Samenvatting Portaal
H1 t/m 10
,Hoofdstuk 1
1.1 Taalonderwijs, taal en taalontwikkeling
Via taal kunnen we onszelf uitdrukken en gaan we relaties aan met anderen.
Taal is verbonden met onze persoonlijkheid en identiteit.
• Kernfuncties van onderwijs:
- Kwalificatie = Eerst basiskwalificaties leren (basale kennis) later specifieke keuze
maken m.b.t. beroep, bijv. journalist, loodgieter of leerkracht.
- Socialisatie = Kenmerken van de Nederlandse cultuur leren.
- Subjectivering = De vorming van een persoon. Rekening houden met de wereld.
• Kernfuncties en taalonderwijs
Redenen om taalonderwijs te bieden:
- Beter spreken, schrijven, lezen en luisteren.
- Gemakkelijker inhouden van andere vakken verwerven.
- Taal is een belangrijk element van ons cultuur.
- Leerlingen leren zichzelf kennen en uitdrukken.
1.2 Visies
• Visies op leren
Scholen richten hun onderwijs in op grond van aannames over hoe onderwijs het best
gegeven kan worden en hoe leerlingen leren.
Die aannames zijn gebaseerd op verschillende leertheorieën, bijv.:
- Behavioristische
- Cognitieve
- Constructivistische/ sociaal-culturele (nu populair)
= De interactie tussen de lerende en leeromgeving staat centraal.
Vanaf het eind van de jaren 60: Een emancipatorische ideologie op gang. Leerlingen
moesten hun gedachten, ideeën en meningen goed leren verwoorden. (Communicatie +
expressie)
• Visies op taalonderwijs
Vrijwel geen enkele leerkracht geeft les vanuit 1 visie. Vaak is het een combinatie.
1. Traditioneel taalonderwijs
à niet populair
- Ligt de nadruk op schriftelijke vaardigheden.
- Afgeleid van oude, academische tradities.
- Aparte lessen voor technisch lezen, begrijpend lezen en vrij lezen.
- Weinig aandacht voor spreken en luisteren.
- Voordeel: overzichtelijk.
- Nadeel: aandacht niet evenwichtig.
- Functie leerkracht: overdrager van leerstof.
,2. Thematisch – cursorisch taalonderwijs
à De hoofdkenmerken worden nog gebruikt in het onderwijs.
- Taal gebruiken in zinvolle gebruikssituaties.
- Werken met thema’s.
- Voordeel: Leerlingen krijgen thema’s die ze als zinvol ervaren.
- Nadeel: Thematisch werken kost veel tijd.
- Functie leerkracht: Stuurt het onderwijsproces.
3. Taal bij alle vakken
à Nog steeds populair
- Leerlingen laten leren in klassikaal verband of in kleinere groepen.
- Voordeel: Gebruiken taal in een situatie die betekenisvol is voor een leerling.
- Nadeel: Bepaalde taalonderdelen worden niet goed aangeleerd.
- Functie leerkracht: Sterk gericht op de interactie in de groep.
4. Communicatief taalonderwijs
- Leerlingen leren om goed mondeling en schriftelijk te communiceren (minder
aandacht aan correctheid).
- Zender à boodschap à ontvanger
- Voordeel: Leerlingen kunnen gemotiveerd raken door de gekozen situaties.
- Nadeel: Leerkracht moet steeds kiezen.
5. Whole-language benadering
à Amerikaanse versie
- Taal wordt als geheel aangeboden.
- De onderwerpen worden gekozen, zodat alle leerlingen mee kunnen praten.
- Taalgebruik staat centraal (eigen geschreven teksten bespreken).
6. Strategisch taalonderwijs
- Gebaseerd op dat voor het uitvoeren van communicatieve taken strategieën moeten
leren beheersen.
- Voordeel: Krijgen een middel om greep op de taal te krijgen.
- Nadeel: Steeds hetzelfde stappenplan, vervelend voor de leerlingen.
7. Taakgericht taalonderwijs
- Taken die leerlingen zelf interessant vinden met uitdaging. (Stimuleert ontwikkeling
taalvaardigheid)
- Doel: kloof overbruggen.
8. Interactief taalonderwijs
à Wordt nu het meest gebruikt
- Rekening houden met individuele verschillen en behoeften.
- Betrokkenheid en activiteit staan centraal.
