WERELDGESCHIEDENIS V BELGIË
INLEIDING
1. Waarom een historisch perspectief? Hoe gaat een historicus te werk?
- Sociale wetenschappers: eigentijdse of hedendaagse samenleving beter begrijpen
- Geschiedenis = houvast
+ richtsnoer voor mens en maatschappij
⇒ bepaalde herinneringen “levend” houden
+ voor groepsvorming/identiteitsopbouw
- Reflectie rond het verleden is daarbij essentieel:
⇒ Hoe kreeg de hedendaagse samenleving vorm? Hoe heden begrijpen vanuit het
verleden?
+ OOK reflectie rond het verleden is vaak een reflectie rond de eigen tijd omdat
wie over het verleden schrijft niet losstaat van het NU
MAAR: met die historische dimensie wordt vaak:
- weinig rekening gehouden
- (onjuist) toegeëigend voor andere doeleinden
- eenvoudig afgeschilderd als ‘slechte’ of juist ‘beter’ dan vandaag
(modernistische vs nostalgische reflex)
- Belangrijk om te onthouden:
Het verleden wordt vaak BETER of SLECHTER voorgesteld
1.1 Veelvuldig gebruik/misbruik vd geschiedenis
Geschiedenis gebruiken om bepaalde, belangrijke herinneringen ‘levend’ te houden
- Via monumenten, beelden, naamgeving, etc.
- Via films, romans, documentaires, musea,etc
- Via consumptiemaatschappij
bv. parfum fles met nummer 4711 op
→ nummer verwijst nr het adres van de parfummaker in de 18de eeuw
→ geschiedenis verbonden aan bedrijfsidentiteit
⇒ idee dat bedrijf dat al lang bestaat een goed bedrijf is
1.2 Kritische studie vh verleden
- Geschiedenis is overal aanwezig
- Het verleden is niet hetzelfde als de wijze hoe dat mensen nadenken & spreken over
dat verleden
→ geschiedenis w vaak herschreven
→ iedereen heeft zijn eigen interpretatie
→ veranderen mee met de tijd (sociale en culturele constructies)
1
,VERSCHIL VERLEDEN & GESCHIEDENIS:
1. VERLEDEN
= hetgene dat voorbij is, hetgene dat is gepasseerd
2. GESCHIEDENIS
= kan dezelfde betekenis hebben
+ de wetenschap die het verleden beschrijft
→ wetenschap is veranderlijk (hoe we naar dat verleden moeten kijken)
→ het verleden w herschreven door elke nieuwe generatie historici
⇒ Het toe-eigenen van het verleden gaat vaak gepaard met een misleidend, vervalst of
doelgericht gebruik ervan, ten dienste van hedendaagse politieke, ideologische,
commerciële, religieuze of identitaire doeleinden
bijvoorbeeld:
- Marnix Beyen in DM 7/1/2014
(‘Het nazispook van De Wever en Moureaux maakt van de geschiedenis opnieuw
een hoer en huurling’):
“Historisch begrip kan het politieke inzicht echter alleen maar verhogen indien het
verleden niet wordt gebruikt als een hoge hoed waaruit naar believen doorzichtige
analogieën, vergelijkingen en een-op-eenrelaties worden getoverd.”
⇒ Het is niet omdat de Wever veel van de geschiedenis kent dat hij een correct
beeld van het verleden weergeeft
bv. premier de wever → foute keuze v adelaar die facistisch beeld weergeeft →
verwijst naar Benito Mussolini
- Vlaamse identiteitsvorming in de Vlaamse ontvoogdingsstrijd
= door de conflicten die in de loopgraven plaatsvonden waarbij de Nederlandstalige
Belgen in het nadeel waren kwam er miscommunicatie en een gevoel van
onrechtvaardigheid
→ WOI = belangrijke katalysator
- ‘INVENTED TRADITION’
= 11 juli 1302 → Guldensporenslag (veldslag) vond plaats
MAAR
de wijze waarop die is geïnterpreteerd (communautaire strijd) blijkt fout te zijn
geweest het was niet tussen franstalige en vlaamstalige
→ het waren eerder de sociaal economische scheidingstrijden met een klassenstrijd
II
vertegenwoordigers vd ambachten zag je in conflict gaan tegen de toenmalige elites
⇒ nationale feestdag
2
, - een ‘afgedankte’ herinnering?
