Schriftelijk tentamen
Medische microbiologie: Diarree
9L in GI-tract, 8L geresorbeerd dunne darm, 900ml dikke darm, 100ml ontlasting
Diarree: waterige dunne ontlasting >3x/dag
Acuut, persisterend 14-30 dgn, chronisch >30 dgn
Dysenterie: bloed of slijmbijmenging, koorts en buikpijn.
- Voedselvergiftiging: toxines al aanwezig in voedsel, na 1-6 uur klachten maar
geen bloedverlies. S Aureus (vlees, ei, kamertemp), Bacillus Cereus (rijst).
- Infectieus: enterotoxines gemaakt in darmen zelf.
Risico: gebruik PPI AB laxantia cholchine antidepressiva, reizen, immuun
gecompromitteerd, slechte hygiëne.
Preventie: handen wassen, geen kraanwater/rauw voedsel, toilet hygiëne.
Anamnese: duur, mensen omgeving ziek, gebruik medicatie,
reizen, bloed/slijm, immuun gecompromitteerd?
Resource-rich: voedselvergiftiging, community aquired, ziekenhuis.
Resource-limited: reizeigersdiarree.
NL Noro en Rotavirus, Campylobacter, Salmonella (shigella,
yersinia, e. coli), clostridium difficile, gardia lamblia.
Ziekenhuis Noro en Rotavirus, clostridium difficile, medicatie,
voedselvergiftiging.
Reiziger ETEC, vibrio cholerae, Noro en Rotavirus, gardia lamblia,
entamoeba histolytica, cryptosporidium/cyclospora.
Acuut
SSCY: salmonella non-typh (sepsis), campylobacter (GBS, reactieve artritis), shigella
(insult: elektrolyt), yersina (lijkt op appendicitis en geeft ilitis)
Waterig (mild) of dysenterie met koorts (ernstig) door invasie van enterocyten met
ontstekingsreactie
Incubatie 1- dagen, 1 week ziekteduur.
Behandeling 3 dagen bij ernstig (AB):
o Capylobacter: azythromycine, cirpofloxacine
o Salmonella, Shigella: cirpofloxacine, azythroycine, cotrimoxazol.
o Yersinia: cirpofloxacine, cotrimoxazol.
E. Coli (ETEC): in ileum en dikke darm via cAMP: minder NaCl.en water opgenomen,
meer Cl- uitgescheiden. Ook schade enterocyt dus minder absorptiecapaciteit.
Incubatie 1-3 dagen, 5 dagen ziekteduur.
Behandeling: fluoroquinolonen, macrolide.
Noro- en rotavirus: misselijkheid, braken, waterige diarree, koorts 50%.
Rotavirus bij kinderen, Norovirus bij volwassenen en tast het resorberend oppervlak aan.
Incubatie 1-3 dagen, 2-3 dagen ziekteduur.
Clostridium Difficile: in ziekenhuizen na AB (fluorquinolonen, clindamycine,
cephalosporines). Milde diarree, maar ook toxisch megacolon met kans op perforatie!
Aan te tonen met antigeentest op EIA-toxine.
Behandeling: vancomycine oraal (niet opgenomen in darm wat nu juist gunstig is)
Cryptosporidium/cyclospora: waterige diarree, acute infectie vaak laaggradige koorts.
Incubatie 1 week, <2 weken ziekteduur
Behandeling: antiparasitair cryptosporidium (nitazoxanide), cyclospora (cotrimoxazol)
(> 2WKN CHRONISCH = IMMUUNGECOMPROMITTEERD)
Chronisch
Gardia Lamblia: waterige diaree, tast brush-border enzymen aan.
Incubatie 1-2 weken, weken-maanden ziekteduur.
Behandeling: metronidazol.
Entamoebe histolitica: dysenterie (zelden waterig), kan abcessen vormen in lever.
Therapie: metronidazol, clioquinol/iodoquinol voor cystes.
