INTEGRALE VEILIGHEID
HOOFDSTUK 1: INTRODUCTIE EN BASISBEGRIPPEN
IN DE BAN VAN (ON)VEILIGHEID - ACTUALITEIT
BESTSELLER ‘FEITENKENNIS’ – HANS ROSLING:
Er is een enorme onwetendheid, gebrek aan juiste kennis. Probleem: we
weten niet wat we niet weten…
We laten ons te veel leiden door een aantal vooroordelen. ‘De wereld is
veranderd, maar onze kijk (Westen) op de wereld niet.’ Bijv. het kloofdenken
tussen arm-rijk.
De wereld is in een veel betere staat dan we denken (hongersnood,
kindersterfte, ozonlaag, infectieziekten, vliegtuigrampen, doodstraffen,
geletterdheid, democratie, …).
Dit betekent niet dat er geen echt zorgen zijn (klimaat, derde wereldoorlog,
nieuwe pandemie, …). Maar nu maken we ons te veel zorgen maken over de
verkeerde dingen.
BEHOEFTENPIRAMIDE MASLOW
Theorie rond de universele behoeften van de mens in een hiërarchie
Veiligheid als basisbehoefte van de mens; op
microniveau (uw veiligheid als persoon),
maar evengoed op macroniveau (een
veilige samenleving)
Geen al te sterke wetenschappelijke
onderbouw, maar blijft populair. Maslow stelt
dat mensen behoeften hebben in een
hiërarchie: eerst de basis vervullen, daarna
hogere behoeften.
5 NIVEAUS VAN DE PIRAMIDE:
Lichamelijke behoeften: Eten, drinken, slaap, ademhalen, toilet, zonder dit
functioneert een mens niet of slecht.
Veiligheid & zekerheid: Fysieke veiligheid en economische stabiliteit.
Voorbeelden: huis, baan, verzekering, bescherming, relaties voor zekerheid.
Sociaal contact: Behoefte aan liefde, vriendschap, ergens bij horen.
Waardering & erkenning: Zelfvertrouwen, respect, status, succes, zowel
eigenwaarde (jezelf zeker voelen) als waardering door anderen.
Zelfontplooiing: Ontwikkelen van talenten en persoonlijke groei. Pas mogelijk
als de lagere behoeften grotendeels vervuld zijn.
Anela Seferi
,KRITIEK & NUANCERINGEN
Volgorde niet absoluut:
o Mensen kunnen hogere behoeften nastreven terwijl basisbehoeften
ontbreken (bv. kunstenaars die zichzelf ontwikkelen ondanks
armoede).
o Behoeften overlappen vaak en worden tegelijk nagestreefd.
Culturele verschillen:
o Wat mensen belangrijk vinden, hangt af van hun cultuur en context.
o Voorbeeld: ouderen krijgen meer respect in niet-westerse
samenlevingen dan in westerse.
Wetenschappelijke onderbouwing:
o Er is weinig bewijs dat de hiërarchie écht universeel is, toch is het
model bruikbaar en populair in onderwijs, psychologie en
management.
VEILIGHEIDSKLOOF
DEFINITIE Veiligheidskloof = verschil tussen objectieve
veiligheid (criminaliteit daalt) en subjectieve
veiligheid (mensen voelen zich onveiliger).
Gevolg: groeiend onbehagen en onzekerheid in de
samenleving.
OORZAKEN Internationale ontwikkelingen: oorlogen, conflicten
(bv. Oekraïne, Midden-Oosten).
Vluchtelingenstromen, terrorisme, geopolitieke
spanningen.
POLITIEK Veiligheid als centraal thema: Gebruik van angst,
oorlogstaal en uitvergrotingen (bv. War on Drugs).
⭢ Rechtvaardigen van extra maatregelen
(noodtoestand).
(SOCIALE) MEDIA Informatiemaatschappij → media als "vierde macht".
Negatief nieuws wordt uitvergroot (framing,
sensatie).
