The trajectory of the self
Giddens
De zoektocht naar de eigen identiteit is een modern probleem, dat zijn oorsprong vindt in het westers
individualisme. In de premoderne tijd was de nadruk op individualiteit afwezig. Het idee dat elke persoon een uniek
karakter en speciale potenties heeft, is vreemd aan de premoderne tijd.
Durkheim: Het ‘individu’ bestond niet in traditionele culturen. Individualiteit werd dan ook niet gewaardeerd. Pas
met de opkomst van de moderne samenleving (differentiaties van de arbeidsdeling) werd het afzonderlijke individu
een aandachtspunt.
Opvattingen over ‘het zelf’
1. Het ‘zelf’ wordt gezien als een reflexief project, waarvoor het individu verantwoordelijk is. We zijn niet wat we
zijn, maar wat we van onszelf maken. Zelfinzicht is ondergeschikt aan het meer inclusieve en fundamentele doel van
het opbouwen/heropbouwen van een samenhangend en belonend identiteitsgevoel.
2. Het ‘zelf’ vormt een ontwikkelingstraject van het verleden tot de (vervloekte) toekomst. Het individu eigent zich
zijn verleden toe door the shiften in het licht van wat wordt verwacht voor een (georganiseerde) toekomst. Het
traject van het ‘zelf’ heeft een samenhang die voortkomt uit cognitieve kennis van de verschillende fasen van de
levensduur. Gebeurtenissen uit het verleden dringen allen maar door voor zover ze ondersteuning bieden voor
zelfontplooiing, barrières opwerpen die moeten worden overwonnen of een bron van onzekerheden zijn om mee
geconfronteerd te worden.
3. De reflexiviteit van het ‘zelf’ is continu en alomvattend. Op elk moment wordt het individu gevraagd om een
zelfonderzoek uit te voeren in termen van wat er gebeurt. Beginnend als een reeks bewust gestelde vragen, raakt
het individu eraan gewend te vragen: hoe kan ik dit moment gebruiken om te veranderen?
4. De zelfidentiteit is een samenhangend geheel van een narratief (verhalend): bijhouden van een dagboek en het
schrijven van een autobiografie.
Autobiografie vormt de kern van zelfidentiteit in het moderne sociale leven. zoals elk ander verhaal, is het iets
waaraan gewerkt moet worden en het vraagt om creatieve input.
5. Zelfverwerkelijking betekent de controle over de tijd. ‘Een dialoog voeren met de tijd’ is de basis van zelfrealisatie,
omdat het de essentiële voorwaarde is om op elk moment tevredenheid te bereiken, om het leven ten volle te leven.
Het later moet worden geordend dor de actieve processen van thematische controle, een actieve interactie waarvan
de integratie van het verhaal van ‘het zelf’ afhangt.
6. De reflexiviteit ( de reflectie of toetsing en daarop herziening van het sociale handelen) strekt zich uit tot het
lichaam, waar het lichaam deel uitmaakt van een actiesysteem i.p.v. een passief object. Observatie van lichamelijke
processen is nauw verbonden aan de continue reflexieve aandacht van het gedrag. Bewustwording van het lichaam
is fundamenteel voor het in de gaten houden van zintuigelijke input van de omgeving. Ook is het fundamenteel voor
lichaamsorganen en lichaamsfuncties als geheel. Lichaamsbewustzijn omvat ook bewustwording van
lichaamsbeweging en voeding.
7. zelfactualisatie is een evenwicht tussen kansen en risico’s. het verleden loslaten zorgt voor mogelijkheden voor
zelfontplooiing. Om standaard gedragspatronen te doorbreken moet het individu nieuwe gevaren onder ogen zien,
inclusie het risico dat de dingen mogelijk erger kunnen worden dan voorheen.
Totdat we alles opgeven wat veilig voelt, kunnen we nooit de vriend, partner of baan die ons iets aanbiedt
vertrouwen. Echte persoonlijke veiligheid komt niet van buitenaf, maar van binnenuit. Als we echt zeker willen zijn,
moeten we vertrouwen in onszelf.
8. De morele vorm van zelfverwezenlijking (ontwikkeling van een mens tot individu of zelfstandige persoonlijkheid) is
er een van authenticiteit (eigenheid), gebaseerd op ‘trouwe zijn aan zichzelf’. Persoonlijke groei hangt af van het
overwinnen van emotionele blokkades en spanningen die ons ervan weerhouden onszelf te begrijpen zoals we
werkelijk zijn. Het sleutelwoord bij zelftherapie: herstellen of herhalen.
