Klinisch wetenschappelijk handelen
DEEL 1: Onderzoeksvaardigheden
Inleiding
Evidence-based prac/ce = begrip oorspronkelijk uit geneeskunde (Sacke:, e.a.)
è Therapeu/sch handelen berust op wetenschappelijke eviden/e.
Drie aspecten leiden het handelen van de logopedist/audioloog (Dollaghan, 2007):
• Exper/se logopedist/audioloog
• Eviden/e (wetenschappelijke)
• Voorkeuren pa/ënten/cliënten
Elke therapeut moet steeds op de hoogte blijven van: ‘best available external evidence from
systema/c research’.
EBP-model
EBP veronderstelt de toepassing van 5 ac/es:
• Ask a ques)on: stel een beantwoordbare klinische vraag
• Acquire informa)on: zoek informa/e in de literatuur
• Appraise the evidence: Beoordeel de informa/e op kri/sche wijze naar best
beschikbare eviden/e & antwoord op de klinische vraag)
• Apply the evidence: Implementeer de gevonden eviden/e in diangos/ek en
behandeling
• Assess the outcomes: evalueer interven/e
,Hoofdstuk 1: Basisbegrippen
Wat is wetenschappelijk onderzoek?
Wetenschappelijk onderzoek is niet:
• Al dan niet toevallige observa/es: van een voorval in het dagelijks leven.
• Systema/sche observa/es in het ligt van een diagnosestelling: van een afasiepa/ënt of
een kind met lees- en schrijfproblemen. (zijn enorm belangrijk)
Wetenschappelijk onderzoek is wel:
• Op systema/sche wijze (niet toevallig) (bv gaat het regenen? à niet systema/ek)
• Formuleren en beantwoorden van vragen
• In func/e van beschrijven en verklaren van verschijnselen
• Om deze te begrijpen
• (En zo nodig in te grijpen).
Wetenschappelijk onderzoek veronderstelt:
• Een systema/sche aanpak
• Een grondige literatuurstudie (à i.f.v. verifieerbaarheid van informa/e).
• Nauwkeurige formulering van vragen
• Geldige en betrouwbare antwoorden
• Een nauwkeurige mo/vering van de gevolgde stappen (à i.f.v. repliceerbaarheid)
Wetenschappelijk onderzoek is een doelgericht proces waarbij men op een systema/sche
manier op basis van een onderzoeksontwerp, data verzamelt en analyseert, om op
betrouwbare en geldige wijze onderzoeksvragen te beantwoorden die deel uitmaken van een
probleemstelling
è hoe nauwkeuriger de onderzoeksvraag hoe makkelijker deze te beantwoorden is.
Welke soorten onderzoek zijn er?
Verschillende indelingen van onderzoeken zijn mogelijk en ook verschillende doelen:
• Fundamenteel en prak/jkgericht
• Toegepast onderzoek
• Grondvorm: Kwalita/ef & kwan/ta/ef onderzoek
• Tijd: Cross-sec/oneel & longitudinaal onderzoek – prospec/ef & retrospec/ef
onderzoek
Fundamenteel & prak/jkgericht
• Fundamenteel of zuiver onderzoek
• Vooral theore/sch relevant
• Doel: menselijke kennis uitbreiden over een onderwerp
• Gebeurt meestal aan een universiteit en resulteert in een wetenschappelijke
publica/e.
• Gaat vaak vooraf aan toegepast onderzoek (of wordt vertaald in de prak/jk).
• Toegepast of prak/jkgericht onderzoek
• Beantwoorden van vragen uit de leefomgeving/prak/jk/ werkveld.
• Doel: beschrijven en verklaren van feiten en gebeurtenissen om ze evt. te
veranderen.
, • Wordt aangestuurd door commerciële, poli/eke of maatschappelijke
organisa/es.
• Vaak pragma/sch relevant (à ac/e-onderzoek)
De onderzoeksmethoden vullen elkaar aan, het ene is niet beter dan het andere
Ac/eonderzoek is een vorm van prak/jkgerichtonderzoek waarbij onderzoekers, eventueel in
samenwerking met mensen uit het werkveld, systema/sche prak/jksitua/es/ handelingen
onderzoeken.
