Samenvatting VWO 6 Nederlands: Literatuur hoofdstuk 6 tot 8

Nederlands Literatuur
Hoofdstuk 6: Interbellum
6.1 Algemene inleiding
 Literair maandblad 1916: ‘Het Getij’
o Nieuw begin voor de poëzie
o Verwerpen klassieke versvormen
 Herman van den Bergh: voorman
o ‘Wij willen universele poëzie i.p.v. ik-lyriek van de Tachtigers.’
o ‘Wij willen geen dwang van metrum en rijm.’
Literaire stromingen in het interbellum
 Tijd tussen twee oorlogen
 Twee hoofdstromingen:
o Historische avant-garde: combi. van futurisme, het expressionisme, surrealisme en
andere stromingen eindigend op -isme.
o Modernisme: auteurs van wie het werk niet gerekend kan worden tot een van deze
stromingen. Deze bevatten gemeenschappelijke kenmerken.
Friedrich Nietzsche
 1844-1900
 ‘Westerse cultuur zal ondergaan aan zwakte’
 Schuld: humanisme en christendom
o Streven naar naastenliefde, gehoorzaamheid en dienstbaarheidmens wordt slaaf.
 Verklaart God als ‘dood’
 Streven naar heersersmoraal.
 Leiden door vitalisme alleen voor elite.
 Nihilisme: ‘De Übermensch moet zich in zijn geweten door niets (nihil) laten binden.
Sigmund Freud
 Bewuste en onderbewuste
 Psychoanalyse: meer inzicht in onderbewuste
 Basis voor veranderingen in de seksuele moraal.
De historische avant-garde
 Van oorsprong militaire term
 Tegenwoordig: metafoor voor alles wat revolutionair en toekomstgericht is.
 Met verbeelding toekomst voorspellen.,
 Overkoepelende term voor allerlei bewegingen tussen 1909 en 1940.
 Gaat om de manier waarop het ontstaansproces van een gedicht verloopt
 Dichter stuurt het gedicht, gedicht stuurt de dichter.
 Essentie van taal
 Afwijkende typografie
 Vooral poëzie
Het modernisme
 Vooral proza
 Twijfel en onzekerheid
 Bijzonder begin en open einde
 Verafschuwen van psychologische beschrijvingen
 ‘The stream of consciousness’
o Onafgebroken stroom aan gedachten en gevoelens
 Opereren als individukritisch
 ‘Onthechting, bewustzijn, observatie’

, Verzuiling
 Alles bepaald door groep/zuil waartoe men behoort
 Manifesten: uiting literatuuropvattingen
Beeldende kunst en literatuur
 Theo van Doesburg:
o ‘Bewust abstracte’
o Richt in 1917 tijdschrift ‘De Stijl’op
o Samen met Anthony Kok, Piet Mondriaan en Gerrit Rietveld.
 Abstracte, geometrische figuren en vlakken in primaire kleuren gecombineerd met zwart, wit
en grijs.
 ‘De Nieuwe Zakelijkheid’
o Ontstaan in Duitsland als een richting in de bouwkunst.
o Zoekt rust en evenwicht
Forum
 Discussies poëzie
 Het gaat niet om de vorm, maar om de vent.
 Ter Braak:
o 1931: oprichting tijdschrift ‘Forum’
o Samen met Du Perrion
 Slauerhoff: ware ‘vent’
Streekroman
 Erg traditioneel
 Veel aandacht aan sociaaleconomische problemen, zoals armoede
Christelijke literatuur
 Abraham Kuyper:
o Stichter en organisator van de Gereformeerde Kerken in Nederland.
o Grondlegger van de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam.
 Literair tijdschrift:’Opwaartsche wegen’

6.4 Bordewijk
 Hoort bij de 'nieuwe zakelijkheid ‘(P.227).
 Boek ‘Bint’’= draagbalk.
 Discussie: is 'Bint’ nationaalsocialistisch of niet?
Nieuwe zakelijkheid bij Bordewijk
 Kenmerken:
o Eigenaardige woordvolgorde, buitenissige woorden en zonderlinge eigennamen.
o bijzondere metaforen.
o Stijl is kernachtig korte zinnen.
o Auctoriale verteller.
o Moderne onderwerpen. "
‘Karakter’
 Roman van zoon en vader.’
 Fatal flaw- fatale ondeugd
Thema's
 Chaos en verwildering leiden tot degeneratie, tot de ondergang.
 tucht en discipline zijn middel tot herstel maar ook tot gevaar.
 Angst is een onmisbare factor.
 magisch-realistische en surreële elementen.
 Magisch- realist