, Schriftelijk tentamen
Diagnostiek: kweek (bacterie), antigenen, serologie (entamoebe histolytica), microscopie
(parasiet), PCR (virus, gardia lamblia, entamoebe histolytica, cryptosporidium).
Dual feces test = microscopie + PCR.
Behandeling: vocht, loperamide (niet dysenterie), ORS (natrium-glucose co-transporter).
AB: wanneer pathogeen bekend is, immuun gecompromitteerd, zeer ziek.
• AW: milde SSCY, ETEC, noro/rota, cryptosporidium/cyclospora (laaggradige koorts),
• AB: ernstige SSCY, EHEC
(enterohemorrhagische coli, geen koorts
maar hemolytisch uremisch syndroom met
bloedarmoede en nierfalen).
• CW: gardia lamblia, entamoebe histolytica,
cryptosporidium/cytospora (patiënt immuun
gecompromitteerd).
• CB: entamoebe histolitica, cryptosporidium
(patiënt immuun gecompromitteerd).
Medische microbiologie: UWI
UWI uit de darmen: E. coli (gramneg staaf), K. Pneumonia, Proteus mirabilis, S.
Saprophyticus, vaginale flora (oestrogeengebrek, seks: sperma is basisch).
Anus dichter bij urogenitaal stelsel bij vrouwen.
• 50% vrouwen van 35 ooit UWI meegemaakt
• 10-20% jaarlijks tussen 18-24 jaar
De urethra is niet steriel en bevat commensalen, blaas weinig commensalen!
Risico UWI: anatomische afwijking (stase, vesico-urethrale reflux, obstructie), DM (hoger
glucose, minder afweer, neuropathie bij uitplassen), vrouwen, katheter.
Natuurlijke verdediging: urine (milieu ongeschikt), natuurlijke stroom, mucosa
(aanhechting-inhibitoren), immuunsysteem, prostaatsecreties.
Kleuters: geen goede hygiëne bij poepen, minder oestrogenen
dus lactobacillen, niet uitplassen.
Adolescent: niet plassen na coïtus.
Zwanger: vatbaarder, druk op blaas zorgt voor stase.
Mannen: vanaf 60 door prostaat.
Vrouwen: vanaf 50 door menopauze (minder oestrogeen)
Indeling
• Orgaan: urethritis, cystitis, ureteritis, pyelonephritis, prostatitis.
• Bovenste (vanaf blaas) vs onderste
• Community acquired vs nosocomiaal (hospitaal vaak resistenter)
• Immuun competent vs immuun gecompromitteerd
• Gecompliceerd vs ongecompliceerd
Cystitis, iedere groep andere behandeling:
o Gezonde, niet zwangere vrouw >12 jaar (vroeger ongecompliceerd)
o Verhoogd risico op gecompliceerd beloop >12 jaar: MAN, zwanger, DM,
immuun gecompromitteerd, afwijking nier/urineweg, neuro blaasstoornis.
o Kinderen <12 jaar: geen volwassen vagina flora.
UWI met tekenen van weefselinvasie (prostatitis, pyelonefritis):
o Patiënten >12 jaar (man, vrouw, katheter).
o Kinderen <12 jaar
Diagnostiek
• Urinestick (SLUIT NIET GOED UIT: niet sensitief):
Nitriet: 53% sensitief, specificiteit 88%, PPV 84%, NPV 61%
, Schriftelijk tentamen
Leukocyten: 87% sensitief, 36% specifiek, PPV 62%, NPV 62%.
• Kweek: gouden standaard, uitslag na 24 uur- 1 week, cut-off >10^5 cfu/ml
• Dipslide met agar bodem: goedkoop, makkelijk. Positief bij >10e4.
Sensitief 73-90%, specifiek 80-94%.
• Urinesediment: microscopie, uitslag na 48 uur.
Positief >20 bacteriën per gezichtsveld,
sensitief 47-89%, specifiek 81-95%.
ALTIJD DIAGNOSTIEK: ook bij typische casus.