Selectieve aandacht → versterkt gevoel van
onveiligheid.
WEGVALLEN Minder sociale netwerken (familie, kerk,
MAATSCHAPPELIJKE gemeenschap).
ZEKERHEDEN
Individualisering, prestatiedruk, keuzestress.
Anela Seferi
, Mensen voelen zich kwetsbaarder.
1. Impact van internationale ontwikkelingen
bv. conflict Israël-Palestina, oorlog in Oekraïne, herverkiezing van Trump, …
Oorlogen en instabiliteit elders zorgen voor een toename van
vluchtelingenstromen naar Europa.
Conflicten in het Midden-Oosten, Afrika en andere regio’s hebben reeds
geleid tot de opkomst van terreurgroepen en aanslagen in Europa.
Dreiging van escalatie tussen grootmachten (geopolitieke spanningen) -
economische instabiliteit, …
2. Invloed van politiek
Bv. ‘War on drugs’, ‘Built that wall’, …
Politiek focust op veiligheid als één van de hoofdthema’s en maakt graag
gebruik van uitvergrotingen en oorlogstaal.
Door in te spelen op gevoelens van onveiligheid wil men vaak ook nieuwe
maatregelen kunnen treffen. ‘Noodtoestand’
3. Invloed van (sociale) media
We leven in een informatiemaatschappij = een samenleving waarin
communicatie en informatieoverdracht heel belangrijk zijn.
(Massa)media worden al eens de ‘vierde macht’ van de democratie
genoemd
Media zal negatieve gebeurtenissen vaak overdreven belichten en gebruik
maken van framing, sensatie, overnemen van oorlogstaal. Selectieve
aandacht.
4. Wegvallen van maatschappelijke zekerheden
Er zijn minder sociale bindingen dan vroeger, denk aan grote families,
dorpsgemeenschappen, kerkgroepen ed.
Veel nadruk op persoonlijke autonomie en eigen verantwoordelijkheid.
Individualisering.
Anela Seferi
, Mensen voelen zich kwetsbaarder, ervaren angst, keuzestress,
prestatiedruk,…
VERSCHIL TUSSEN VEILIGHEID EN INTEGRALE VEILIGHEID
‘Veiligheid’
= basisbehoefte/basisbeginsel
- Geen eenduidige definitie, wel steeds bredere invulling
- ‘De effectieve bescherming van mensen tegen persoonlijk leed
(aantasting lichamelijke of geestelijke integriteit)’
- Invulling constant in beweging; bepaald door veranderende ideeën
over mens- en maatschappij
Verschillende dimensies (LES 2)
‘Integrale Veiligheid’
= een actuele visie op veiligheid (beleidsconcept – ‘bril’)
- Een veiligheidsprobleem of -gevoel wordt in een bredere context
geplaatst.
- Allesomvattende kijk om een aanpak op te baseren.
- De veiligheidsketen en preventiepiramide zijn modellen om integraal
naar een probleem te kijken (LES 3 & 4)
‘INTEGRAAL’ VEILIGHEIDSBELEID
= verwijst naar de manier van kijken (bril) naar een veiligheidsvraagstuk.
= betrekken van zoveel mogelijk aspecten van het veiligheidsfenomeen. Het
is breed denken, allesomvattende aanpak
= rekening houden met alle mogelijke factoren die de veiligheid kunnen
bedreigen (risicofactoren) of bevorderen (beschermende factoren).
= de veiligheidsketen of de preventiepiramide zijn twee modellen voor een
integrale aanpak van vraagstukken.
‘GEÏNTEGREERD’ VEILIGHEIDSBELEID
= verwijst naar op de manier waarop je veiligheidsbeleid wil organiseren, de
samenwerking tussen betrokken actoren in de aanpak (wie?)