Illustra/e: prak/jkgericht logopedisch onderzoek
Doel: vertaling van bestaande test voor toepassing in Nederlandstalig gebied.
Maatschappelijke relevan/e: ontwikkeling van een test voor de me/ng van de passieve
woordenschat voor opsporing en begeleiding.
Onderzoeksvraag:
Is het onderzoeksinstrument na vertaling valide en betrouwbaar?
Voorbeeld:
Peabody Picture Vocabulary Test (voor 2 tot 18 jaar) (test voor de passieve woordenschat van
kinderen, we willen weten of het kind het woord begrijpt) (we laten 4 prentjes zien en dan
zeggen we het woord en het kind moet het juiste prentje aanduiden)
è we vertalen veel testen maar dat is niet al/jd zo gemakkelijk en dan stellen we ons de vraag
of we hetzelfde meten als in de originele versie
MEC-NL: subtest metaforen
• Dit is recenter en er moesten metaforen instaan maar we kunnen geen engelse
metaforen direct vertalen
• Moest bruikbaar zijn in Nederland metaforen die niet overal bekend zijn moesten
eruit à dit is taalspecifiek
Verschillende grondvorm : Kwalita)ef & kwan)ta)ef
Kwan/ta/ef onderzoek
• Onderzoek in de breedte.
• Beantwoorden van ‘hoeveel?-vragen’.
• Resultaten worden sta/s/sch geanalyseerd.
• Vaak voor vinden van verbanden tussen kenmerken
• Vaak voor vinden van verschillen tussen groepen.
• Resultaten worden veralgemeend naar popula/e
è vb wijk ik af van gemiddelde lengte of gewicht
Kwalita/ef onderzoek
• Onderzoek in de diepte à belevingen, ervaringen en betekenisverleningen.
• Beantwoorden van ‘hoe of waarom?-vragen’.
• Resultaten worden inhoudelijk geanalyseerd.
• Vaak met een zeer kleine steekproef
• Vaak met een zeer heterogene steekproef
• Resultaten worden niet veralgemeend naar popula/e.
, è geen cijfergegevens maar wel meningen, ervaringen,… van mensen dit doen we
door interviews
Verschillende )jdsperspec)even
Tijd: Cross-sec/oneel & longitudinaal
Cross-sec/oneel (of transversaal) onderzoek
• Beschrijven van ontwikkelingsgegevens is mogelijk
• De onderzochte variabele wordt bij verschillende proefgroepen eenmaal gemeten op
een /jds/p (= synchroon).
• Resultaat: evolu/e wordt zichtbaar door resultaten van personen uit verschillende
leegijdsklassen te vergelijken.
• Tijdbesparend
Longitudinaal
• Beschrijven van ontwikkelingsgegevens
• De onderzochte variabele wordt bij eenzelfde proefgroep gemeten op verschillende
/jds/ppen.
• Meetgegevens over een langere periode bij zelfde personen maken evolu/e zichtbaar
wordt (= diachroon).
• Tijdsintensief – loopt over een langere periode
Mengvorm:
§ semi-longitudinaal of cohorte-sequen/eel
§ Panelonderzoek : herhaalde me/ng bij dezelfde doelgroep
§ Trendonderzoek : Herhaalde me/ng met andere doelgroep
Cohorte-sequen/eel onderzoek
= combina/e van de 2, we gaan elke proefpersoon uit verschillende categorieen 2 keer meten,
de duur is korter maar ook wel langer.
Tijd: retrospec/ef of prospec/ef
Retrospec/ef (expost-facto)
• Verzamelen van informa/e uit het verleden
• Voorbeeld: prematuriteit en taalontwikkeling
Prospec/ef:
• Resultaten van verschillende me/ngen worden aan mekaar gerelateerd.
• Voorbeeld: Invloed van de reac/es op sto:eren en zelfwaardering van de persoon die
sto:ert.
Eisen aan onderzoek
Onderzoek is geen willekeurige verzameling van gegevens op basis waarvan conclusies worden
getrokken
• Wetenschappelijke eisen
• Ethische eisen
• Prak/sche eisen
Wetenschappelijke eisen
DEEL 1: Onderzoeksvaardigheden
Inleiding
Evidence-based prac/ce = begrip oorspronkelijk uit geneeskunde (Sacke:, e.a.)