Kweek indicatie: UWI weefselivasie EN
Cystitis: kinderen, 2x therapiefalen gezonde niet
zwangere vrouw, 1x therapiefalen oudere, patiënten
met AB ivm recidiverend UW, risicopatiënten.
Kathetergebruik: zonder klachten katheter vervangen
en geen AB, met klachten katheter verwijderen en AB
7 dagen in plaats van 10-14.
Na 20 dagen katheter 100% bacteriurie.
Behandeling Cystitis
Gezonde niet zwangere vrouw >12 jaar
• Niet AB: pijnstilling en veel drinken
AB: nitrofurantoïne 5 dg (1e), fosfomycine 1x (2e), trimethoprim 3 dg (3e)
Preventie: hygiëne, plassen na coïtis, veel drinken, leegplassen, niet uitstellen.
Bij zwanger/kinderen: fofomycine en
trimethoprim niet bekend.
Bij mannen: fosfomycine niet bekend.
Voorkeur op basis van resistentie:
1e Nitrofurantoïne: maar 2% (0%) resistent
2e Fosfomycine: oud middel gebruikt door
resistentieproblematiek, weinig bekend.
2e Amoxicilline: E. coli is 38% (34%) resistent.
3e Trimethoprim: E. Coli is 23% (21%) resistent.
TUSSEN HAAKJES IS ONDER 12 JAAR
Behandeling UWI met tekenen van weefselinvasie
Bij mannen langer: prostatitis is moeilijk aan te
tonen of uit te sluiten en prostaat is moeilijk
toegankelijk voor (wateroplosbare) AB.
Voorkeur op basis van resistentie:
1e keus Ciprofloxacine: 10% resistentie
2e keus Co-amoxiclav: 30% (28%) resistentie
3e keus Co-trimoxazol: 20% (18%) resistentie
Kinderen verwijzen bij:
• <1 maand en koorts, ernstig ziek of braken
• Geen verbetering binnen 48 uur
• Slappe straal of palpabele massa: obstructieve pathologie
• Recidiverend
• Pathogeen is niét E. coli
Medische microbiologie: Diarree
9L in GI-tract, 8L geresorbeerd dunne darm, 900ml dikke darm, 100ml ontlasting
Diarree: waterige dunne ontlasting >3x/dag
Acuut, persisterend 14-30 dgn, chronisch >30 dgn
Dysenterie: bloed of slijmbijmenging, koorts en buikpijn.
- Voedselvergiftiging: toxines al aanwezig in voedsel, na 1-6 uur klachten maar
geen bloedverlies. S Aureus (vlees, ei, kamertemp), Bacillus Cereus (rijst).
- Infectieus: enterotoxines gemaakt in darmen zelf.
Risico: gebruik PPI AB laxantia cholchine antidepressiva, reizen, immuun
gecompromitteerd, slechte hygiëne.
Preventie: handen wassen, geen kraanwater/rauw voedsel, toilet hygiëne.
Anamnese: duur, mensen omgeving ziek, gebruik medicatie,
reizen, bloed/slijm, immuun gecompromitteerd?
Resource-rich: voedselvergiftiging, community aquired, ziekenhuis.
Resource-limited: reizeigersdiarree.
NL Noro en Rotavirus, Campylobacter, Salmonella (shigella,
yersinia, e. coli), clostridium difficile, gardia lamblia.
Ziekenhuis Noro en Rotavirus, clostridium difficile, medicatie,
voedselvergiftiging.
Reiziger ETEC, vibrio cholerae, Noro en Rotavirus, gardia lamblia,
entamoeba histolytica, cryptosporidium/cyclospora.
Acuut
SSCY: salmonella non-typh (sepsis), campylobacter (GBS, reactieve artritis), shigella
(insult: elektrolyt), yersina (lijkt op appendicitis en geeft ilitis)
Waterig (mild) of dysenterie met koorts (ernstig) door invasie van enterocyten met
ontstekingsreactie
Incubatie 1- dagen, 1 week ziekteduur.
