Dieetleer- voeding bij cardiologische pathologie
Voeding bij hypertensie
Inleiding
Hypertensie = hoge bloeddruk = permanent verhoogde arteriële bloeddruk
- Diastolisch en systolisch: verhoogd
o 140/90 mmHg
- Veel landen voor
- 8 – 18% waarvan 50% ouder dan 65 j
- Risicofactor: hart- en vaatziekten
- Langdurig: leiden tot =>
o Verminderde werking van hart en nieren
o Hersenbloeding
o Oogbeschadiging
Symptomen
BD: gelijk aan of hoger dan 140/90 mmHg
- Weinig klachten => gevolgen zijn ernstig
- Hoofdpijn, duizeligheid, vliegjes voor ogen, slaapstoornissen
- Uitzonderlijk: zweten, hartkloppingen, spierzwakte, krampen, buikpijn, nierkolieken,
huidafwijkingen
- Gevolg van hoge bloeddruk? Klachten: beklemming borststreek, kortademigheid, pijn bij
wandelen en impotentie
Oorzaken
- Overgewicht
- Alcoholgebruik
- Weinig lichaamsbeweging
- Stress
- Erfelijkheid
Voedingsmaatregelen en dieet
Minder alcohol drinken
- Bloeddruk stijgt evenredig met alcoholgebruik
- Zowel mannen als vrouwen
- Bloeddruk daalde: niet gedronken
- Alcohol: bloeddrukverlagende behandeling afnemen
Matige drinkers (1/2 per dag): lagere bloeddruk dan geheelonthouders
HV met hoge bloeddruk: alcohol gebruik beperken tot 1/2 per dag en niet meer dan 10 per week
1
,Meer visvetten gebruiken
Tegenstelling tot verzadigde vetten: visvetten gunstig effect – principes: min 1/week vis eten
- Omega 3/ 6 = positief invloed op bloeddruk => lagere bloeddruk
Minder zouten gebruiken
Natrium: bepalend voor lichaamsvochten en druk van slagaders
HV met verhoogde bloeddruk: matig zijn met zout – vermindering van zout: bloeddrukverlagend effect
brengt. Hoe groot dit effect is, verschilt per persoon.
Zoutgevoeligheid = mate waarin een persoon het overtollig natrium kan uitscheiden uit lichaam bij
grotere hoeveelheid in voeding
Natriumbeperkt dieet: voorgeschreven voor hypertensie – 2 doeleinden:
1) Verlaging bloeddruk
2) Vermindering vochtretentie
Soorten natriumbeperkte diëten
Drie soorten: licht – matig – sterk => variërend: 400 – 2400 mg natrium per dag
Voedingsmiddelen:
- Enkel suiker en olie zijn natrium vrij! Al de rest zit natrium in.
- Grootste: brood, kaas, charcuterie, kant- en klare producten
Licht natriumbeperkt dieet
Bij koken:
- Geen zout toevoegen
- Geen gebruik maken van industrieel bereiden producten zoals:
o Kruidenmengsel
o Kant- en klare soepen
o Blikgroenten
o Vlees- en viswaren
o Kaas
o Kant- en klare maaltijden
o Zoute snacks
o Ontbijtgranen
Matig natriumbeperkt dieet
Gelden dezelfde richtlijnen als licht natriumbeperkt dieet.
- Gebruik van: natriumARM brood en beleg
Sterk natriumbeperkt dieet
- Zelden voorgeschreven – niet haalbaar
- Gebruik van: natriumARM brood en beleg
2
, - Gecombineerd met vochtbeperking
Samenvattende tabel (Na in zout, niet zout zelf)
Normale voeding (voorheen Matig natriumbeperkt Sterk natriumbeperkt
licht natriumbeperkt) 2000- dieet 1000-1200 mg dieet 400 mg Na/dag
2400 mg Na/dag
Na/dag
Brood Gewoon Gewoon Zoutarm
Kaas Gewoon/ licht gezouten Zoutarm Zoutarm
Vleeswaren Gewoon Zoutarm Zoutarm
Zoet beleg Alle soorten Alle soorten Alle soorten
Warme maaltijd Zo weinig mogelijk Geheel zonder zout Geheel zonder zout
toegevoegd zout bereiden bereiden
Praktische tips voor natriumbeperkt dieet
Zout:
- Gebruiken uit gewoonte
- Proef je minder wat je eet
- Negatief effect op slijmvliezen en smaakpapillen
- HV: weer fijn ontwikkelde smaak krijgen door beperking
Enkele tips voor broodmaaltijd: natriumarm brood
- Droogt snel uit
- Goed mogelijk bewaren in koelkast
- Niet te lang van tevoren klaarmaken
- Geroosterd: meer smaak
- Bruin/ volkoren: meer gewaardeerd
- Noten, pitten, kruiden: meer smaak
Enkele tips voor warme maaltijd:
- Gebruik maken van uitkomende smaak: ui, prei, knoflook, pepers, honing, citroen
- Verse tuinkruiden, citroensap
- Bereid zonder verlies van smaak
- Verschillende bereidingswijzen toepassen
Aandachtspunten voor begeleiding van HV met natriumbeperkt dieet:
- Tijdig behandeling
- Onderschatten ernst aangezien ze weinig last hebben
- Na gaan of natriumbeperkt voedsel iets doet tegen hypertensie
- Dieet brengt veel praktische consequenties
- Bereiding meer aandacht
- Kant- en klare maaltijden vermijden
- Goede voorlichting en ondersteuning is nodig
