H4.1 Zijn we verschillend of zijn we gelijk?
Begrippen
Cultuur: Het geheel van waarden, normen, gewoonten en uitingsvormen die mensen met elkaar
delen en vaak als vanzelfsprekend beschouwen.
Identiteit: Het beeld dat iemand van zichzelf heeft en naar buiten uitdraagt.
Nature/nurture-debat: Debat over de vraag in hoeverre menselijk gedrag is aangeboren (nature) of
aangeleerd en beïnvloed door de omgeving (nurture).
Normen: Opvattingen over hoe je je op grond van bepaalde waarden behoort te gedragen.
Pluriforme samenleving: Een samenleving waarin veel verschillende opvattingen, gedragingen,
levensbeschouwingen, religies en culturen, gewoonten en gebruiken mogelijk zijn.
Sociale controle: Leden van een groep letten erop dat mensen zich aan de regels houden. Zij maken
hierbij gebruik van sancties.
Socialisatie: Het proces waarin een mens de waarden en normen en andere kenmerken van de groep
krijgt aangeleerd en zich eigen maakt.
Waarden: Opvattingen binnen een samenleving of groep over wat goed en juist is en daarom moet
worden nagestreefd.
Samenvatting
Nederland is een pluriforme samenleving. Dit is een samenleving waarin veel verschillende
opvattingen, gedragingen, levensbeschouwingen, religies en culturen, gewoonten en gebruiken
mogelijk zijn.
Zijn eigenschappen aangeboren of aangeleerd? Het debat hierover heet het nature/ nurture-debat.
Het antwoord is redelijk bekend → mensen worden geboren met bepaalde lichamelijke en
psychische eigenschappen, de omgeving heeft een belangrijke rol in de ontwikkeling.
Waarden en normen leer je meestal van de groep om je heen. Het hele proces waarin mensen de
cultuur van de groep, ofwel de waarden en normen en de gewoonten, krijgen aangeleerd en zich
eigen maken, heet socialisatie.
Impliciete socialisatie vindt onbewust en zonder dwang plaats. Voorbeelden hiervan zijn imitatie, de
media en via groepsdruk in vriendengroepen.
Expliciete socialisatie vindt op een openlijke, duidelijk waarneembare en bewuste wijze plaats. Er
wordt een norm gesteld en er wordt voor gezorgd dat deze wordt nageleefd.
Formele sanctie → Een maatregel die gebaseerd is op geschreven regels, bijvoorbeeld de wet.
Informele sanctie → Een maatregel die gebaseerd is op ongeschreven regels, iemand kan
bijvoorbeeld aangesproken worden.
Er is sprake van sociale controle wanneer mensen opletten of iedereen zich wel gedraagt zoals het
hoort en anderen door middel van sancties dwingen zich aan de geldende norm te houden.
Voorbeelden van socialiserende instituties zijn ouders, school, overheid, vriendengroepen en media.
Wanneer mensen op latere leeftijd een cultuur eigen moeten maken is er een vorm van socialisatie
die acculturatie heet. Enculturatie is een vorm van socialisatie waarbij je vanaf je geboorte waarden,
normen en andere cultuurkenmerken met de paplepel worden ingegoten.
Er worden ruwweg vier verschillende opvoedingsstijlen onderscheiden:
- De autoritaire opvoeding → Er zijn veel strenge regels waar het kind zich aan moet houden
en zijn de ouders duidelijk de baas.
- De verwaarlozende opvoeding → Er zijn weinig tot geen regels en grenzen gesteld en er is
weinig betrokkenheid van de ouders bij het kind.
, - De permissieve opvoeding → Ouders zijn erg betrokken bij het kind en toegeeflijk. Er worden
weinig eisen aan het gedrag gesteld en kinderen krijgen vaak hun zin.
- De autoritatieve opvoeding → De opvoeder stelt hierbij de kaders, maar binnen de kaders
wordt er rekening gehouden met de wensen, behoeften en ontwikkeling van het kind.
Door socialisatie worden je persoonlijke en sociale identiteit gevormd.
- Je persoonlijke identiteit bestaat aan de ene kant uit aangeboren kenmerken. Aan de andere
kant bepaald door aangeleerde kenmerken.
- Een sociale identiteit ontleen je aan
de groepen waarvan je deel
uitmaakt en waarmee je je
verbonden voelt.
Zo vormen de door socialisatie aangeleerde
eigenschappen in combinatie met de
aangeboren eigenschappen ieder mens tot
een unieke persoonlijkheid.
