Oriëntatie op het orthopedagogisch werkveld
3 thema’s gebaseerd op het sociaal-ecologisch model
Doelstellingen
• Theorie kennen en toepassen op ‘het leven’- ‘de opvoederspraktijk’-
aangeboden casussen.
• Inzichten worden afgetoest tijdens het beantwoorden van de vragen.
Dit hoorcollege is ook zo opgebouwd.
Thema: Groeien in identiteit als opvoeders-begeleider
‘Een mens is een mens door zijn medemens’
(Gezegde bij de Zoeloes, Zuid-Afrika)
- Dat je als mens krijg je identiteit in interactie met je omgeving
- Inzoomen op
o Jezelf
o Omgeving
o Interactie (ertussen)
Deel 1: Het circulair denken
1.1. Lineair versus circulair denken
Oefening :
- Minne (3-4 jaar) zegt voortdurend ‘neen’ als je haar iets vraagt.
Vraag :
- Hoe zou dit komen?
- Omgeving
- Leeftijd
- Leuk woord voor haar
- Voelt zich onveilig
- …
- Er zijn verschillende beïnvloedende factoren
Wat is lineair denken?
- = is een manier van denken die gericht is op oorzaak-gevolg (lineair causaal)
Deze manier van denken is mogelijks gericht op de pathologie van een individu.
- (pathologie kindje heeft ADHD, koppig…)
In de westerse cultuur zijn we van nature geneigd te denken in oorzaak-gevolg.
We kijken hierbij vooral wie, wie wat aandeed.
Voorbeeld : Ella schopt Roza. Ella is de schuldige.
1
,Er zijn verschillende perspectieven/visies om naar de werkelijkheid (organisatie,
kind, jezelf, team, persoonlijke leven, maatschappij… werkelijkheid van opvoeder-
begeleider) te kijken of de werkelijkheid te benaderen. In deze opleiding kiezen we
voor het circulair denken. Dus niet eenzijdig voor het lineair denken.
- Wil niet zeggen dat lineair denken foutief denken
- Circulair denken ruimer kijken naar probleemgedrag, situatie …
o Boeiende en positieve manier om met mensen om te gaan
Lineair denken en circulair denken zijn maw. 2 verschillende visies om naar jullie
toekomstige praktijk te kijken.
Beslis zelf voor welke visie je kiest! (Er bestaat geen ‘goede’ of ‘foute’
visie – er zijn nog andere visies)
Oefenen in het circulair denken……
Oefening :
- Vandaag is het onderwijsgroep. Je hebt je voorbereiding niet mee.
Vraag :
- Wat zijn mogelijke beïnvloedbare factoren?
- Vergeetachtig
- Te lang uitgeweest
- Problemen thuis
- Overslapen
- Ziek
- Printer werkt niet
- Mental breakdown
- Lichamelijk of mentaal onwelzijn
- Onvoorziene omstandigheden (bv. Overlijden)
- …
Verder inzoomen …. We gaan nu proberen te voelen wat ‘het effect is van
circulair denken.’
Wat voelen onze cliënten wanneer zij lineair worden benaderd/ wanneer zij circulair
worden benaderd? WAT ZIJN DE EFFECTEN? (minder agressie…)
- Zie ook Watzlawick : axioma 1! (verschil tussen intenties en effecten
o Je kan niet niet communiceren
o De effecten zijn niet altijd goed, maar de intenties kunnen wel goed zijn
Oefening : voorbereiding niet mee voor de onderwijsgroep….
2
,Probeer je nu eens in te leven…..
- Vraag 1 : Hoe zou jij je voelen wanneer er 1 reden wordt aangegeven?
- Vraag 2 : Hoe zou jij je voelen wanneer er wordt gezocht naar verschillende
beïnvloedbare factoren?
Oefening
Mieke je hebt je voorbereiding niet gemaakt ik ga dit noteren (lineair)
- Mieke = gefrustreerd, niet begrepen
Mieke je hebt al een paar keer je voorbereiding niet gemaakt, hoe komt dat
(circulair)
- Mieke = begrepen, medeleven, je wilt haar situatie begrijpen, je voelt
betrokkenheid en krijgt ruimte om uit te leggen, geaccepteerd…
Wat leren we uit deze gevoelens?
Vanuit het kijken of bekijken van het effect van ons handelen (Watzlawick –
axioma 1) (aanleiding reflectie (wat je ziet + hoe ze reageren))
o Hierover kan je reflecteren of je goed bezig bent als opvoeder-
begeleider
Vanuit het reflecteren, dit leermoment, …
• We leren hieruit dat we als gespecialiseerd opvoeder-begeleider circulair
proberen te denken.
• We zorgen goed voor onze medemens door niet te stigmatiseren. (niet naar
de ene oorzaak te kijken)
• Het is wel menselijk dat je dit doet hierin herpakken
• Er is een permanente gelijktijdige beïnvloeding
• Bij het circulair denken wordt niet gezocht naar een mogelijke oorzaak in de
levensgeschiedenis van iemand, maar wordt er een beeld gevormd van alle
beïnvloedbare factoren die het probleem in stand houden (Holvoet Stefanie
2020)
• Er zijn meerdere waarheden (interpuncties) . DE waarheid bestaat niet. Het
ordenen van de werkelijkheid kan op verschillende manieren.
