellen
Lotte Smolders
Hoofdstuk 1 Aspecten van
communicatie
1.1 Wat is communicatie?
Communicatie: Communicatie is de uitwisseling van symbolische informatie
tussen mensen die zich van elkaars onmiddellijke of gemedieerde aanwezigheid
bewust zijn. Deze informatie wordt deel bewust, deels onbewust gegeven,
ontvangen en geïnterpreteerd.
Symbolische informatie is informatie die ergens naar verwijst. Taal is een vorm
van symbolische informatie. Het woord ‘leeuw’ verwijst naar een beest met
manen en grote klauwen. Ook non-verbalen communicatie is symbolisch. Een
hand opsteken staat namelijk bekend als een groet.
Communicatie vereist minstens 2 partijen die van elkaars aanwezigheid bewust
zijn. Verder heb je nog verschil in verbale en non-verbale communicatie.
1.2 Aspecten van interpersoonlijke communicatie
Interpersoonlijke communicatie: Een vorm van communicatie waarbij we
ervan uit gaan dat er minstens 2 personen aanwezig zijn.
Bij interpersoonlijke communicatie is ieder van de personen zender en ontvanger.
Het voertuig die de informatie verspreidt is taal. Om je informatie te kunnen
verzenden moet je je informatie coderen (verwoorden). De ontvanger moet de
informatie decoderen (verwoording begrijpen) en terugvertalen naar eigen
ideeën en gevoelens. Bij het coderen en decoderen wil het nog wel eens fout
gaan. Voor de een betekent een woord iets heel anders als voor de ander. Ook
kan een verschil in referentiekader leiden tot foutjes bij het decoderen van
informatie.
Verder heb je nog non-verbale signalen. Die hebben in vergelijking met verbale
signalen een meer directe invloed, maar zijn daarentegen voor meerdere uitleg
vatbaar. Daarom moet je oppassen met de interpretatie van non-verbale
signalen. Non-verbale signalen kunnen verbale signalen ondersteunen,
versterken, afzwakken of zelfs tegenspreken.
Boodschappen zendt je uit via kanalen. Meestal gebruik je 3 kanalen
tegelijkertijd:
1. Vocaal-auditieve kanaal praten en luisteren
2. Visuele kanaal gebaren
3. Tactiele kanaal aanraken
Ruis: Alles wat de ontvangst van boodschappen verstoort of vertekent.
Er zijn vier vormen van ruis:
1. Fysieke ruis Ruis door geluid van buitenaf
2. Fysiologische ruis Betrekking op het lichaam, slechtziendheid, doofheid
3. Psychologische ruis Vooroordelen en stereotype opvattingen
, Gespreksvoering, basisvaardigheden en gespreksmodellen
Lotte Smolders
4. Sematische ruis Beide partijen hanteren niet dezelfde codes, denk aan
taal, cultuur.
Twee bijzondere functies van boodschappen zijn de feedforwardfunctie en de
feedbackfunctie.
Feedforwardfunctie: Mensen van tevoren voorbereiden op de boodschap die
nog volgt.
Disclaimers: Boodschappen die de bedoeling hebben de waarde van de
eigenlijke boodschap enigszins te ontkrachten.
Er zijn 5 soorten disclaimers:
1. Hedging Boodschap en spreken scheiden ‘Ik heb het van horen zeggen,
dus ik kan het ook fout hebben’
2. Credentialling Verzoek om spreker niet aan te kijken voor een
boodschap die negatief aan kan komen ‘Ik ben echt geen racist maar ik
vind in dit geval …’.
3. Sin license Verzoek om eventuele normovertreding toe te staan
‘Misschien is dit niet het juiste moment om over geld te beginnen, maar …
‘
4. Cognitieve disclaimer Verzoek om spreker serieus te blijven nemen ‘Ik
heb een borrel op maar ik weet precies waar ik het over heb’.
5. Oproepen om een oordeel uit te stellen tot het verhaal verteld is ‘Dit
klinkt in de eerste instantie misschien gek, maar laat me even uitpraten’.
Feedbackfunctie: Informatie over boodschappen die al zijn uitgezonden.
Ook met de interpretatie van feedback moet je voorzichtig omgaan omdat deze
soms niet bewust gegeven wordt.
Context is ook een aspect van communicatie. Hiermee bedoelen we niet alleen
de omgeving waar het gesprek plaatsvindt, maar ook de machtsverhoudingen
tussen partijen.
1.3 Specifi eke kenmerken van communicatie
Communicatie is een circulair proces. Je bent zender en ontvanger tegelijkertijd.
Er kunnen ook makkelijk misverstanden ontstaan door verschil in interpunctie.
Ieder aspect van ons gedrag is communicatie.
Communicatie is een onomkeerbaar proces, wat gezegd is, is gezegd.
1.4 Anatomie van een boodschap
In elke boodschap zitten aspecten, het is maar net waar je de nadruk op legt en
hoe de ontvanger het interpreteert.
Referentieel aspect verwijzen (refereren) naar iets in de werkelijkheid.
Expressieve aspect het drukt iets uit over de gemoedstoestand en de
denkwereld van de zender.
Relationeel aspect zegt iets over de relatie tussen de zender en de ontvanger.
Appellerend aspect de oproep van de zender aan de ontvanger om iets te doen
of na te laten.