3
Voeding bij hypertensie
Inleiding
Hypertensie = hoge bloeddruk = permanent verhoogde arteriële bloeddruk
- Diastolisch en systolisch: verhoogd
o 140/90 mmHg
- Veel landen voor
- 8 – 18% waarvan 50% ouder dan 65 j
- Risicofactor: hart- en vaatziekten
- Langdurig: leiden tot =>
o Verminderde werking van hart en nieren
o Hersenbloeding
o Oogbeschadiging
Symptomen
BD: gelijk aan of hoger dan 140/90 mmHg
- Weinig klachten => gevolgen zijn ernstig
- Hoofdpijn, duizeligheid, vliegjes voor ogen, slaapstoornissen
- Uitzonderlijk: zweten, hartkloppingen, spierzwakte, krampen, buikpijn, nierkolieken,
huidafwijkingen
- Gevolg van hoge bloeddruk? Klachten: beklemming borststreek, kortademigheid, pijn bij
wandelen en impotentie
Oorzaken
- Overgewicht
- Alcoholgebruik
- Weinig lichaamsbeweging
- Stress
- Erfelijkheid
Voedingsmaatregelen en dieet
Minder alcohol drinken
- Bloeddruk stijgt evenredig met alcoholgebruik
- Zowel mannen als vrouwen
- Bloeddruk daalde: niet gedronken
- Alcohol: bloeddrukverlagende behandeling afnemen
Matige drinkers (1/2 per dag): lagere bloeddruk dan geheelonthouders
HV met hoge bloeddruk: alcohol gebruik beperken tot 1/2 per dag en niet meer dan 10 per week
1
,Meer visvetten gebruiken
Tegenstelling tot verzadigde vetten: visvetten gunstig effect – principes: min 1/week vis eten
- Omega 3/ 6 = positief invloed op bloeddruk => lagere bloeddruk
Minder zouten gebruiken
Natrium: bepalend voor lichaamsvochten en druk van slagaders
HV met verhoogde bloeddruk: matig zijn met zout – vermindering van zout: bloeddrukverlagend effect
brengt. Hoe groot dit effect is, verschilt per persoon.
Zoutgevoeligheid = mate waarin een persoon het overtollig natrium kan uitscheiden uit lichaam bij
grotere hoeveelheid in voeding
Natriumbeperkt dieet: voorgeschreven voor hypertensie – 2 doeleinden:
1) Verlaging bloeddruk
2) Vermindering vochtretentie
Soorten natriumbeperkte diëten
Drie soorten: licht – matig – sterk => variërend: 400 – 2400 mg natrium per dag
Voedingsmiddelen:
- Enkel suiker en olie zijn natrium vrij! Al de rest zit natrium in.
- Grootste: brood, kaas, charcuterie, kant- en klare producten
Licht natriumbeperkt dieet
Bij koken:
- Geen zout toevoegen
- Geen gebruik maken van industrieel bereiden producten zoals:
o Kruidenmengsel
o Kant- en klare soepen
o Blikgroenten
o Vlees- en viswaren
o Kaas
o Kant- en klare maaltijden
o Zoute snacks
o Ontbijtgranen
Matig natriumbeperkt dieet
Gelden dezelfde richtlijnen als licht natriumbeperkt dieet.
- Gebruik van: natriumARM brood en beleg
Sterk natriumbeperkt dieet
- Zelden voorgeschreven – niet haalbaar
- Gebruik van: natriumARM brood en beleg
2
, - Gecombineerd met vochtbeperking
Samenvattende tabel (Na in zout, niet zout zelf)
Normale voeding (voorheen Matig natriumbeperkt Sterk natriumbeperkt
licht natriumbeperkt) 2000- dieet 1000-1200 mg dieet 400 mg Na/dag
2400 mg Na/dag
Na/dag
Brood Gewoon Gewoon Zoutarm
Kaas Gewoon/ licht gezouten Zoutarm Zoutarm
Vleeswaren Gewoon Zoutarm Zoutarm
Zoet beleg Alle soorten Alle soorten Alle soorten
Warme maaltijd Zo weinig mogelijk Geheel zonder zout Geheel zonder zout
toegevoegd zout bereiden bereiden
Praktische tips voor natriumbeperkt dieet
Zout:
- Gebruiken uit gewoonte
- Proef je minder wat je eet
- Negatief effect op slijmvliezen en smaakpapillen
- HV: weer fijn ontwikkelde smaak krijgen door beperking
Enkele tips voor broodmaaltijd: natriumarm brood
- Droogt snel uit
- Goed mogelijk bewaren in koelkast
- Niet te lang van tevoren klaarmaken
- Geroosterd: meer smaak
- Bruin/ volkoren: meer gewaardeerd
- Noten, pitten, kruiden: meer smaak
Enkele tips voor warme maaltijd:
- Gebruik maken van uitkomende smaak: ui, prei, knoflook, pepers, honing, citroen
- Verse tuinkruiden, citroensap
- Bereid zonder verlies van smaak
- Verschillende bereidingswijzen toepassen
Aandachtspunten voor begeleiding van HV met natriumbeperkt dieet:
- Tijdig behandeling
- Onderschatten ernst aangezien ze weinig last hebben
- Na gaan of natriumbeperkt voedsel iets doet tegen hypertensie
- Dieet brengt veel praktische consequenties
- Bereiding meer aandacht
- Kant- en klare maaltijden vermijden
- Goede voorlichting en ondersteuning is nodig
3
