METHODOLOGIE DEEL 1: VRAAGSTELLING
MET INBEGRIP VAN BRONNEN
INHOUD
Hoofdstuk 1: Inleiding Bronnen les 1 ........................................................................................... 4
Wat zijn bronnen?....................................................................................................................................... 4
Begripsomschrijving ................................................................................................................................ 4
Wetenschappelijke vs. niet−wetenschappelijke bronnen ..................................................................... 4
Onderscheid naar inhoud ....................................................................................................................... 4
Onderscheid naar vorm.......................................................................................................................... 5
Primaire vs. secundaire bronnen ........................................................................................................... 6
Waar bronnen zoeken?............................................................................................................................... 6
Bibliotheken ............................................................................................................................................ 6
Wetenschappelijke referentiedatabanken ............................................................................................. 7
Internet zoekmachines............................................................................................................................ 7
Online encyclopedieën ............................................................................................................................ 8
Wetenschappelijke instellingen en overheidsdiensten.......................................................................... 9
Open Access ............................................................................................................................................ 9
Alternatieve modellen van wetenschapsdistributies ............................................................................. 9
Hoe bronnen zoeken? ............................................................................................................................... 10
De ofÒine (wandel)werkwijze................................................................................................................ 10
Publicaties leiden naar publicaties ....................................................................................................... 10
Hulpmiddelen in zoekmachines ............................................................................................................ 10
Toepassing: zoeken in Limo.................................................................................................................. 11
Hoe de kwaliteit van bronnen beoordelen? ............................................................................................ 11
Relevantie.............................................................................................................................................. 11
Betrouwbaarheid................................................................................................................................... 12
Hoofdstuk 2: Sociaalwetenschappelijke bronnen les 2 ............................................................... 14
Overzicht sociaalwetenschappelijke bronnen ......................................................................................... 14
Tijdschriftartikelen................................................................................................................................. 14
Boeken en aanverwante publicaties .................................................................................................... 16
Overheidsdocumenten .......................................................................................................................... 17
Statistieken en gegevensdatabanken ................................................................................................... 17
Woordenboeken en encyclopedieën ................................................................................................... 18
Congresbijdragen .................................................................................................................................. 18
1
, Handboeken .......................................................................................................................................... 18
Grijze literatuur ..................................................................................................................................... 19
Ontsluitingsmiddelen sociaalwetenschappelijke bronnen ..................................................................... 19
Catalogi ................................................................................................................................................. 19
Crimipartner .......................................................................................................................................... 19
Bibliografische naslagwerken ............................................................................................................... 20
Referentiedatabanken ........................................................................................................................... 20
Hoofdstuk 3: statistische bronnen les 4......................................................................................... 21
Politionele statistieken m.b.t. criminaliteit .............................................................................................. 21
Belgische politionele criminaliteitsstatistieken..................................................................................... 22
Buitenlandse (vergelijkende) politionele statistieken ......................................................................... 22
Gerechtelijke statistieken.......................................................................................................................... 23
Parketstatistieken .................................................................................................................................. 23
Straftoemetingsstatistieken................................................................................................................... 24
Strafuitvoeringsstatistieken ....................................................................................................................... 24
Belgische penitentiaire statistieken ..................................................................................................... 24
Internationaal vergelijkende gegevens over de strafuitvoering ......................................................... 25
Criminaliteitsmeting via surveytechnieken .............................................................................................. 26
Self reports ............................................................................................................................................ 26
Slachtofferenquêtes .............................................................................................................................. 26
De veiligheidsmonitor ........................................................................................................................... 27
Andere (internet)bronnen met betrekking tot criminologisch relevante cijfergegevens ...................... 27
Hoofdstuk 4: referentieregels en referentiesystemen les 5+6 ......................................................... 29
Wat is refereren?....................................................................................................................................... 29
Parafraseren .......................................................................................................................................... 29
Citeren................................................................................................................................................... 29
Hoe refereren? .......................................................................................................................................... 30
geprefereerde referentiesystemen ...................................................................................................... 30
Gecombineerd referentiesysteem ........................................................................................................ 30
Waarom refereren? .................................................................................................................................. 31
Wat is plagiaat? .................................................................................................................................... 32
Plagiaatdetectie en sancties ................................................................................................................. 32
Hoe plagiaat vermijden?....................................................................................................................... 32
Voorbeelden van plagiaat .................................................................................................................... 33
Conclusie ................................................................................................................................................... 35
Hoe refereren? .......................................................................................................................................... 36
2
, Geprefereerde referentiesystemen ...................................................................................................... 36
Gecombineerd referentiesysteem ........................................................................................................ 37
Oefeningen ................................................................................................................................................ 38
V&A en APA .......................................................................................................................................... 38
Juridische bronnen ........................................................................................................................................ 44
Regelgeving................................................................................................................................................ 44
Verschillende soorten van regelgeving ................................................................................................ 44
Vindplaatsen regelgeving...................................................................................................................... 44
(Ministeriële) omzendbrieven............................................................................................................... 46
Parlementaire documenten ................................................................................................................. 46
Rechtspraak ............................................................................................................................................... 47
Definitie ................................................................................................................................................. 47
Vindplaats.............................................................................................................................................. 47
Verwijzingswerken ................................................................................................................................ 47
Tijdschriften........................................................................................................................................... 48
Databanken ........................................................................................................................................... 48
Rechtsleer .................................................................................................................................................. 48
Definitie ................................................................................................................................................. 48
Vindplaatsen.......................................................................................................................................... 49
Elektronische vindplaatsen − databanken ................................................................................................ 49
Overheidsdatabanken ........................................................................................................................... 50
Particuliere databanken........................................................................................................................ 50
Sociaalwetenschappelijke en juridische bronnen........................................................................................ 51
Principes .................................................................................................................................................... 51
Tools .......................................................................................................................................................... 51
3
, HOOFDSTUK 1: INLEIDING BRONNEN LES 1
WAT ZIJN BRONNEN?