• Iedereen heeft een eigen perceptie over hun werkelijkheid
• Belangrijk om in dialoog te gaan leg mij keer uit, vertel keer, hoe zie
jij dit … (aan cliënten, ouders..) !!!!
• Kan zijn dat de cliënt verschillende emoties ontwikkeld bij een bepaalde
begeleider ( ligt aan persoon, omgeving … ruimer pakket bekijken)
3
, 1.2. Effecten op de hulpverleningsrelatie
DE EFFECTEN VOOR DE HULPVERLENING bij lineair denken :
- (uit artikel ‘Psychiater met een innerlijk confict’) :
- Eenzijdig
o Focussen op 1 reden
o Denk voorbeeld Mieke
- Oordelend
o Te snel gegaan
o Persoon zat op je irritatie
- Hiërarchisch
o Je zet je boven de cliënt
o Zorgt ervoor dat die cliënt geen taal heeft
o Persoon durft niet zeggen waarover het gaat
- Creëert afstand
o Je hebt het gevoel dat je cliënten, omgeving, team … niet mee hebt dit
zorgt voor afstand
- Werkelijkheid wordt statisch
o Wordt elke dag hetzelfde
o Geen dynamiek, verandering …
o Cliënt heeft het gevoel dat hij zijn mening niet kan zeggen, zal zwijgen..
Zorgt ervoor dat dialoog ophoudt
Een toepassing bij effecten van het lineair denken
- Artikel :
o Https://psychologenpraktijk.wordpress.com/tag/lineair-en-hierarchisch-
denken/
Subtitel in het artikel : ‘systeem gebaseerd op een denkfout’
‘De DSM classificaties zijn namelijk een eigen leven gaan leiden. In het zoeken naar
oorzaken van menselijke problemen wordt niet meer gezocht naar diepere oorzaken,
naar persoonlijke en sociale levensverhalen of gebrek aan zorg en opvoeding maar
wordt gezocht naar een DSM classificatie die bij de symptomen past. Vervolgens
wordt die classificatie als de oorzaak aangewezen. Een mens voelt zich onveilig, is
onrustig of somber omdat hij ‘borderline’, ‘ADHD’ of een ‘depressie’ heeft. Maar
produceert een mens veel geluid omdat hij een schreeuwlelijk is? Hier wordt een
denkfout gemaakt.
4
3 thema’s gebaseerd op het sociaal-ecologisch model
Doelstellingen
• Theorie kennen en toepassen op ‘het leven’- ‘de opvoederspraktijk’-
aangeboden casussen.
• Inzichten worden afgetoest tijdens het beantwoorden van de vragen.
Dit hoorcollege is ook zo opgebouwd.
Thema: Groeien in identiteit als opvoeders-begeleider
‘Een mens is een mens door zijn medemens’
(Gezegde bij de Zoeloes, Zuid-Afrika)
- Dat je als mens krijg je identiteit in interactie met je omgeving
- Inzoomen op
o Jezelf
o Omgeving
o Interactie (ertussen)
Deel 1: Het circulair denken
1.1. Lineair versus circulair denken
Oefening :
- Minne (3-4 jaar) zegt voortdurend ‘neen’ als je haar iets vraagt.
Vraag :
- Hoe zou dit komen?
- Omgeving
- Leeftijd
- Leuk woord voor haar
- Voelt zich onveilig
- …
- Er zijn verschillende beïnvloedende factoren
Wat is lineair denken?
- = is een manier van denken die gericht is op oorzaak-gevolg (lineair causaal)
Deze manier van denken is mogelijks gericht op de pathologie van een individu.
- (pathologie kindje heeft ADHD, koppig…)
In de westerse cultuur zijn we van nature geneigd te denken in oorzaak-gevolg.
We kijken hierbij vooral wie, wie wat aandeed.
Voorbeeld : Ella schopt Roza. Ella is de schuldige.
1
,Er zijn verschillende perspectieven/visies om naar de werkelijkheid (organisatie,
kind, jezelf, team, persoonlijke leven, maatschappij… werkelijkheid van opvoeder-
begeleider) te kijken of de werkelijkheid te benaderen. In deze opleiding kiezen we
voor het circulair denken. Dus niet eenzijdig voor het lineair denken.
- Wil niet zeggen dat lineair denken foutief denken
- Circulair denken ruimer kijken naar probleemgedrag, situatie …
o Boeiende en positieve manier om met mensen om te gaan
Lineair denken en circulair denken zijn maw. 2 verschillende visies om naar jullie
toekomstige praktijk te kijken.
Beslis zelf voor welke visie je kiest! (Er bestaat geen ‘goede’ of ‘foute’
visie – er zijn nog andere visies)
Oefenen in het circulair denken……
Oefening :
- Vandaag is het onderwijsgroep. Je hebt je voorbereiding niet mee.