Lotte Smolders
Hoofdstuk 1 Aspecten van
communicatie
1.1 Wat is communicatie?
Communicatie: Communicatie is de uitwisseling van symbolische informatie
tussen mensen die zich van elkaars onmiddellijke of gemedieerde aanwezigheid
bewust zijn. Deze informatie wordt deel bewust, deels onbewust gegeven,
ontvangen en geïnterpreteerd.
Symbolische informatie is informatie die ergens naar verwijst. Taal is een vorm
van symbolische informatie. Het woord ‘leeuw’ verwijst naar een beest met
manen en grote klauwen. Ook non-verbalen communicatie is symbolisch. Een
hand opsteken staat namelijk bekend als een groet.
Communicatie vereist minstens 2 partijen die van elkaars aanwezigheid bewust
zijn. Verder heb je nog verschil in verbale en non-verbale communicatie.
1.2 Aspecten van interpersoonlijke communicatie
Interpersoonlijke communicatie: Een vorm van communicatie waarbij we
ervan uit gaan dat er minstens 2 personen aanwezig zijn.
Bij interpersoonlijke communicatie is ieder van de personen zender en ontvanger.
Het voertuig die de informatie verspreidt is taal. Om je informatie te kunnen
verzenden moet je je informatie coderen (verwoorden). De ontvanger moet de
informatie decoderen (verwoording begrijpen) en terugvertalen naar eigen
ideeën en gevoelens. Bij het coderen en decoderen wil het nog wel eens fout
gaan. Voor de een betekent een woord iets heel anders als voor de ander. Ook
kan een verschil in referentiekader leiden tot foutjes bij het decoderen van
informatie.
Verder heb je nog non-verbale signalen. Die hebben in vergelijking met verbale
signalen een meer directe invloed, maar zijn daarentegen voor meerdere uitleg
vatbaar. Daarom moet je oppassen met de interpretatie van non-verbale
signalen. Non-verbale signalen kunnen verbale signalen ondersteunen,
versterken, afzwakken of zelfs tegenspreken.
Boodschappen zendt je uit via kanalen. Meestal gebruik je 3 kanalen
tegelijkertijd:
1. Vocaal-auditieve kanaal praten en luisteren
2. Visuele kanaal gebaren
3. Tactiele kanaal aanraken
Ruis: Alles wat de ontvangst van boodschappen verstoort of vertekent.
Er zijn vier vormen van ruis:
1. Fysieke ruis Ruis door geluid van buitenaf
2. Fysiologische ruis Betrekking op het lichaam, slechtziendheid, doofheid
3. Psychologische ruis Vooroordelen en stereotype opvattingen
, Gespreksvoering, basisvaardigheden en gespreksmodellen
Lotte Smolders
4. Sematische ruis Beide partijen hanteren niet dezelfde codes, denk aan
taal, cultuur.
Twee bijzondere functies van boodschappen zijn de feedforwardfunctie en de
feedbackfunctie.
Feedforwardfunctie: Mensen van tevoren voorbereiden op de boodschap die
nog volgt.
Disclaimers: Boodschappen die de bedoeling hebben de waarde van de
eigenlijke boodschap enigszins te ontkrachten.
Er zijn 5 soorten disclaimers:
1. Hedging Boodschap en spreken scheiden ‘Ik heb het van horen zeggen,
dus ik kan het ook fout hebben’
2. Credentialling Verzoek om spreker niet aan te kijken voor een
boodschap die negatief aan kan komen ‘Ik ben echt geen racist maar ik
vind in dit geval …’.
3. Sin license Verzoek om eventuele normovertreding toe te staan
‘Misschien is dit niet het juiste moment om over geld te beginnen, maar …
‘
4. Cognitieve disclaimer Verzoek om spreker serieus te blijven nemen ‘Ik
heb een borrel op maar ik weet precies waar ik het over heb’.
5. Oproepen om een oordeel uit te stellen tot het verhaal verteld is ‘Dit
klinkt in de eerste instantie misschien gek, maar laat me even uitpraten’.
Feedbackfunctie: Informatie over boodschappen die al zijn uitgezonden.
Ook met de interpretatie van feedback moet je voorzichtig omgaan omdat deze
soms niet bewust gegeven wordt.
Context is ook een aspect van communicatie. Hiermee bedoelen we niet alleen
de omgeving waar het gesprek plaatsvindt, maar ook de machtsverhoudingen
tussen partijen.
1.3 Specifi eke kenmerken van communicatie
Communicatie is een circulair proces. Je bent zender en ontvanger tegelijkertijd.
Er kunnen ook makkelijk misverstanden ontstaan door verschil in interpunctie.
Ieder aspect van ons gedrag is communicatie.
Communicatie is een onomkeerbaar proces, wat gezegd is, is gezegd.
1.4 Anatomie van een boodschap
In elke boodschap zitten aspecten, het is maar net waar je de nadruk op legt en
hoe de ontvanger het interpreteert.
Referentieel aspect verwijzen (refereren) naar iets in de werkelijkheid.
Expressieve aspect het drukt iets uit over de gemoedstoestand en de
denkwereld van de zender.
Relationeel aspect zegt iets over de relatie tussen de zender en de ontvanger.
Appellerend aspect de oproep van de zender aan de ontvanger om iets te doen
of na te laten.
