Deel 1 – De beroepscontext
Hoofdstuk 1: Onze samenleving: een digitale samenleving
Leeruitkomst hoofdstuk 1:
Je weet welke impact de opkomst van digitale technologie op onze samenleving heeft en waarom
het sociaal werk hierin een rol moet spelen.
Samenlevingen veranderen continu en hieraan liggen allerlei economische, financiële en
technologische ontwikkelingen ten grondslag.
Als er veel grote veranderingen plaats vinden in de samenleving wordt er gesprokken over
een revolutie.
§1.1 Kenmerken digitale samenleving
Een belangrijk aspect van de digitale samenleving is dat het een netwerksamenleving is.
Binnen een netwerksamenleving is het mogelijk om voortdurend met elkaar in contact te
staan.
In het onderwijs is bijvoorbeeld deze verandering goed merkbaar. Daar waar vroeger de leraar kennis
overbracht en de leerlingen moesten luisteren (hiërarchische communicatie), werd later in de klas
meer met interactieve werkvorm geleerd (democratische communicatie). Momenteel kan een
leerling uit verschillende bronnen kennis opdoen en weer delen (netwerkcommunicatie).
Netwerksamenleving: maatschappij die gekenmerkt wordt door de centrale rol van sociale
netwerken (, bv. in het economische verkeer en bij de communicatie).
1
, Belangrijke kenmerken van een netwerksamenleving zijn:
- Transparantie: informatie is toegankelijker geworden, hier door veranderen
machtsstructuren. Mensen gaan meer overleggen met elkaar en processen worden
transparanter. Kantel punt in mensbeeld van sociaal werker naar ‘Wat kan ik voor je
betekenen?’ van ‘ik weet wat beste voor jou is’. Nadeel van netwerksamenleving is
dat je op internetinformatie achter laat.
- Sociale verbanden: verschuivingen van lokale verbanden naar internationale
verbanden. Dit verruimt hun manier van leven. Contacten zijn vluchtig geworden,
door de korte berichten die mensen naar elkaar toe sturen. Er is wel meer contact en
makkelijker, ook op fysiek afstand.
- Virtuele werkelijkheid: De virtuele wereld is belangrijk geworden, ook je identiteit
hoe je presenteert. Er is ook een versmelting van fysieke en virtuele wereld. Het
gevaar is voor beïnvloeding en manipulatie.
- Zelforganisatie: mensen zijn meer in staat hun eigen leven proactief vorm te geven
en te organiseren. Hierdoor ben je meer zelfredzaam, zelfsturend en zelf
organiserend.
- Veranderende rol van de overheid: nu de overheid niet meer geheel van bovenaf en
hiërarchische georganiseerd wordt, hebben zij verantwoordelijkheden verschoven
naar de gemeente.
§1.2 Gevolgen van sociaal werk
De digitale revolutie heeft veel positieve kanten, maar er worden ook steeds meer negatieve
effecten duidelijk. Sociale inclusie, beïnvloeding, verslaving, opvoeding, onderwijs, veiligheid
en privacy.
Sociale inclusie: Inclusie is de insluiting in de samenleving van achtergestelde groepen op
basis van gelijkwaardige rechten en plichten.
Sociale exclusie: Sociale uitsluiting gaat over deelname aan het maatschappelijk leven.
2
Hoofdstuk 1: Onze samenleving: een digitale samenleving
Leeruitkomst hoofdstuk 1:
Je weet welke impact de opkomst van digitale technologie op onze samenleving heeft en waarom
het sociaal werk hierin een rol moet spelen.
Samenlevingen veranderen continu en hieraan liggen allerlei economische, financiële en
technologische ontwikkelingen ten grondslag.
Als er veel grote veranderingen plaats vinden in de samenleving wordt er gesprokken over
een revolutie.
§1.1 Kenmerken digitale samenleving
Een belangrijk aspect van de digitale samenleving is dat het een netwerksamenleving is.
Binnen een netwerksamenleving is het mogelijk om voortdurend met elkaar in contact te
staan.
In het onderwijs is bijvoorbeeld deze verandering goed merkbaar. Daar waar vroeger de leraar kennis
overbracht en de leerlingen moesten luisteren (hiërarchische communicatie), werd later in de klas
meer met interactieve werkvorm geleerd (democratische communicatie). Momenteel kan een
leerling uit verschillende bronnen kennis opdoen en weer delen (netwerkcommunicatie).
Netwerksamenleving: maatschappij die gekenmerkt wordt door de centrale rol van sociale
netwerken (, bv. in het economische verkeer en bij de communicatie).
1
, Belangrijke kenmerken van een netwerksamenleving zijn:
- Transparantie: informatie is toegankelijker geworden, hier door veranderen
machtsstructuren. Mensen gaan meer overleggen met elkaar en processen worden
transparanter. Kantel punt in mensbeeld van sociaal werker naar ‘Wat kan ik voor je
betekenen?’ van ‘ik weet wat beste voor jou is’. Nadeel van netwerksamenleving is
dat je op internetinformatie achter laat.
- Sociale verbanden: verschuivingen van lokale verbanden naar internationale
verbanden. Dit verruimt hun manier van leven. Contacten zijn vluchtig geworden,
door de korte berichten die mensen naar elkaar toe sturen. Er is wel meer contact en
makkelijker, ook op fysiek afstand.
- Virtuele werkelijkheid: De virtuele wereld is belangrijk geworden, ook je identiteit
hoe je presenteert. Er is ook een versmelting van fysieke en virtuele wereld. Het
gevaar is voor beïnvloeding en manipulatie.
- Zelforganisatie: mensen zijn meer in staat hun eigen leven proactief vorm te geven
en te organiseren. Hierdoor ben je meer zelfredzaam, zelfsturend en zelf
organiserend.
- Veranderende rol van de overheid: nu de overheid niet meer geheel van bovenaf en
hiërarchische georganiseerd wordt, hebben zij verantwoordelijkheden verschoven
naar de gemeente.
§1.2 Gevolgen van sociaal werk
De digitale revolutie heeft veel positieve kanten, maar er worden ook steeds meer negatieve
effecten duidelijk. Sociale inclusie, beïnvloeding, verslaving, opvoeding, onderwijs, veiligheid
en privacy.
Sociale inclusie: Inclusie is de insluiting in de samenleving van achtergestelde groepen op
basis van gelijkwaardige rechten en plichten.
Sociale exclusie: Sociale uitsluiting gaat over deelname aan het maatschappelijk leven.
2