- Open leersituaties (leerlingen krijgen de gelegenheid om het geleerde toe te
passen).
- 3 manieren van leren:
*Betekenisvol leren = uitdagend
*Sociaal leren = samenwerking en samenspraak
, *Strategisch leren = concrete strategieën
1.3 Inhoud en doelen
• Inhouden
Inhouden van het taalonderwijs op de basisschool
- Leerlingen beheersen 2/4 taalvaardigheden (spreken en luisteren) voordat ze op de
basisschool komen.
- Woordenschat speelt bij alle domeinen een rol.
- Via (luister)boeken en digitale media maakt een leraar leerlingen wegwijs in de
wereld waarin ze leven (domein: jeugdliteratuur).
- Taalbeschouwing = leerlingen d.m.v. van reflecteren zelf bewuster worden.
• Doelen
Kerndoelen (tule.slo)
Overheid stelt globale eisen aan het onderwijs. Voor de Nederlandse taal zijn 12 kerndoelen
gesteld.
Tussendoelen bij de kerndoelen
De meeste basisscholen kiezen voor niet-verouderde methoden.
(Meer samenhang tussen de verschillende vakken)
Referentiekader taal en rekenen
De kerndoelen geven aan welk aanbod een school moet realiseren. Ze zeggen nog niets
over het niveau van de leerlingen. In het referentiekader taal en rekenen staat beschreven
wat leerlingen op verschillende momenten in hun schoolloopbaan op het gebied van taal en
rekenen moeten kennen en kunnen.
Het referentiekader onderscheidt voor taal 4 domeinen:
- Mondelinge taalvaardigheid
- Lezen
- Schrijven
- Begrippenlijst en taalverzorging
Voor deze domeinen worden 4 niveaus onderscheiden:
- Fundamenteel niveau 1 (niveau 1F) voor het eind van het basisonderwijs, het
speciaal onderwijs en het praktijkonderwijs
- Niveau 2F voor mbo 1, 2, 3 en vmbo
- Niveau 3F voor mbo 4 en eind havo
- Niveau 4F voor eind vwo
75% van de leerlingen bereikt het streefniveau
25% haalt 1F na de basisschool niet
(1S = niveau 2F)
H1 t/m 10
,Hoofdstuk 1
1.1 Taalonderwijs, taal en taalontwikkeling
Via taal kunnen we onszelf uitdrukken en gaan we relaties aan met anderen.
Taal is verbonden met onze persoonlijkheid en identiteit.
• Kernfuncties van onderwijs:
- Kwalificatie = Eerst basiskwalificaties leren (basale kennis) later specifieke keuze
maken m.b.t. beroep, bijv. journalist, loodgieter of leerkracht.
- Socialisatie = Kenmerken van de Nederlandse cultuur leren.
- Subjectivering = De vorming van een persoon. Rekening houden met de wereld.
• Kernfuncties en taalonderwijs
Redenen om taalonderwijs te bieden:
- Beter spreken, schrijven, lezen en luisteren.
- Gemakkelijker inhouden van andere vakken verwerven.
- Taal is een belangrijk element van ons cultuur.
- Leerlingen leren zichzelf kennen en uitdrukken.
1.2 Visies
• Visies op leren
Scholen richten hun onderwijs in op grond van aannames over hoe onderwijs het best
gegeven kan worden en hoe leerlingen leren.
Die aannames zijn gebaseerd op verschillende leertheorieën, bijv.:
- Behavioristische
- Cognitieve
- Constructivistische/ sociaal-culturele (nu populair)
= De interactie tussen de lerende en leeromgeving staat centraal.
Vanaf het eind van de jaren 60: Een emancipatorische ideologie op gang. Leerlingen
moesten hun gedachten, ideeën en meningen goed leren verwoorden. (Communicatie +
expressie)
• Visies op taalonderwijs
Vrijwel geen enkele leerkracht geeft les vanuit 1 visie. Vaak is het een combinatie.
1. Traditioneel taalonderwijs
à niet populair
- Ligt de nadruk op schriftelijke vaardigheden.
- Afgeleid van oude, academische tradities.
- Aparte lessen voor technisch lezen, begrijpend lezen en vrij lezen.
- Weinig aandacht voor spreken en luisteren.
- Voordeel: overzichtelijk.
- Nadeel: aandacht niet evenwichtig.