→ herinneringen die steeds onderdeel uitmaken ve machtsstrijd kunnen die ook
afgedankt geraken?
⇒ bepaalde ideologische doeleinden kunnen verdrongen w door andere
ideologische doeleinden
bv. congres in brussel dat verwijzing was naar de arbeid rond 1830 uit grondwet
herschrijven = herinneringen aan constitutionele arbeid
MAAR vandaag hervormd naar manier om WOI in herinnering te brengen
HOE KIJKEN WIJ NAAR HET VERLEDEN?
- graad v gestudeerdheid
→ meer rationeel wereldbeeld
+ nemen meer zaken in overweging / wegen zaken meer met elkaar af
+ positiever over eigen toekomst (bv. kansen op arbeidsmarkt) / je wilt
ontwikkelen
⇒ door te studeren investeer je in de toekomst
- religieuze mensen staan positiever tov de toekomst (bv. geloven in het hiernamaals)
- jongere mensen staan positiever tov de toekomst & willen weg v het verleden
- maar ook willen sommige terug naar het verleden
bijvoorbeeld: make america great AGAIN
→ verwijst naar dat er in het verleden iets groots afspeelde en we terug
proberen dat groots te vinden
→ ook in Belgie komt dit voor (NVA)
ROL VAN HET VERLEDEN IN DE VERKIEZINGEN:
- populistische partijen zullen positieve retoriek gebruiken ivm verleden om kritiek te
geven op huidige maatschappij
- status quo
→ Conservatieve politiek richt zich op het behoud van bestaande structuren,
waarden, tradities en instellingen. In plaats van grote veranderingen of hervormingen
door te voeren
3
, ROL VAN HET VERLEDEN IN DE VERKIEZINGEN:
- trump “ending radical indoctrination in k-12 schooling”
II
w aan radicale indoctrinatie gedaan
→ richt vooral peilen naar geschiedenis leerkrachten die vertellen over de
burgerrechtenbeweging, racisme, slavernij, segregatiewetten,voortwoekerend
racisme
MAAR
→ ook tegen geschiedenisleerkrachten die de geschiedenis proberen meer
vrouwelijk te maken
⇒ wilt de geschiedenis mannelijk en wit houden
bijvoorbeeld:
het recht op abortus mag niet onderwezen worden aan leerlingen onder de 12 jaar
→ vergelijkbaar met 19de eeuwse religieuze scholen waarin dat het verboden
was om over Darwin te vertellen
GESCHIEDENIS ALS ACADEMISCHE REFLECTIE:
- Kritische studie van het verleden
- Van groot belang in onze ‘digitale kennissamenleving’
→ Belang van betrouwbare informatie
→ Zoeken en vinden (heuristiek)
- Kritische zin en nieuwsgierigheid essentieel; feiten- data kennis nooit doel op zich
- Geen passieve opleiding ('papegaaien') → zelf actief op zoek gaan
(ondernemingszin)
- Via studie van originele bronnen en bestaande literatuur (‘historiografie’)
- kritische omgang met de sociale werkelijkheid
⇒ neem nooit zomaar iets voor waar aan
GESCHIEDMETHODE IN 3 STAPPEN:
= wetenschappelijke, kritische interpretatie of reconstructie van gebeurtenissen of feiten
(narratief)
Feit ≠ historische reconstructie ≠ fictie
→ gaan bv boeken v historici verwarren met boeken v romanschrijvers zoals bv. bij WIL
→ DE geschiedenis bestaat niet
4
INLEIDING
1. Waarom een historisch perspectief? Hoe gaat een historicus te werk?
- Sociale wetenschappers: eigentijdse of hedendaagse samenleving beter begrijpen
- Geschiedenis = houvast
+ richtsnoer voor mens en maatschappij
⇒ bepaalde herinneringen “levend” houden
+ voor groepsvorming/identiteitsopbouw
- Reflectie rond het verleden is daarbij essentieel:
⇒ Hoe kreeg de hedendaagse samenleving vorm? Hoe heden begrijpen vanuit het
verleden?