= veiligheidsbehoeften kunnen niet meer alleen door de overheid worden
afgedekt. Gedeelde verantwoordelijkheid op drie niveaus:
Anela Seferi
HOOFDSTUK 1: INTRODUCTIE EN BASISBEGRIPPEN
IN DE BAN VAN (ON)VEILIGHEID - ACTUALITEIT
BESTSELLER ‘FEITENKENNIS’ – HANS ROSLING:
Er is een enorme onwetendheid, gebrek aan juiste kennis. Probleem: we
weten niet wat we niet weten…
We laten ons te veel leiden door een aantal vooroordelen. ‘De wereld is
veranderd, maar onze kijk (Westen) op de wereld niet.’ Bijv. het kloofdenken
tussen arm-rijk.
De wereld is in een veel betere staat dan we denken (hongersnood,
kindersterfte, ozonlaag, infectieziekten, vliegtuigrampen, doodstraffen,
geletterdheid, democratie, …).
Dit betekent niet dat er geen echt zorgen zijn (klimaat, derde wereldoorlog,
nieuwe pandemie, …). Maar nu maken we ons te veel zorgen maken over de
verkeerde dingen.
BEHOEFTENPIRAMIDE MASLOW
Theorie rond de universele behoeften van de mens in een hiërarchie
Veiligheid als basisbehoefte van de mens; op
microniveau (uw veiligheid als persoon),
maar evengoed op macroniveau (een
veilige samenleving)
Geen al te sterke wetenschappelijke
onderbouw, maar blijft populair. Maslow stelt
dat mensen behoeften hebben in een
hiërarchie: eerst de basis vervullen, daarna
hogere behoeften.
5 NIVEAUS VAN DE PIRAMIDE:
Lichamelijke behoeften: Eten, drinken, slaap, ademhalen, toilet, zonder dit
functioneert een mens niet of slecht.
Veiligheid & zekerheid: Fysieke veiligheid en economische stabiliteit.
Voorbeelden: huis, baan, verzekering, bescherming, relaties voor zekerheid.
Sociaal contact: Behoefte aan liefde, vriendschap, ergens bij horen.
Waardering & erkenning: Zelfvertrouwen, respect, status, succes, zowel
eigenwaarde (jezelf zeker voelen) als waardering door anderen.
Zelfontplooiing: Ontwikkelen van talenten en persoonlijke groei. Pas mogelijk
als de lagere behoeften grotendeels vervuld zijn.
Anela Seferi
,KRITIEK & NUANCERINGEN
Volgorde niet absoluut:
o Mensen kunnen hogere behoeften nastreven terwijl basisbehoeften
ontbreken (bv. kunstenaars die zichzelf ontwikkelen ondanks
armoede).
o Behoeften overlappen vaak en worden tegelijk nagestreefd.
Culturele verschillen:
o Wat mensen belangrijk vinden, hangt af van hun cultuur en context.
o Voorbeeld: ouderen krijgen meer respect in niet-westerse
samenlevingen dan in westerse.
Wetenschappelijke onderbouwing:
o Er is weinig bewijs dat de hiërarchie écht universeel is, toch is het
model bruikbaar en populair in onderwijs, psychologie en
management.
VEILIGHEIDSKLOOF
DEFINITIE Veiligheidskloof = verschil tussen objectieve
veiligheid (criminaliteit daalt) en subjectieve
veiligheid (mensen voelen zich onveiliger).
Gevolg: groeiend onbehagen en onzekerheid in de
samenleving.
OORZAKEN Internationale ontwikkelingen: oorlogen, conflicten
(bv. Oekraïne, Midden-Oosten).
Vluchtelingenstromen, terrorisme, geopolitieke
spanningen.
POLITIEK Veiligheid als centraal thema: Gebruik van angst,
oorlogstaal en uitvergrotingen (bv. War on Drugs).
⭢ Rechtvaardigen van extra maatregelen
(noodtoestand).
(SOCIALE) MEDIA Informatiemaatschappij → media als "vierde macht".
Negatief nieuws wordt uitvergroot (framing,
sensatie).