Behandeling 3 dagen bij ernstig (AB):
o Capylobacter: azythromycine, cirpofloxacine
o Salmonella, Shigella: cirpofloxacine, azythroycine, cotrimoxazol.
o Yersinia: cirpofloxacine, cotrimoxazol.
E. Coli (ETEC): in ileum en dikke darm via cAMP: minder NaCl.en water opgenomen,
meer Cl- uitgescheiden. Ook schade enterocyt dus minder absorptiecapaciteit.
Incubatie 1-3 dagen, 5 dagen ziekteduur.
Behandeling: fluoroquinolonen, macrolide.
Noro- en rotavirus: misselijkheid, braken, waterige diarree, koorts 50%.
Rotavirus bij kinderen, Norovirus bij volwassenen en tast het resorberend oppervlak aan.
Incubatie 1-3 dagen, 2-3 dagen ziekteduur.
Clostridium Difficile: in ziekenhuizen na AB (fluorquinolonen, clindamycine,
cephalosporines). Milde diarree, maar ook toxisch megacolon met kans op perforatie!
Aan te tonen met antigeentest op EIA-toxine.
Behandeling: vancomycine oraal (niet opgenomen in darm wat nu juist gunstig is)
Cryptosporidium/cyclospora: waterige diarree, acute infectie vaak laaggradige koorts.
Incubatie 1 week, <2 weken ziekteduur
Behandeling: antiparasitair cryptosporidium (nitazoxanide), cyclospora (cotrimoxazol)
(> 2WKN CHRONISCH = IMMUUNGECOMPROMITTEERD)
Chronisch
Gardia Lamblia: waterige diaree, tast brush-border enzymen aan.
Incubatie 1-2 weken, weken-maanden ziekteduur.
Behandeling: metronidazol.
Entamoebe histolitica: dysenterie (zelden waterig), kan abcessen vormen in lever.
Therapie: metronidazol, clioquinol/iodoquinol voor cystes.
, Schriftelijk tentamen
Diagnostiek: kweek (bacterie), antigenen, serologie (entamoebe histolytica), microscopie
(parasiet), PCR (virus, gardia lamblia, entamoebe histolytica, cryptosporidium).
Dual feces test = microscopie + PCR.
Behandeling: vocht, loperamide (niet dysenterie), ORS (natrium-glucose co-transporter).
AB: wanneer pathogeen bekend is, immuun gecompromitteerd, zeer ziek.
• AW: milde SSCY, ETEC, noro/rota, cryptosporidium/cyclospora (laaggradige koorts),
• AB: ernstige SSCY, EHEC
(enterohemorrhagische coli, geen koorts
maar hemolytisch uremisch syndroom met
bloedarmoede en nierfalen).
• CW: gardia lamblia, entamoebe histolytica,
cryptosporidium/cytospora (patiënt immuun
gecompromitteerd).
• CB: entamoebe histolitica, cryptosporidium
(patiënt immuun gecompromitteerd).
Medische microbiologie: UWI
UWI uit de darmen: E. coli (gramneg staaf), K. Pneumonia, Proteus mirabilis, S.
Saprophyticus, vaginale flora (oestrogeengebrek, seks: sperma is basisch).
Anus dichter bij urogenitaal stelsel bij vrouwen.
• 50% vrouwen van 35 ooit UWI meegemaakt
• 10-20% jaarlijks tussen 18-24 jaar
De urethra is niet steriel en bevat commensalen, blaas weinig commensalen!
Risico UWI: anatomische afwijking (stase, vesico-urethrale reflux, obstructie), DM (hoger
glucose, minder afweer, neuropathie bij uitplassen), vrouwen, katheter.
Natuurlijke verdediging: urine (milieu ongeschikt), natuurlijke stroom, mucosa
(aanhechting-inhibitoren), immuunsysteem, prostaatsecreties.
Kleuters: geen goede hygiëne bij poepen, minder oestrogenen
dus lactobacillen, niet uitplassen.
Adolescent: niet plassen na coïtus.