è Therapeu/sch handelen berust op wetenschappelijke eviden/e.
Drie aspecten leiden het handelen van de logopedist/audioloog (Dollaghan, 2007):
• Exper/se logopedist/audioloog
• Eviden/e (wetenschappelijke)
• Voorkeuren pa/ënten/cliënten
Elke therapeut moet steeds op de hoogte blijven van: ‘best available external evidence from
systema/c research’.
EBP-model
EBP veronderstelt de toepassing van 5 ac/es:
• Ask a ques)on: stel een beantwoordbare klinische vraag
• Acquire informa)on: zoek informa/e in de literatuur
• Appraise the evidence: Beoordeel de informa/e op kri/sche wijze naar best
beschikbare eviden/e & antwoord op de klinische vraag)
• Apply the evidence: Implementeer de gevonden eviden/e in diangos/ek en
behandeling
• Assess the outcomes: evalueer interven/e
,Hoofdstuk 1: Basisbegrippen
Wat is wetenschappelijk onderzoek?
Wetenschappelijk onderzoek is niet:
• Al dan niet toevallige observa/es: van een voorval in het dagelijks leven.
• Systema/sche observa/es in het ligt van een diagnosestelling: van een afasiepa/ënt of
een kind met lees- en schrijfproblemen. (zijn enorm belangrijk)
Wetenschappelijk onderzoek is wel:
• Op systema/sche wijze (niet toevallig) (bv gaat het regenen? à niet systema/ek)
• Formuleren en beantwoorden van vragen
• In func/e van beschrijven en verklaren van verschijnselen
• Om deze te begrijpen
• (En zo nodig in te grijpen).
Wetenschappelijk onderzoek veronderstelt:
• Een systema/sche aanpak
• Een grondige literatuurstudie (à i.f.v. verifieerbaarheid van informa/e).
• Nauwkeurige formulering van vragen
• Geldige en betrouwbare antwoorden
• Een nauwkeurige mo/vering van de gevolgde stappen (à i.f.v. repliceerbaarheid)
Wetenschappelijk onderzoek is een doelgericht proces waarbij men op een systema/sche
manier op basis van een onderzoeksontwerp, data verzamelt en analyseert, om op
betrouwbare en geldige wijze onderzoeksvragen te beantwoorden die deel uitmaken van een
probleemstelling
è hoe nauwkeuriger de onderzoeksvraag hoe makkelijker deze te beantwoorden is.
Welke soorten onderzoek zijn er?
Verschillende indelingen van onderzoeken zijn mogelijk en ook verschillende doelen:
• Fundamenteel en prak/jkgericht
• Toegepast onderzoek
• Grondvorm: Kwalita/ef & kwan/ta/ef onderzoek
• Tijd: Cross-sec/oneel & longitudinaal onderzoek – prospec/ef & retrospec/ef
onderzoek
Fundamenteel & prak/jkgericht
• Fundamenteel of zuiver onderzoek
• Vooral theore/sch relevant
• Doel: menselijke kennis uitbreiden over een onderwerp
• Gebeurt meestal aan een universiteit en resulteert in een wetenschappelijke
publica/e.
• Gaat vaak vooraf aan toegepast onderzoek (of wordt vertaald in de prak/jk).
• Toegepast of prak/jkgericht onderzoek
• Beantwoorden van vragen uit de leefomgeving/prak/jk/ werkveld.
• Doel: beschrijven en verklaren van feiten en gebeurtenissen om ze evt. te
veranderen.
, • Wordt aangestuurd door commerciële, poli/eke of maatschappelijke
organisa/es.
• Vaak pragma/sch relevant (à ac/e-onderzoek)
De onderzoeksmethoden vullen elkaar aan, het ene is niet beter dan het andere
Ac/eonderzoek is een vorm van prak/jkgerichtonderzoek waarbij onderzoekers, eventueel in
samenwerking met mensen uit het werkveld, systema/sche prak/jksitua/es/ handelingen
onderzoeken.