+ OOK reflectie rond het verleden is vaak een reflectie rond de eigen tijd omdat
wie over het verleden schrijft niet losstaat van het NU
MAAR: met die historische dimensie wordt vaak:
- weinig rekening gehouden
- (onjuist) toegeëigend voor andere doeleinden
- eenvoudig afgeschilderd als ‘slechte’ of juist ‘beter’ dan vandaag
(modernistische vs nostalgische reflex)
- Belangrijk om te onthouden:
Het verleden wordt vaak BETER of SLECHTER voorgesteld
1.1 Veelvuldig gebruik/misbruik vd geschiedenis
Geschiedenis gebruiken om bepaalde, belangrijke herinneringen ‘levend’ te houden
- Via monumenten, beelden, naamgeving, etc.
- Via films, romans, documentaires, musea,etc
- Via consumptiemaatschappij
bv. parfum fles met nummer 4711 op
→ nummer verwijst nr het adres van de parfummaker in de 18de eeuw
→ geschiedenis verbonden aan bedrijfsidentiteit
⇒ idee dat bedrijf dat al lang bestaat een goed bedrijf is
1.2 Kritische studie vh verleden
- Geschiedenis is overal aanwezig
- Het verleden is niet hetzelfde als de wijze hoe dat mensen nadenken & spreken over
dat verleden
→ geschiedenis w vaak herschreven
→ iedereen heeft zijn eigen interpretatie
→ veranderen mee met de tijd (sociale en culturele constructies)
1
,VERSCHIL VERLEDEN & GESCHIEDENIS:
1. VERLEDEN
= hetgene dat voorbij is, hetgene dat is gepasseerd
2. GESCHIEDENIS
= kan dezelfde betekenis hebben
+ de wetenschap die het verleden beschrijft
→ wetenschap is veranderlijk (hoe we naar dat verleden moeten kijken)
→ het verleden w herschreven door elke nieuwe generatie historici
⇒ Het toe-eigenen van het verleden gaat vaak gepaard met een misleidend, vervalst of
doelgericht gebruik ervan, ten dienste van hedendaagse politieke, ideologische,
commerciële, religieuze of identitaire doeleinden
bijvoorbeeld:
- Marnix Beyen in DM 7/1/2014
(‘Het nazispook van De Wever en Moureaux maakt van de geschiedenis opnieuw
een hoer en huurling’):
“Historisch begrip kan het politieke inzicht echter alleen maar verhogen indien het
verleden niet wordt gebruikt als een hoge hoed waaruit naar believen doorzichtige
analogieën, vergelijkingen en een-op-eenrelaties worden getoverd.”
⇒ Het is niet omdat de Wever veel van de geschiedenis kent dat hij een correct
beeld van het verleden weergeeft
bv. premier de wever → foute keuze v adelaar die facistisch beeld weergeeft →
verwijst naar Benito Mussolini
- Vlaamse identiteitsvorming in de Vlaamse ontvoogdingsstrijd
= door de conflicten die in de loopgraven plaatsvonden waarbij de Nederlandstalige
Belgen in het nadeel waren kwam er miscommunicatie en een gevoel van
onrechtvaardigheid
→ WOI = belangrijke katalysator
- ‘INVENTED TRADITION’
= 11 juli 1302 → Guldensporenslag (veldslag) vond plaats
MAAR
de wijze waarop die is geïnterpreteerd (communautaire strijd) blijkt fout te zijn
geweest het was niet tussen franstalige en vlaamstalige
→ het waren eerder de sociaal economische scheidingstrijden met een klassenstrijd
II
vertegenwoordigers vd ambachten zag je in conflict gaan tegen de toenmalige elites
⇒ nationale feestdag
2
, - een ‘afgedankte’ herinnering?