,9. De levensloop wordt gezien als een reeks uitwisselingen. De overgangen brengen verlies met zich mee. De
overgangen worden overwonnen d.m.v. het reflexief gemobiliseerde traject van zelfverwezenlijking.
10. de ontwikkelingslijn van het zelf is intern een associatie: de enige belangrijke rode draad is het levenstraject.
Persoonlijke integriteit en het bereiken van een authentiek zelf, komt voort uit de integratie van levenservaringen
binnen het verbaal van zelfontplooiing.
, Maatschappelijk werk in een sociaal gevoelige tijd
Hans van Ewijk
¼ van de Nederlandse bevolking kampt met ernstige problemen in het dagelijks functioneren. Ongeveer 1 miljoen
van hen maakt gebruik van de tweedelijns geestelijke gezondheidszorg.
Overgang van een vooruitgangsstaat naar een staat van complexiteit wat leidt tot toenemende sociale gevoeligheid
en kwetsbaarheid.
- De vooruitgangsstaat wilde armoede, ongeletterdheid en onbeschaafdheid bestrijden.
De hoogontwikkelde samenleving is degene die het uiterste vraagt aan mensen om zich sociaal te handhaven.
Edgar Morin | moderne wetenschappen proberen de complexiteit te ontrafelen door reductie, een zoektocht naar
één oorzaak, één algemeen geldende wet, naar het functioneren van de delen in plaats van het geheel.
Wij zijn bewoners van communities geworden die ieder een eigen samenstelling hebben met een eigen doel of
functie. Het individu moet zelf de verbinding zien te leggen en zich voortdurend aanpassen aan de verschillende en
veranderende verbanden.
We worden voortdurend bezig gehouden door wat zich aandient als kansen en problemen. Het gaat meer om
opportunisme dan om missie.
De sociale kwestie van armoedebestrijding is verdrongen door de sociale kwestie van het richting vinden in een
greep krijgen op de sociale complexiteit.
De dagelijkse complexiteit vraag van de postmoderne mens een grote vaardigheid om zichzelf een profiel te geven
en een positie in de samenleving te vinden >> de kunst om zo met je eigen omgeving en jezelf om te gaan dat je
gezien, erkend en herkend wordt.
In onze postmoderne tijden telt het sociaal kapitaal zwaar.
We hebben te maken met een dramatische groei in dure gespecialiseerde hulpverlening die volledig is toe te
schrijven aan mensen die zich sociaal niet kunnen gedragen of handhaven.
Twee dominante processen van reductionisme of ontkoppeling:
1. Achterstandsbenadering: ontkoppeling van algemeen beleid naar specifiek doelgroepenbeleid, want elke
keer was er wel een groep die achterlag. Alle de hoogopgeleide hetero blanke man tussen de 27 en 55 jaar
werd nooit een doelgroep.
- Het maatschappelijk werk leverde materiële en immateriële hulpverlening en verbond zich met de
achterstandsbestrijding.
2. Stoornisbenadering: wordt gedreven door de neiging om in de mens stoornissen, ziektes en handicaps te
identificeren, te diagnosticeren en te behandelen.
- Sociaal werk >> focus op het sociaal functioneren van mensen of het bevorderen van sociale redzaamheid
Medeverantwoordelijkheid veronderstelt dat de burger verantwoordelijk is voor zijn directe omgeving, familie,
collega’s, vriendennetwerk, maar ook voor zijn fysieke en economische omgeving.
Sociaal functioneren kun je koppelen aan sociaal of actief burgerschap >> medeverantwoordelijkheid veronderstelt
dat de burger verantwoordelijk is voor zijn directe omgeving, familie, collega’s, vriendennetwerk, maar ook voor zijn
fysieke en economische omgeving.
Drie opmerkingen over burgerschapsopvatting:
1. Burgerschap veronderstelt een fatsoenlijke verzorgingsstaat met toegankelijke systemen.
2. Bij de eigen- en medeverantwoordelijkheid hoort altijd te staan: naar het vermogen van de specifieke burger
(relatief burgerschap).