H4.2 Zijn wij gelijkwaardig?
Begrippen
Discriminatie: Het ongelijk behandelen van mensen op basis van kenmerken die er niet toe doen,
bijvoorbeeld huidskleur, leeftijd of geloof.
Stereotype: Versimpeld en vaak overdreven beeld van een groep mensen.
Tolerantie: De mate waarin anders-zijn of anders denken wordt geaccepteerd.
Vooroordeel: Een oordeel of mening over iemand zonder dat je die persoon kent.
Xenofobie: Angst voor het vreemde of voor de vreemdeling.
Samenvatting
Discriminatie is het ongelijk behandelen van mensen op grond van kenmerken die op dat moment
niet van belang zijn. De oorzaak ervan ligt vaak bij stereotypen: een vaststaand beeld van een groep
mensen, gebaseerd op een versimpeling of overdrijving van de werkelijkheid.
De ingroup, de eigen groep die we goed kennen, hebben we meestal een positief beeld van.
Om het groepsgevoel te versterken, onderscheiden we ons van de outgroup, diegenen die er niet bij
horen. Mensen hebben over die groepen vaker negatieve stereotypen → leidt tot vooroordelen (een
oordeel of mening over iemand zonder dat je de persoon kent).
Naar vooroordelen handelen → kan gemakkelijker tot discriminatie leiden.
Ook discriminatie naar afkomst komt voor. Nederlanders met een migratieachtergrond → worden
minder snel uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek.
Een nog indirectere oorzaak van discriminatie kan gelegen zijn in de regels van een organisatie, dit
heet institutionele discriminatie.
Een ander voorbeeld van onbewuste en indirecte discriminatie is etnisch profileren (een vorm van
discriminatie waarbij de politie iemand stopt, controleert fouilleert of aanhoudt, (mede) vanwege
zijn huidskleur of herkomst en zonder goede en geldige reden).
Een van de negatieve gevolgen van discriminatie is dat er kansenongelijkheid ontstaat op de
arbeidsmarkt. Iemand kan gaan denken dat hij niets waard is en toch niet zijn best meer doen. Dit
leidt tot nog minder kansen en minder van je beste kant laten zien → selffulfilling prophecy.
Begrippen
Cultuur: Het geheel van waarden, normen, gewoonten en uitingsvormen die mensen met elkaar
delen en vaak als vanzelfsprekend beschouwen.
Identiteit: Het beeld dat iemand van zichzelf heeft en naar buiten uitdraagt.
Nature/nurture-debat: Debat over de vraag in hoeverre menselijk gedrag is aangeboren (nature) of
aangeleerd en beïnvloed door de omgeving (nurture).
Normen: Opvattingen over hoe je je op grond van bepaalde waarden behoort te gedragen.
Pluriforme samenleving: Een samenleving waarin veel verschillende opvattingen, gedragingen,
levensbeschouwingen, religies en culturen, gewoonten en gebruiken mogelijk zijn.
Sociale controle: Leden van een groep letten erop dat mensen zich aan de regels houden. Zij maken
hierbij gebruik van sancties.
Socialisatie: Het proces waarin een mens de waarden en normen en andere kenmerken van de groep
krijgt aangeleerd en zich eigen maakt.
Waarden: Opvattingen binnen een samenleving of groep over wat goed en juist is en daarom moet
worden nagestreefd.
Samenvatting
Nederland is een pluriforme samenleving. Dit is een samenleving waarin veel verschillende
opvattingen, gedragingen, levensbeschouwingen, religies en culturen, gewoonten en gebruiken
mogelijk zijn.
Zijn eigenschappen aangeboren of aangeleerd? Het debat hierover heet het nature/ nurture-debat.
Het antwoord is redelijk bekend → mensen worden geboren met bepaalde lichamelijke en
psychische eigenschappen, de omgeving heeft een belangrijke rol in de ontwikkeling.
Waarden en normen leer je meestal van de groep om je heen. Het hele proces waarin mensen de
cultuur van de groep, ofwel de waarden en normen en de gewoonten, krijgen aangeleerd en zich
eigen maken, heet socialisatie.
Impliciete socialisatie vindt onbewust en zonder dwang plaats. Voorbeelden hiervan zijn imitatie, de
media en via groepsdruk in vriendengroepen.
Expliciete socialisatie vindt op een openlijke, duidelijk waarneembare en bewuste wijze plaats. Er
wordt een norm gesteld en er wordt voor gezorgd dat deze wordt nageleefd.