- Functie leerkracht: overdrager van leerstof.
,2. Thematisch – cursorisch taalonderwijs
à De hoofdkenmerken worden nog gebruikt in het onderwijs.
- Taal gebruiken in zinvolle gebruikssituaties.
- Werken met thema’s.
- Voordeel: Leerlingen krijgen thema’s die ze als zinvol ervaren.
- Nadeel: Thematisch werken kost veel tijd.
- Functie leerkracht: Stuurt het onderwijsproces.
3. Taal bij alle vakken
à Nog steeds populair
- Leerlingen laten leren in klassikaal verband of in kleinere groepen.
- Voordeel: Gebruiken taal in een situatie die betekenisvol is voor een leerling.
- Nadeel: Bepaalde taalonderdelen worden niet goed aangeleerd.
- Functie leerkracht: Sterk gericht op de interactie in de groep.
4. Communicatief taalonderwijs
- Leerlingen leren om goed mondeling en schriftelijk te communiceren (minder
aandacht aan correctheid).
- Zender à boodschap à ontvanger
- Voordeel: Leerlingen kunnen gemotiveerd raken door de gekozen situaties.
- Nadeel: Leerkracht moet steeds kiezen.
5. Whole-language benadering
à Amerikaanse versie
- Taal wordt als geheel aangeboden.
- De onderwerpen worden gekozen, zodat alle leerlingen mee kunnen praten.
- Taalgebruik staat centraal (eigen geschreven teksten bespreken).
6. Strategisch taalonderwijs
- Gebaseerd op dat voor het uitvoeren van communicatieve taken strategieën moeten
leren beheersen.
- Voordeel: Krijgen een middel om greep op de taal te krijgen.
- Nadeel: Steeds hetzelfde stappenplan, vervelend voor de leerlingen.
7. Taakgericht taalonderwijs
- Taken die leerlingen zelf interessant vinden met uitdaging. (Stimuleert ontwikkeling
taalvaardigheid)
- Doel: kloof overbruggen.
8. Interactief taalonderwijs
à Wordt nu het meest gebruikt
- Rekening houden met individuele verschillen en behoeften.
- Betrokkenheid en activiteit staan centraal.
- Open leersituaties (leerlingen krijgen de gelegenheid om het geleerde toe te
passen).
- 3 manieren van leren:
*Betekenisvol leren = uitdagend
*Sociaal leren = samenwerking en samenspraak
, *Strategisch leren = concrete strategieën
1.3 Inhoud en doelen
• Inhouden
Inhouden van het taalonderwijs op de basisschool
- Leerlingen beheersen 2/4 taalvaardigheden (spreken en luisteren) voordat ze op de
basisschool komen.
- Woordenschat speelt bij alle domeinen een rol.
- Via (luister)boeken en digitale media maakt een leraar leerlingen wegwijs in de
wereld waarin ze leven (domein: jeugdliteratuur).
- Taalbeschouwing = leerlingen d.m.v. van reflecteren zelf bewuster worden.
• Doelen
Kerndoelen (tule.slo)
Overheid stelt globale eisen aan het onderwijs. Voor de Nederlandse taal zijn 12 kerndoelen
gesteld.
Tussendoelen bij de kerndoelen
De meeste basisscholen kiezen voor niet-verouderde methoden.
(Meer samenhang tussen de verschillende vakken)
Referentiekader taal en rekenen
De kerndoelen geven aan welk aanbod een school moet realiseren. Ze zeggen nog niets
over het niveau van de leerlingen. In het referentiekader taal en rekenen staat beschreven
wat leerlingen op verschillende momenten in hun schoolloopbaan op het gebied van taal en
rekenen moeten kennen en kunnen.
Het referentiekader onderscheidt voor taal 4 domeinen:
- Mondelinge taalvaardigheid
- Lezen
- Schrijven
- Begrippenlijst en taalverzorging
Voor deze domeinen worden 4 niveaus onderscheiden:
- Fundamenteel niveau 1 (niveau 1F) voor het eind van het basisonderwijs, het
speciaal onderwijs en het praktijkonderwijs
- Niveau 2F voor mbo 1, 2, 3 en vmbo
- Niveau 3F voor mbo 4 en eind havo
- Niveau 4F voor eind vwo
75% van de leerlingen bereikt het streefniveau
25% haalt 1F na de basisschool niet
(1S = niveau 2F)
