Samenvatting les 2 rond kindbeelden

Les 2: actuele pedagogische thema’s
Kindbeelden
Het belang van kindbeelden

Kindbeeld = manier waarop volwassenen zich denken te verhouden tegenover kinderen.

Subjectief aspect!

Wat is jouw kindbeeld?

- Wat vind je karakteristiek aan kinderen?
- Waar liggen grenzen? Kunnen kinderen zelf beslissen?
- Waarom is inzicht hebben in kindbeelden belangrijk?
 Belangrijk om te weten hoe je zelf als opvoeder naar kinderen kijkt + bepalend voor
de omgang en interactie (vb. autoritaire stijl of meegaande stijl)

Dit leidt tot een aantal vooronderstellingen van wat goed of slecht is voor kinderen.

De wijze waarop je naar kinderen kijkt, is je ingegeven door je eigen opvoeding en door de
maatschappelijke context waarin je opgroeide.

Kindbeelden zijn sociale constructen, beïnvloed door een bepaalde tijdsgeest (vb. fabriekskind,
schoolgaand kind).

Historiek

Pedagogische reflectie is ouder dan de pedagogische wetenschap. Kinderen werden in de tijd van de
Grieken gezien als een “go-between” tussen mens en God.

Toch blijft het denken over kinderen heel lang erg beperkt.

Philippe Ariès beschrijft hoe het kind pas vanaf het eind van de 18 de eeuw ‘ontdekt’ wordt.

Middeleeuwen

- Kind = onbestaande (weinig geschriften en weinig inzichten over kinderen)
 Appje zonder schaamte (kind als dier die zichzelf niet in de hand heeft)
 Gezin kent geen affectieve functie
o kind werd toevertrouwd aan een min – moeders vermeden op die manier
een al te hechte en emotionele band met het kind
 Oorzaak: hoge kindersterfte
- Vanaf leeftijd van 6 à 7 jaar: opgenomen als volwassene
 Arbeidskracht
 Kinderen = mini-volwassenen
 Kindafbeelding meestal in madonna schilderij – weinig afbeeldingen van kinderen
(schilderij van jezus en Maria wel)

, 17de – 18de eeuw

- Empirisme
 filosofische stroming
 kennis komt voort uit ervaring, dus waarnemen staat centraal
 John Locke – bekende vertegenwoordiger en empirist
o Tabula Rasa = het kind wordt geboren als een onbeschreven blad dus het
kind is potentieel gevaarlijk

- Rationalisme
 Theoretische kennis
 De rede is de meest betrouwbare bron van kennis
 Onderwijs: gericht op kinderen van de adel en de rijken – training + formele scholing
staat centraal

- De Verlichting: waarheid kan enkel bewezen worden door theorie en verstand
 De mens is van nature gelijk, het milieu is bepalend voor ontwikkeling dus geloof in
kneedbaarheid

Jean Jacques Rousseau is de bekendste pedagoog uit de 18de eeuw (de Romantiek). Hij is de
peetvader van de pedagogiek. In zijn boek “Emile ou de l’éducation” (1762) beschrijft hij hoe een
kind van nature uit goed is en dat opvoeding noodzakelijk is. Men moet het kind beschermen voor de
‘slechte’ samenleving. Het kind wordt van nature goed geboren, het mag gewoon niet in contact
komen met negatieve zaken.

De opvoeder moet het kind niets opdringen, bevelen of verbieden. Een kind leert door de gevolgen
van zijn gedrag. De opvoeder moet de mogelijkheden creëren voor interactie tussen kind en
opvoeder en zo het opvoedproces controleren.

Freinetscholen, methodescholen sluiten het best aan bij de gedachten van Rousseau.

Deze stromingen, de Verlichting en de Romantiek, blijven hoogtij vieren in de 19 de eeuw.

19de eeuw

- Steeds meer aandacht voor het kind op verschillende levensdomeinen
- Periode van industrialisatie
 Slechte leefomstandigheden en hygiëne onder de arbeidersbevolking leidt tot hoge
kindersterfte
 Grote gezinnen op boerderijen die gelokt worden naar de stad om te gaan werken in
grote fabrieken – gratis woonst aangeboden (zeer klein en onhygiënisch)
 Mensen verdienden zeer weinig, geen voorbehoedsmiddelen dus grote gezinnen
waardoor ook kinderen meewerkten in de fabrieken
 Redding vanuit vakbonden – zij vormden een stem voor de zwakkere grep in de
samenleving want er was veel misbruik




20ste eeuw