Selectieve aandacht → versterkt gevoel van
onveiligheid.
WEGVALLEN Minder sociale netwerken (familie, kerk,
MAATSCHAPPELIJKE gemeenschap).
ZEKERHEDEN
Individualisering, prestatiedruk, keuzestress.
Anela Seferi
, Mensen voelen zich kwetsbaarder.
1. Impact van internationale ontwikkelingen
bv. conflict Israël-Palestina, oorlog in Oekraïne, herverkiezing van Trump, …
Oorlogen en instabiliteit elders zorgen voor een toename van
vluchtelingenstromen naar Europa.
Conflicten in het Midden-Oosten, Afrika en andere regio’s hebben reeds
geleid tot de opkomst van terreurgroepen en aanslagen in Europa.
Dreiging van escalatie tussen grootmachten (geopolitieke spanningen) -
economische instabiliteit, …
2. Invloed van politiek
Bv. ‘War on drugs’, ‘Built that wall’, …
Politiek focust op veiligheid als één van de hoofdthema’s en maakt graag
gebruik van uitvergrotingen en oorlogstaal.
Door in te spelen op gevoelens van onveiligheid wil men vaak ook nieuwe
maatregelen kunnen treffen. ‘Noodtoestand’
3. Invloed van (sociale) media
We leven in een informatiemaatschappij = een samenleving waarin
communicatie en informatieoverdracht heel belangrijk zijn.
(Massa)media worden al eens de ‘vierde macht’ van de democratie
genoemd
Media zal negatieve gebeurtenissen vaak overdreven belichten en gebruik
maken van framing, sensatie, overnemen van oorlogstaal. Selectieve
aandacht.
4. Wegvallen van maatschappelijke zekerheden
Er zijn minder sociale bindingen dan vroeger, denk aan grote families,
dorpsgemeenschappen, kerkgroepen ed.
Veel nadruk op persoonlijke autonomie en eigen verantwoordelijkheid.
Individualisering.
Anela Seferi
, Mensen voelen zich kwetsbaarder, ervaren angst, keuzestress,
prestatiedruk,…
VERSCHIL TUSSEN VEILIGHEID EN INTEGRALE VEILIGHEID
‘Veiligheid’
= basisbehoefte/basisbeginsel
- Geen eenduidige definitie, wel steeds bredere invulling
- ‘De effectieve bescherming van mensen tegen persoonlijk leed
(aantasting lichamelijke of geestelijke integriteit)’
- Invulling constant in beweging; bepaald door veranderende ideeën
over mens- en maatschappij
Verschillende dimensies (LES 2)
‘Integrale Veiligheid’
= een actuele visie op veiligheid (beleidsconcept – ‘bril’)
- Een veiligheidsprobleem of -gevoel wordt in een bredere context
geplaatst.
- Allesomvattende kijk om een aanpak op te baseren.
- De veiligheidsketen en preventiepiramide zijn modellen om integraal
naar een probleem te kijken (LES 3 & 4)
‘INTEGRAAL’ VEILIGHEIDSBELEID
= verwijst naar de manier van kijken (bril) naar een veiligheidsvraagstuk.
= betrekken van zoveel mogelijk aspecten van het veiligheidsfenomeen. Het
is breed denken, allesomvattende aanpak
= rekening houden met alle mogelijke factoren die de veiligheid kunnen
bedreigen (risicofactoren) of bevorderen (beschermende factoren).
= de veiligheidsketen of de preventiepiramide zijn twee modellen voor een
integrale aanpak van vraagstukken.
‘GEÏNTEGREERD’ VEILIGHEIDSBELEID
= verwijst naar op de manier waarop je veiligheidsbeleid wil organiseren, de
samenwerking tussen betrokken actoren in de aanpak (wie?)
= veiligheidsbehoeften kunnen niet meer alleen door de overheid worden
afgedekt. Gedeelde verantwoordelijkheid op drie niveaus:
Anela Seferi
