Verzekeringsrecht lesnotities

VERZEKERINGSRECHT LES 1
Les 1: 26/09

INLEIDING

EXAMEN

- Open vragen
 Grote vraag: inzicht in overkoepelend thema uit de hele cursus,
vergelijking tussen concepten, …
 Kleine vragen: iets kwalificeren en oplossing geven, begrip uitleggen, …
 Grote casus over bijzondere gereglementeerde verzekeringscontracten
(WAM, familiale verzekering, …)
- Rekenmachine toegelaten
- Enkel codex verzekeringen nodig (geen BW)

LESMATERIAAL

- Wetboek verzekeringen
- Handboek verzekeringen (niet als cursus, maar als achtergrond)
- Slides en nota’s

ALGEMEEN


SITUERING
Een verzekeringsovereenkomst is een benoemde overeenkomst. Als er niets in
het wetboek verzekeringen staat, dan vallen we terug op het gemeen recht.

DEFINITIE
Een verzekeringsovereenkomst is een overeenkomst waarbij de verzekeraar, zich
ertoe verbindt een prestatie te leveren in het geval zich een onzekere
gebeurtenis voordoet (art. 5, 14° W. Verz., wet is iets uitgebreider).

 ‘onzekere gebeurtenis’ slaat op een kanscontract (art. 5.8 BW). Een
verzekeringscontract is een kanscontract. Dit is het tegenovergestelde van
een vergeldend contract.

Een contract is vergeldend wanneer, bij zijn totstandkoming, de wederkerige
prestaties als gelijkwaardig worden beschouwd.

Bij kanscontracten is de vraag wie er als winnaar uit de bus zal komen: een
contract is een kanscontract wanneer de gelijkwaardigheid van de wederkerige
prestaties waartoe de partijen zich hebben verbonden, onzeker is doordat het
bestaan of de omvang van een van de prestaties afhangt van een kans op winst
of een risico op verlies. Een ding is zeker: je betaalt als verzekeringnemer een
premie (vast of veranderlijk). Ander kanscontract: lijfrente.

,De onzekere gebeurtenis zorgt ervoor dat we kunnen speculeren. De onzekerheid
over gelijkwaardigheid van prestaties zorgt ervoor dat er een mogelijkheid tot
misbruik is aan beide kanten.

OMGEKEERDE PRODUCTIECYCLUS
Als iemand koekjes wil verkopen, dan koopt die eerst meel, suiker, boter, …. Je
betaalt, je betaalt energiekosten voor je oven, investeert in een winkel, … Dan
kan je kijken hoeveel je zal vragen voor een koekje om uit de kosten te raken en
winst te maken. Maar je hebt eerst de investeringen gedaan en de kosten
gemaakt.

Bij verzekeringen is het omgekeerd: er wordt eerst betaald en dan geproduceerd.
De dienst wordt op het einde geleverd. Verzekeringnemers betalen vandaag
premies in ruil voor toekomstige, onzekere prestaties vanwege de verzekeraar.

 Eerst prestatie leveren en dan betalen of omgekeerd

Er is dus onduidelijkheid over wie er aan het langste eind zal trekken.
Verzekeraars weten niet op voorhand hoeveel ze zullen moeten betalen. Ze
financieren hun activiteiten a.d.h.v. premiebetalingen.

Welke juridische bescherming is er voor de verzekeringnemer die premies
betaalt, als hij uitbetaald moet worden? Er is niet zo veel bescherming:

- Borgstelling (verzekeraars zijn verplicht een stuk van hun activa apart te
houden als borg voor als ze later schulden hebben)
- Krediet (volledige som terugkrijgen + intrest)
- Verzekeringnemer geeft geld (premies) aan de verzekeraar en krijgt niets
onmiddellijk in ruil. Er bestaat nog geen schuldvordering. Die kan wel
ontstaan in de toekomst, bijvoorbeeld als je huis afbrandt. Maar in het
begin heb je geen opeisbare schuldvordering.
- Je kan geen bewarend beslag leggen, want je hebt geen opeisbare
schuldvordering

 Verzekeringnemer heeft geld gegeven, maar is niet beschermd op basis
van het gemeen recht
 Er is een nood aan regulering van dit onevenwicht

VERZEKERING ALS TECHNIEK VAN RISICOMANAGEMENT

Een verzekering nemen is een manier om aan risicomanagement te doen. Dat is
de belangrijkste maatschappelijke functie van een verzekering: je wil je indekken
tegen een risico dat je kan overkomen in de toekomst.

DEFINITIE ‘RISICO’
Een risico is hierbij een onzekere, negatieve uitkomst in de toekomst. In de
context van verzekeringen spreken we ook wel van een ‘verzekerd gevaar’.