3. Burgerschap houdt ook relationeel burgerschap in.
Giddens
De zoektocht naar de eigen identiteit is een modern probleem, dat zijn oorsprong vindt in het westers
individualisme. In de premoderne tijd was de nadruk op individualiteit afwezig. Het idee dat elke persoon een uniek
karakter en speciale potenties heeft, is vreemd aan de premoderne tijd.
Durkheim: Het ‘individu’ bestond niet in traditionele culturen. Individualiteit werd dan ook niet gewaardeerd. Pas
met de opkomst van de moderne samenleving (differentiaties van de arbeidsdeling) werd het afzonderlijke individu
een aandachtspunt.
Opvattingen over ‘het zelf’
1. Het ‘zelf’ wordt gezien als een reflexief project, waarvoor het individu verantwoordelijk is. We zijn niet wat we
zijn, maar wat we van onszelf maken. Zelfinzicht is ondergeschikt aan het meer inclusieve en fundamentele doel van
het opbouwen/heropbouwen van een samenhangend en belonend identiteitsgevoel.
2. Het ‘zelf’ vormt een ontwikkelingstraject van het verleden tot de (vervloekte) toekomst. Het individu eigent zich
zijn verleden toe door the shiften in het licht van wat wordt verwacht voor een (georganiseerde) toekomst. Het
traject van het ‘zelf’ heeft een samenhang die voortkomt uit cognitieve kennis van de verschillende fasen van de
levensduur. Gebeurtenissen uit het verleden dringen allen maar door voor zover ze ondersteuning bieden voor
zelfontplooiing, barrières opwerpen die moeten worden overwonnen of een bron van onzekerheden zijn om mee
geconfronteerd te worden.
3. De reflexiviteit van het ‘zelf’ is continu en alomvattend. Op elk moment wordt het individu gevraagd om een
zelfonderzoek uit te voeren in termen van wat er gebeurt. Beginnend als een reeks bewust gestelde vragen, raakt
het individu eraan gewend te vragen: hoe kan ik dit moment gebruiken om te veranderen?
4. De zelfidentiteit is een samenhangend geheel van een narratief (verhalend): bijhouden van een dagboek en het
schrijven van een autobiografie.
Autobiografie vormt de kern van zelfidentiteit in het moderne sociale leven. zoals elk ander verhaal, is het iets
waaraan gewerkt moet worden en het vraagt om creatieve input.
5. Zelfverwerkelijking betekent de controle over de tijd. ‘Een dialoog voeren met de tijd’ is de basis van zelfrealisatie,
omdat het de essentiële voorwaarde is om op elk moment tevredenheid te bereiken, om het leven ten volle te leven.
Het later moet worden geordend dor de actieve processen van thematische controle, een actieve interactie waarvan
de integratie van het verhaal van ‘het zelf’ afhangt.
6. De reflexiviteit ( de reflectie of toetsing en daarop herziening van het sociale handelen) strekt zich uit tot het
lichaam, waar het lichaam deel uitmaakt van een actiesysteem i.p.v. een passief object. Observatie van lichamelijke
processen is nauw verbonden aan de continue reflexieve aandacht van het gedrag. Bewustwording van het lichaam
is fundamenteel voor het in de gaten houden van zintuigelijke input van de omgeving. Ook is het fundamenteel voor
lichaamsorganen en lichaamsfuncties als geheel. Lichaamsbewustzijn omvat ook bewustwording van
lichaamsbeweging en voeding.
7. zelfactualisatie is een evenwicht tussen kansen en risico’s. het verleden loslaten zorgt voor mogelijkheden voor
zelfontplooiing. Om standaard gedragspatronen te doorbreken moet het individu nieuwe gevaren onder ogen zien,
inclusie het risico dat de dingen mogelijk erger kunnen worden dan voorheen.
Totdat we alles opgeven wat veilig voelt, kunnen we nooit de vriend, partner of baan die ons iets aanbiedt
vertrouwen. Echte persoonlijke veiligheid komt niet van buitenaf, maar van binnenuit. Als we echt zeker willen zijn,
moeten we vertrouwen in onszelf.
8. De morele vorm van zelfverwezenlijking (ontwikkeling van een mens tot individu of zelfstandige persoonlijkheid) is
er een van authenticiteit (eigenheid), gebaseerd op ‘trouwe zijn aan zichzelf’. Persoonlijke groei hangt af van het
overwinnen van emotionele blokkades en spanningen die ons ervan weerhouden onszelf te begrijpen zoals we
werkelijk zijn. Het sleutelwoord bij zelftherapie: herstellen of herhalen.