Vraag :
- Wat zijn mogelijke beïnvloedbare factoren?
- Vergeetachtig
- Te lang uitgeweest
- Problemen thuis
- Overslapen
- Ziek
- Printer werkt niet
- Mental breakdown
- Lichamelijk of mentaal onwelzijn
- Onvoorziene omstandigheden (bv. Overlijden)
- …
Verder inzoomen …. We gaan nu proberen te voelen wat ‘het effect is van
circulair denken.’
Wat voelen onze cliënten wanneer zij lineair worden benaderd/ wanneer zij circulair
worden benaderd? WAT ZIJN DE EFFECTEN? (minder agressie…)
- Zie ook Watzlawick : axioma 1! (verschil tussen intenties en effecten
o Je kan niet niet communiceren
o De effecten zijn niet altijd goed, maar de intenties kunnen wel goed zijn
Oefening : voorbereiding niet mee voor de onderwijsgroep….
2
,Probeer je nu eens in te leven…..
- Vraag 1 : Hoe zou jij je voelen wanneer er 1 reden wordt aangegeven?
- Vraag 2 : Hoe zou jij je voelen wanneer er wordt gezocht naar verschillende
beïnvloedbare factoren?
Oefening
Mieke je hebt je voorbereiding niet gemaakt ik ga dit noteren (lineair)
- Mieke = gefrustreerd, niet begrepen
Mieke je hebt al een paar keer je voorbereiding niet gemaakt, hoe komt dat
(circulair)
- Mieke = begrepen, medeleven, je wilt haar situatie begrijpen, je voelt
betrokkenheid en krijgt ruimte om uit te leggen, geaccepteerd…
Wat leren we uit deze gevoelens?
Vanuit het kijken of bekijken van het effect van ons handelen (Watzlawick –
axioma 1) (aanleiding reflectie (wat je ziet + hoe ze reageren))
o Hierover kan je reflecteren of je goed bezig bent als opvoeder-
begeleider
Vanuit het reflecteren, dit leermoment, …
• We leren hieruit dat we als gespecialiseerd opvoeder-begeleider circulair
proberen te denken.
• We zorgen goed voor onze medemens door niet te stigmatiseren. (niet naar
de ene oorzaak te kijken)
• Het is wel menselijk dat je dit doet hierin herpakken
• Er is een permanente gelijktijdige beïnvloeding
• Bij het circulair denken wordt niet gezocht naar een mogelijke oorzaak in de
levensgeschiedenis van iemand, maar wordt er een beeld gevormd van alle
beïnvloedbare factoren die het probleem in stand houden (Holvoet Stefanie
2020)
• Er zijn meerdere waarheden (interpuncties) . DE waarheid bestaat niet. Het
ordenen van de werkelijkheid kan op verschillende manieren.
• Iedereen heeft een eigen perceptie over hun werkelijkheid
• Belangrijk om in dialoog te gaan leg mij keer uit, vertel keer, hoe zie
jij dit … (aan cliënten, ouders..) !!!!
• Kan zijn dat de cliënt verschillende emoties ontwikkeld bij een bepaalde
begeleider ( ligt aan persoon, omgeving … ruimer pakket bekijken)
3
, 1.2. Effecten op de hulpverleningsrelatie
DE EFFECTEN VOOR DE HULPVERLENING bij lineair denken :
- (uit artikel ‘Psychiater met een innerlijk confict’) :
- Eenzijdig
o Focussen op 1 reden
o Denk voorbeeld Mieke
- Oordelend
o Te snel gegaan
o Persoon zat op je irritatie
- Hiërarchisch
o Je zet je boven de cliënt
o Zorgt ervoor dat die cliënt geen taal heeft
o Persoon durft niet zeggen waarover het gaat
- Creëert afstand
o Je hebt het gevoel dat je cliënten, omgeving, team … niet mee hebt dit
zorgt voor afstand
- Werkelijkheid wordt statisch
o Wordt elke dag hetzelfde
o Geen dynamiek, verandering …
o Cliënt heeft het gevoel dat hij zijn mening niet kan zeggen, zal zwijgen..
Zorgt ervoor dat dialoog ophoudt
Een toepassing bij effecten van het lineair denken
- Artikel :
o Https://psychologenpraktijk.wordpress.com/tag/lineair-en-hierarchisch-
denken/
Subtitel in het artikel : ‘systeem gebaseerd op een denkfout’
‘De DSM classificaties zijn namelijk een eigen leven gaan leiden. In het zoeken naar
oorzaken van menselijke problemen wordt niet meer gezocht naar diepere oorzaken,
naar persoonlijke en sociale levensverhalen of gebrek aan zorg en opvoeding maar
wordt gezocht naar een DSM classificatie die bij de symptomen past. Vervolgens
wordt die classificatie als de oorzaak aangewezen. Een mens voelt zich onveilig, is
onrustig of somber omdat hij ‘borderline’, ‘ADHD’ of een ‘depressie’ heeft. Maar
produceert een mens veel geluid omdat hij een schreeuwlelijk is? Hier wordt een
denkfout gemaakt.
4