,Er is een onderscheid tussen het ding dat je wil verzekeren (lichaam, auto, huis,
…) en het gevaar waartegen je dat wil verzekeren (brand, letsel). Het ding
noemen we het verzekerd voorwerp. Het gevaar noemen we het risico. Soms
verwijst ‘risico’ verkeerdelijk naar het voorwerp van de bescherming. Dit is
onzorgvuldig taalgebruik (voorbeeld: art. 121, §2 W. Verz.).

SOORTEN RISICO’S
We maken een onderscheid tussen risico’s:

- Schade aan een persoon: je wordt ziek, je sterft, je hebt geen inkomen
meer, …
- Schade aan een zaak: brand, ongeval, overstroming, verlies van bv een
gsm
- Schade aan je vermogen: beroepsfout, aansprakelijkheid voor
verkeersongeval, omzetverlies na brand (bv in winkel),
productaansprakelijkheid, …

TERMINOLOGIE:
- Schade: iets is beschadigd
- Verlies: je bent iets kwijt

HOE RISICO MANAGEN?
Er zijn verschillende manieren om om te gaan met een risico:

- Preventiemaatregelen
 Toezicht op de speelplaats zodat kinderen niets misdoen aan andere
kinderen
 Fietshelm/gordel dragen
 Hygiëne in voedselfabrieken
 Brandmelders
 Ingebouwde controlemechanismen
 Productwaarschuwingen: leggen een deel van het risico bij de
gebruiker/sluiten een deel van de aansprakelijkheid uit voor de
producent



- Activiteit niet uitvoeren
 Niet bouwen in overstromingsgebied
 Product niet op de markt brengen
 Geen dokter worden
 Niet met de auto rijden en niet fietsen
 Geen kinderen krijgen



- Activiteitenniveau terugschroeven tot het niveau waarop de baten
de kosten overschrijden
 Enkel fietsen of autorijden als het echt moet
 Enkel bouwen in overstromingsgebied als je duur kan verhuren

,  Hogere prijs vragen voor product om de verwachte
aansprakelijkheidskost in te calculeren
=> Je neemt het risico alleen als het je iets opbrengt

- Met een vennootschap werken
 Om je in te dekken tegen aansprakelijkheid, zoals bij een BV: er is
beperkte aansprakelijkheid, men kan niet aan je privévermogen voor
schulden van de vennootschap
 Juridisch doe jij iets niet, maar doet de vennootschap het



- Contractuele beheersing van het aansprakelijkheidsrisico
 Exoneratiebedingen: je beperkt een deel van de aansprakelijkheid
via een clausule in de overeenkomst.
 Voorbeeld: ‘als ik jou schade berokken, dan moet ik niet betalen’
 Probleem: beschermt niet tegen alles
 Algemene regel BW: je kan niet exonereren als de fout
lichamelijke schade heeft veroorzaakt
 Je kan je niet exonereren voor opzet (maar ook niet
verzekerbaar)
 Voorbeeld: geen exoneratie tegen 10-jarige aansprakelijkheid

 Vrijwaringsbedingen
 Voorbeeld: ‘als ik schade lijd, ga jij mij daarvoor vrijwaren’
 Voorbeeld: extra garantie bij verkoop
 Waarom is dit geen verzekeringsovereenkomst?
 FSMA sprak zich hierover uit: ‘garantie is geen verzekering,
omdat een vrijwaringsbeding wel een bepaalde zekerheid
biedt als er iets gebeurt, maar het is ingekapseld in een
ruimere economische transactie/activiteit (zoals koop,
verbouwingsproject, …), en daarbinnen gaan partijen de
risico’s verdelen. Het is een stuk van een groter geheel. Een
verzekering staat er los van.
 FSMA sprak zich uit over deze conceptuele discussie
omdat zij de opdracht hebben om de distributie van
verzekeringen te controleren. Ze moeten weten in welke
gevallen ze toezichthouder zijn en wanneer niet. Ze
houden toezicht op verzekeringen, niet op bijvoorbeeld de
garantie na verkoop. Ze spraken zich hierover uit om hun
eigen bevoegdheid af te bakenen. Ook opdat niet iedereen
die een vrijwaringsbeding afsluit, onderworpen zou zijn
aan de W. Verz.
=> leidt soms tot praktische discussies

VOORBEELD: autohuurbedrijf zegt dat ze zelf de schade verzekeren
die er komt aan de auto die je van hen huurt. Is dit een verzekering?
Nee, is juridisch een exoneratiebeding, want normaal moet de
huurder die schade betalen. Nu moet de huurder niet betalen als de