Illustra/e: prak/jkgericht logopedisch onderzoek
Doel: vertaling van bestaande test voor toepassing in Nederlandstalig gebied.
Maatschappelijke relevan/e: ontwikkeling van een test voor de me/ng van de passieve
woordenschat voor opsporing en begeleiding.
Onderzoeksvraag:
Is het onderzoeksinstrument na vertaling valide en betrouwbaar?
Voorbeeld:
Peabody Picture Vocabulary Test (voor 2 tot 18 jaar) (test voor de passieve woordenschat van
kinderen, we willen weten of het kind het woord begrijpt) (we laten 4 prentjes zien en dan
zeggen we het woord en het kind moet het juiste prentje aanduiden)
è we vertalen veel testen maar dat is niet al/jd zo gemakkelijk en dan stellen we ons de vraag
of we hetzelfde meten als in de originele versie
MEC-NL: subtest metaforen
• Dit is recenter en er moesten metaforen instaan maar we kunnen geen engelse
metaforen direct vertalen
• Moest bruikbaar zijn in Nederland metaforen die niet overal bekend zijn moesten
eruit à dit is taalspecifiek
Verschillende grondvorm : Kwalita)ef & kwan)ta)ef
Kwan/ta/ef onderzoek
• Onderzoek in de breedte.
• Beantwoorden van ‘hoeveel?-vragen’.
• Resultaten worden sta/s/sch geanalyseerd.
• Vaak voor vinden van verbanden tussen kenmerken
• Vaak voor vinden van verschillen tussen groepen.
• Resultaten worden veralgemeend naar popula/e
è vb wijk ik af van gemiddelde lengte of gewicht
Kwalita/ef onderzoek
• Onderzoek in de diepte à belevingen, ervaringen en betekenisverleningen.
• Beantwoorden van ‘hoe of waarom?-vragen’.
• Resultaten worden inhoudelijk geanalyseerd.
• Vaak met een zeer kleine steekproef
• Vaak met een zeer heterogene steekproef
• Resultaten worden niet veralgemeend naar popula/e.
, è geen cijfergegevens maar wel meningen, ervaringen,… van mensen dit doen we
door interviews
Verschillende )jdsperspec)even
Tijd: Cross-sec/oneel & longitudinaal
Cross-sec/oneel (of transversaal) onderzoek
• Beschrijven van ontwikkelingsgegevens is mogelijk
• De onderzochte variabele wordt bij verschillende proefgroepen eenmaal gemeten op
een /jds/p (= synchroon).
• Resultaat: evolu/e wordt zichtbaar door resultaten van personen uit verschillende
leegijdsklassen te vergelijken.
• Tijdbesparend
Longitudinaal
• Beschrijven van ontwikkelingsgegevens
• De onderzochte variabele wordt bij eenzelfde proefgroep gemeten op verschillende
/jds/ppen.
• Meetgegevens over een langere periode bij zelfde personen maken evolu/e zichtbaar
wordt (= diachroon).
• Tijdsintensief – loopt over een langere periode
Mengvorm:
§ semi-longitudinaal of cohorte-sequen/eel
§ Panelonderzoek : herhaalde me/ng bij dezelfde doelgroep
§ Trendonderzoek : Herhaalde me/ng met andere doelgroep
Cohorte-sequen/eel onderzoek
= combina/e van de 2, we gaan elke proefpersoon uit verschillende categorieen 2 keer meten,
de duur is korter maar ook wel langer.
Tijd: retrospec/ef of prospec/ef
Retrospec/ef (expost-facto)
• Verzamelen van informa/e uit het verleden
• Voorbeeld: prematuriteit en taalontwikkeling
Prospec/ef:
• Resultaten van verschillende me/ngen worden aan mekaar gerelateerd.
• Voorbeeld: Invloed van de reac/es op sto:eren en zelfwaardering van de persoon die
sto:ert.
Eisen aan onderzoek
Onderzoek is geen willekeurige verzameling van gegevens op basis waarvan conclusies worden
getrokken
• Wetenschappelijke eisen
• Ethische eisen
• Prak/sche eisen
Wetenschappelijke eisen