,9. De levensloop wordt gezien als een reeks uitwisselingen. De overgangen brengen verlies met zich mee. De
overgangen worden overwonnen d.m.v. het reflexief gemobiliseerde traject van zelfverwezenlijking.
10. de ontwikkelingslijn van het zelf is intern een associatie: de enige belangrijke rode draad is het levenstraject.
Persoonlijke integriteit en het bereiken van een authentiek zelf, komt voort uit de integratie van levenservaringen
binnen het verbaal van zelfontplooiing.
, Maatschappelijk werk in een sociaal gevoelige tijd
Hans van Ewijk
¼ van de Nederlandse bevolking kampt met ernstige problemen in het dagelijks functioneren. Ongeveer 1 miljoen
van hen maakt gebruik van de tweedelijns geestelijke gezondheidszorg.
Overgang van een vooruitgangsstaat naar een staat van complexiteit wat leidt tot toenemende sociale gevoeligheid
en kwetsbaarheid.
- De vooruitgangsstaat wilde armoede, ongeletterdheid en onbeschaafdheid bestrijden.
De hoogontwikkelde samenleving is degene die het uiterste vraagt aan mensen om zich sociaal te handhaven.
Edgar Morin | moderne wetenschappen proberen de complexiteit te ontrafelen door reductie, een zoektocht naar
één oorzaak, één algemeen geldende wet, naar het functioneren van de delen in plaats van het geheel.
Wij zijn bewoners van communities geworden die ieder een eigen samenstelling hebben met een eigen doel of
functie. Het individu moet zelf de verbinding zien te leggen en zich voortdurend aanpassen aan de verschillende en
veranderende verbanden.
We worden voortdurend bezig gehouden door wat zich aandient als kansen en problemen. Het gaat meer om
opportunisme dan om missie.
De sociale kwestie van armoedebestrijding is verdrongen door de sociale kwestie van het richting vinden in een
greep krijgen op de sociale complexiteit.
De dagelijkse complexiteit vraag van de postmoderne mens een grote vaardigheid om zichzelf een profiel te geven
en een positie in de samenleving te vinden >> de kunst om zo met je eigen omgeving en jezelf om te gaan dat je
gezien, erkend en herkend wordt.
In onze postmoderne tijden telt het sociaal kapitaal zwaar.
We hebben te maken met een dramatische groei in dure gespecialiseerde hulpverlening die volledig is toe te
schrijven aan mensen die zich sociaal niet kunnen gedragen of handhaven.
Twee dominante processen van reductionisme of ontkoppeling:
1. Achterstandsbenadering: ontkoppeling van algemeen beleid naar specifiek doelgroepenbeleid, want elke
keer was er wel een groep die achterlag. Alle de hoogopgeleide hetero blanke man tussen de 27 en 55 jaar
werd nooit een doelgroep.
- Het maatschappelijk werk leverde materiële en immateriële hulpverlening en verbond zich met de
achterstandsbestrijding.
2. Stoornisbenadering: wordt gedreven door de neiging om in de mens stoornissen, ziektes en handicaps te
identificeren, te diagnosticeren en te behandelen.
- Sociaal werk >> focus op het sociaal functioneren van mensen of het bevorderen van sociale redzaamheid
Medeverantwoordelijkheid veronderstelt dat de burger verantwoordelijk is voor zijn directe omgeving, familie,
collega’s, vriendennetwerk, maar ook voor zijn fysieke en economische omgeving.
Sociaal functioneren kun je koppelen aan sociaal of actief burgerschap >> medeverantwoordelijkheid veronderstelt
dat de burger verantwoordelijk is voor zijn directe omgeving, familie, collega’s, vriendennetwerk, maar ook voor zijn
fysieke en economische omgeving.
Drie opmerkingen over burgerschapsopvatting:
1. Burgerschap veronderstelt een fatsoenlijke verzorgingsstaat met toegankelijke systemen.
2. Bij de eigen- en medeverantwoordelijkheid hoort altijd te staan: naar het vermogen van de specifieke burger
(relatief burgerschap).
3. Burgerschap houdt ook relationeel burgerschap in.