→ herinneringen die steeds onderdeel uitmaken ve machtsstrijd kunnen die ook
afgedankt geraken?
⇒ bepaalde ideologische doeleinden kunnen verdrongen w door andere
ideologische doeleinden
bv. congres in brussel dat verwijzing was naar de arbeid rond 1830 uit grondwet
herschrijven = herinneringen aan constitutionele arbeid
MAAR vandaag hervormd naar manier om WOI in herinnering te brengen
HOE KIJKEN WIJ NAAR HET VERLEDEN?
- graad v gestudeerdheid
→ meer rationeel wereldbeeld
+ nemen meer zaken in overweging / wegen zaken meer met elkaar af
+ positiever over eigen toekomst (bv. kansen op arbeidsmarkt) / je wilt
ontwikkelen
⇒ door te studeren investeer je in de toekomst
- religieuze mensen staan positiever tov de toekomst (bv. geloven in het hiernamaals)
- jongere mensen staan positiever tov de toekomst & willen weg v het verleden
- maar ook willen sommige terug naar het verleden
bijvoorbeeld: make america great AGAIN
→ verwijst naar dat er in het verleden iets groots afspeelde en we terug
proberen dat groots te vinden
→ ook in Belgie komt dit voor (NVA)
ROL VAN HET VERLEDEN IN DE VERKIEZINGEN:
- populistische partijen zullen positieve retoriek gebruiken ivm verleden om kritiek te
geven op huidige maatschappij
- status quo
→ Conservatieve politiek richt zich op het behoud van bestaande structuren,
waarden, tradities en instellingen. In plaats van grote veranderingen of hervormingen
door te voeren
3
, ROL VAN HET VERLEDEN IN DE VERKIEZINGEN:
- trump “ending radical indoctrination in k-12 schooling”
II
w aan radicale indoctrinatie gedaan
→ richt vooral peilen naar geschiedenis leerkrachten die vertellen over de
burgerrechtenbeweging, racisme, slavernij, segregatiewetten,voortwoekerend
racisme
MAAR
→ ook tegen geschiedenisleerkrachten die de geschiedenis proberen meer
vrouwelijk te maken
⇒ wilt de geschiedenis mannelijk en wit houden
bijvoorbeeld:
het recht op abortus mag niet onderwezen worden aan leerlingen onder de 12 jaar
→ vergelijkbaar met 19de eeuwse religieuze scholen waarin dat het verboden
was om over Darwin te vertellen
GESCHIEDENIS ALS ACADEMISCHE REFLECTIE:
- Kritische studie van het verleden
- Van groot belang in onze ‘digitale kennissamenleving’
→ Belang van betrouwbare informatie
→ Zoeken en vinden (heuristiek)
- Kritische zin en nieuwsgierigheid essentieel; feiten- data kennis nooit doel op zich
- Geen passieve opleiding ('papegaaien') → zelf actief op zoek gaan
(ondernemingszin)
- Via studie van originele bronnen en bestaande literatuur (‘historiografie’)
- kritische omgang met de sociale werkelijkheid
⇒ neem nooit zomaar iets voor waar aan
GESCHIEDMETHODE IN 3 STAPPEN:
= wetenschappelijke, kritische interpretatie of reconstructie van gebeurtenissen of feiten
(narratief)
Feit ≠ historische reconstructie ≠ fictie
→ gaan bv boeken v historici verwarren met boeken v romanschrijvers zoals bv. bij WIL
→ DE geschiedenis bestaat niet
4