Formele sanctie → Een maatregel die gebaseerd is op geschreven regels, bijvoorbeeld de wet.
Informele sanctie → Een maatregel die gebaseerd is op ongeschreven regels, iemand kan
bijvoorbeeld aangesproken worden.
Er is sprake van sociale controle wanneer mensen opletten of iedereen zich wel gedraagt zoals het
hoort en anderen door middel van sancties dwingen zich aan de geldende norm te houden.
Voorbeelden van socialiserende instituties zijn ouders, school, overheid, vriendengroepen en media.
Wanneer mensen op latere leeftijd een cultuur eigen moeten maken is er een vorm van socialisatie
die acculturatie heet. Enculturatie is een vorm van socialisatie waarbij je vanaf je geboorte waarden,
normen en andere cultuurkenmerken met de paplepel worden ingegoten.
Er worden ruwweg vier verschillende opvoedingsstijlen onderscheiden:
- De autoritaire opvoeding → Er zijn veel strenge regels waar het kind zich aan moet houden
en zijn de ouders duidelijk de baas.
- De verwaarlozende opvoeding → Er zijn weinig tot geen regels en grenzen gesteld en er is
weinig betrokkenheid van de ouders bij het kind.
, - De permissieve opvoeding → Ouders zijn erg betrokken bij het kind en toegeeflijk. Er worden
weinig eisen aan het gedrag gesteld en kinderen krijgen vaak hun zin.
- De autoritatieve opvoeding → De opvoeder stelt hierbij de kaders, maar binnen de kaders
wordt er rekening gehouden met de wensen, behoeften en ontwikkeling van het kind.
Door socialisatie worden je persoonlijke en sociale identiteit gevormd.
- Je persoonlijke identiteit bestaat aan de ene kant uit aangeboren kenmerken. Aan de andere
kant bepaald door aangeleerde kenmerken.
- Een sociale identiteit ontleen je aan
de groepen waarvan je deel
uitmaakt en waarmee je je
verbonden voelt.
Zo vormen de door socialisatie aangeleerde
eigenschappen in combinatie met de
aangeboren eigenschappen ieder mens tot
een unieke persoonlijkheid.
H4.2 Zijn wij gelijkwaardig?
Begrippen
Discriminatie: Het ongelijk behandelen van mensen op basis van kenmerken die er niet toe doen,
bijvoorbeeld huidskleur, leeftijd of geloof.
Stereotype: Versimpeld en vaak overdreven beeld van een groep mensen.
Tolerantie: De mate waarin anders-zijn of anders denken wordt geaccepteerd.
Vooroordeel: Een oordeel of mening over iemand zonder dat je die persoon kent.
Xenofobie: Angst voor het vreemde of voor de vreemdeling.
Samenvatting
Discriminatie is het ongelijk behandelen van mensen op grond van kenmerken die op dat moment
niet van belang zijn. De oorzaak ervan ligt vaak bij stereotypen: een vaststaand beeld van een groep
mensen, gebaseerd op een versimpeling of overdrijving van de werkelijkheid.
De ingroup, de eigen groep die we goed kennen, hebben we meestal een positief beeld van.
Om het groepsgevoel te versterken, onderscheiden we ons van de outgroup, diegenen die er niet bij
horen. Mensen hebben over die groepen vaker negatieve stereotypen → leidt tot vooroordelen (een
oordeel of mening over iemand zonder dat je de persoon kent).
Naar vooroordelen handelen → kan gemakkelijker tot discriminatie leiden.
Ook discriminatie naar afkomst komt voor. Nederlanders met een migratieachtergrond → worden
minder snel uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek.
Een nog indirectere oorzaak van discriminatie kan gelegen zijn in de regels van een organisatie, dit
heet institutionele discriminatie.
Een ander voorbeeld van onbewuste en indirecte discriminatie is etnisch profileren (een vorm van
discriminatie waarbij de politie iemand stopt, controleert fouilleert of aanhoudt, (mede) vanwege
zijn huidskleur of herkomst en zonder goede en geldige reden).
Een van de negatieve gevolgen van discriminatie is dat er kansenongelijkheid ontstaat op de
arbeidsmarkt. Iemand kan gaan denken dat hij niets waard is en toch niet zijn best meer doen. Dit
leidt tot nog minder kansen en minder van je beste kant laten zien → selffulfilling prophecy.