Zwanger: vatbaarder, druk op blaas zorgt voor stase.
Mannen: vanaf 60 door prostaat.
Vrouwen: vanaf 50 door menopauze (minder oestrogeen)
Indeling
• Orgaan: urethritis, cystitis, ureteritis, pyelonephritis, prostatitis.
• Bovenste (vanaf blaas) vs onderste
• Community acquired vs nosocomiaal (hospitaal vaak resistenter)
• Immuun competent vs immuun gecompromitteerd
• Gecompliceerd vs ongecompliceerd
Cystitis, iedere groep andere behandeling:
o Gezonde, niet zwangere vrouw >12 jaar (vroeger ongecompliceerd)
o Verhoogd risico op gecompliceerd beloop >12 jaar: MAN, zwanger, DM,
immuun gecompromitteerd, afwijking nier/urineweg, neuro blaasstoornis.
o Kinderen <12 jaar: geen volwassen vagina flora.
UWI met tekenen van weefselinvasie (prostatitis, pyelonefritis):
o Patiënten >12 jaar (man, vrouw, katheter).
o Kinderen <12 jaar
Diagnostiek
• Urinestick (SLUIT NIET GOED UIT: niet sensitief):
Nitriet: 53% sensitief, specificiteit 88%, PPV 84%, NPV 61%
, Schriftelijk tentamen
Leukocyten: 87% sensitief, 36% specifiek, PPV 62%, NPV 62%.
• Kweek: gouden standaard, uitslag na 24 uur- 1 week, cut-off >10^5 cfu/ml
• Dipslide met agar bodem: goedkoop, makkelijk. Positief bij >10e4.
Sensitief 73-90%, specifiek 80-94%.
• Urinesediment: microscopie, uitslag na 48 uur.
Positief >20 bacteriën per gezichtsveld,
sensitief 47-89%, specifiek 81-95%.
ALTIJD DIAGNOSTIEK: ook bij typische casus.
Kweek indicatie: UWI weefselivasie EN
Cystitis: kinderen, 2x therapiefalen gezonde niet
zwangere vrouw, 1x therapiefalen oudere, patiënten
met AB ivm recidiverend UW, risicopatiënten.
Kathetergebruik: zonder klachten katheter vervangen
en geen AB, met klachten katheter verwijderen en AB
7 dagen in plaats van 10-14.
Na 20 dagen katheter 100% bacteriurie.
Behandeling Cystitis
Gezonde niet zwangere vrouw >12 jaar
• Niet AB: pijnstilling en veel drinken
AB: nitrofurantoïne 5 dg (1e), fosfomycine 1x (2e), trimethoprim 3 dg (3e)
Preventie: hygiëne, plassen na coïtis, veel drinken, leegplassen, niet uitstellen.
Bij zwanger/kinderen: fofomycine en
trimethoprim niet bekend.
Bij mannen: fosfomycine niet bekend.
Voorkeur op basis van resistentie:
1e Nitrofurantoïne: maar 2% (0%) resistent
2e Fosfomycine: oud middel gebruikt door
resistentieproblematiek, weinig bekend.
2e Amoxicilline: E. coli is 38% (34%) resistent.
3e Trimethoprim: E. Coli is 23% (21%) resistent.
TUSSEN HAAKJES IS ONDER 12 JAAR
Behandeling UWI met tekenen van weefselinvasie
Bij mannen langer: prostatitis is moeilijk aan te
tonen of uit te sluiten en prostaat is moeilijk
toegankelijk voor (wateroplosbare) AB.
Voorkeur op basis van resistentie:
1e keus Ciprofloxacine: 10% resistentie
2e keus Co-amoxiclav: 30% (28%) resistentie
3e keus Co-trimoxazol: 20% (18%) resistentie
Kinderen verwijzen bij:
• <1 maand en koorts, ernstig ziek of braken
• Geen verbetering binnen 48 uur
• Slappe straal of palpabele massa: obstructieve pathologie
• Recidiverend
• Pathogeen is niét E. coli
