Samenvatting Sociaal recht 1- Praktisch sociaal recht 2025

Samenvatting: Sociaal Recht
Les 1: Arbeidsrecht introductie
Wat is sociaal recht?
Wat is arbeidsrecht?




Les 2: Sociaal overleg (collectieve arbeidsverhoudingen)
1Wat is sociaal overleg?
• Fundament van Belgisch sociaal recht:

– Essentieel voor sociale vrede (meer overleg = minder conflict)

– Zo wordt gelijkwaardigheid verzekerd: werknemer zou alleen
niet sterk staan tov werkgever, door deel uit te maken van een
werknemersorganisatie staat werknemer sterker

• “Sociale partners” = werkgevers en werknemers

– Maken zelf een deel van rechtsregels (collectieve
arbeidsovereenkomsten of CAO’s)

– Werknemers krijgen inspraak in de onderneming

– “recht op informatie, overleg en collectief onderhandelen”
gewaarborgd door art. 23 van de grondwet




2Werknemersorganisaties: Vakbonden

1

, • Drie representatieve interprofessionele organisaties (vakverbonden)

1. ABVV (Algemeen Belgisch Vakverbond) rood

2. ACLVB (Algemene Centrale der Liberale Vakbonden van België)
blauw

3. ACV (Algemeen Christelijk Vakverbond) groen

• Hieronder zijn professionele vakorganisaties (vakcentrales of
vakbonden) aangesloten per bedrijfstak

1. Vb: Belgische Transportarbeidersbond (bij ABVV)

• Werknemers kunnen lid worden vakbond – geen verplichting

• Lidgeld (gratis voor studenten)

• Vakbond gaat belangen van hun leden behartigen (Vb: bijstand igv
probleem (ex-)werkgever)

• Elke vakbond stelt secretarissen te werk die binnen de sectoren /
bedrijven de militanten bijstaan



3Werkgeversorganisaties
• Interprofessionele werkgeversorganisaties

– UNIZO (Unie van Zelfstandige Ondernemers)

– VBO (Verbond Belgische Ondernemingen)

– Boerenbond

– …

Ook hierbij zijn professionele werkgeversorganisaties per bedrijfstak
aangesloten

– Vb: Agoria voor technologische industrie




2

,4Niveaus van sociaal overleg
• Overleg tussen werknemersorganisatie(s) en werkgever(s)(-
organisaties) wordt gevoerd op 3 niveaus:

1. De onderneming

• Ondernemingsraad (OR)

• Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk
(CPBW)

• Vakbondsafvaardiging (VA / ook Syndicale Delegatie)

2. De sector:

• Op sociaal gebied: Paritair Comité (PC)

• Op economisch gebied: Bijzondere raadgevende
commissies

3. Het land:

• Op sociaal gebied: Nationale Arbeidsraad (NAR)

• Op economisch gebied: Centrale Raad voor het
bedrijfsleven (CRB)

1. Overlegorganen in een onderneming




a) Ondernemingsraad (OR)
Vanaf een tewerkstelling van 100 werknemers binnen de technische
bedrijfseenheid (TBE – op basis van sociale en economische criteria wordt
bepaald welke (delen van) (een/meerdere) juridische entiteit(en) hiertoe
behoren).

3

, - Bestaat uit vertegenwoordigers van de werknemers en van de
werkgever
- Werknemersvertegenwoordigers worden:

Voorgedragen door hun vakbond
Aangeduid door middel van sociale verkiezingen (om
de 4 jaar)
 Ondersteund door de secretaris van hun vakbond
 Beschermd tegen ontslag (sanctie tot 8 jaar loon!) – ook
als niet-verkozen kandidaat sociale verkiezingen
- Bevoegdheden OR
 Recht op informatie (op economisch en financieel
gebied, over de vooruitzichten voor de tewerkstelling, …
)
 Recht van advies (ivm maatregelen die de
arbeidsorganisatie of arbeidsvoorwaarden zouden
kunnen wijzigen, criteria over aanwerving, …)
 Beslissingsbevoegdheid (opstellen / wijzigen van
arbeidsreglement, data voor jaarlijkse vakanties, …)
 Controlebevoegdheid (zorgen dat wetgeving ter
bescherming van werknemers wordt toegepast)
 Pas op met iemand die heeft meegedaan aan sociale verkiezingen
met het ontslaan

b) Comité voor preventie en bescherming op
het werk (CPBW)
- Vanaf een tewerkstelling van 50 werknemers binnen de technische
bedrijfseenheid (TBE – op basis van sociale en economische criteria
wordt bepaald welke (delen van) (een/meerdere) juridische
entiteit(en) hiertoe behoren).
- Bestaat uit vertegenwoordigers van de werknemers en van de
werkgever (idem OR)
- Werknemersvertegenwoordigers worden (idem OR):
 Voorgedragen door hun vakbond
 Aangeduid door middel van sociale verkiezingen (om
de 4 jaar)
 Ondersteund door de secretaris van hun vakbond
 Beschermd tegen ontslag (sanctie tot 8 jaar loon!) – ook
als niet-verkozen kandidaat sociale verkiezingen
- Bevoegdheden CPBW
 Bijdragen tot bevorderen van welzijn van de werknemers
(arbeidsveiligheid, psychosociale belasting, ergonomie,


4