BEGRIPSOMSCHRIJVING
Bronnen zijn informatiedragers die relevante gegevens beschikbaar stellen
Vindplaatsen van informatie
Bronnen in de criminologie
• Interdisciplinair
o Bronnen die komen uit andere wetenschappen
o Invloed uit bv. de psychologie en sociologie
• Bronnen met typisch criminologische methoden
o Bv. zelfrapportagestudies bij daders en slachtoffers
WETENSCHAPPELIJKE VS. NIET−WETENSCHAPPELIJKE BRONNEN
Wetenschappelijke of niet−wetenschappelijke bronnen
• Wordt niet altijd bepaald door de auteur
• Wordt niet altijd bepaald door de vindplaats van de bron
• Wordt vooral bepaald door de inhoud van de bron
Pragmatisch werken: kijken naar het doel van de bron (niet auteur, vindplaats…)
Wetenschappelijke bronnen zijn bronnen die:
• Nieuwe kennisvergaring beogen
• Tot stand komen in een gemeenschap van andere wetenschappers
• Gebruik maken van een systematische methode die controle door andere wetenschappers mogelijk
maakt
• Voortbouwen op het werk van andere wetenschappers
- Vernieuwing is essentieel
ONDERSCHEID NAAR INHOUD
Sociaalwetenschappelijke bronnen (hier eerst naar kijken)
• Gedrukte en niet−gedrukte bronnen met betrekking tot een vakgebied
o Niet−gedrukte bronnen: virtueel/digitaal (steeds vaker)
• Kunnen tot verschillende wetenschappelijke disciplines behoren
o Bv. criminologie, sociologie, psychologie …
• Grijze literatuur uitgebracht door verscheidene instellingen in het criminologisch veld
o Grijze bronnen: zijn niet gemakkelijke te vinden, niet in ofÏciële tijdschriften/boeken
uitgegeven
▪ Inzicht verschaffen in organisaties (bv. verslagen van politieoverleg, …)
Statistische bronnen
• Kwantitatieve gegevens
• In de vorm van tabellen en grafieken in o.a. boeken en tijdschriften
• In de vorm van onafhankelijke primaire bronnen, o.a. databanken
4
,Juridische bronnen
• Regelgeving
• Rechtspraak (jurisprudentie)
o De manier waarop hoven en rechtbanken interpretaties geven in individuele gevallen
• Rechtsleer (doctrine)
o Onderzoekers, commentatoren die zijn visie geven op allerlei aspecten van het strafrecht in
het algemeen
Typisch voor criminologen: het combineren van deze 3 types van bronnen
ONDERSCHEID NAAR VORM
1. Fysieke vorm
2. Periodiciteit
3. Doelpubliek
FYSIEKE VORM
Gedrukte vorm
• Bv. boeken
• Bv. tijdschriften
Materiële vorm
• Bv. een strafwerktuig
• Bv. een gebouw
Elektronische vorm
• Bv. websites
• Bv. video−opnames
• Bv. audioregistraties
PERIODICITEIT
= frequentie van verschijnen (wanneer en hoe vaak verschijnt een bron)
Eénmalig
• Eenmalig is er geen 2de druk, enkel een 1ste druk
• Bv. Boeken
o Boeken die een andere editie hebben, vallen ook onder eenmalige bronnen
Recurrent
• Bronnen die een duidelijke regelmaat hebben
• Bv. tijdschriften (wekelijks, maandelijks, trimestrieel)
o Weekbladeren: elke week – de krant: elke dag
• Bv. jaarboeken
DOELPUBLIEK
= voor wie is de bron toegankelijk? Voor wie is de bron geschreven?
Breder publiek
• Algemene inleiding in een vakgebied
• Didactische doelstellingen, bv. handboek
• Minder geschikt als bron voor wetenschappelijk onderzoek, maar wel goed vertrekpunt
5
, Beperkter publiek
• Specifieker publiek van collega−onderzoekers
• Beperken zich tot één specifiek onderwerp dat grondig uitgewerkt wordt
• Bv. monografieën
PRIMAIRE VS. SECUNDAIRE BRONNEN
Primaire bronnen
= je kan je als onderzoeker niet altijd baseren op wat iemand anders heeft geschreven/onderzocht → teruggaan
naar de primaire bron → het originele onderzoek
• Materiaal bevat originele empirische gegevens
• Materiaal bevat een originele theoretische bijdrage aan een wetenschapsdomein
⟶ Terug naar de primaire bron om naar de essentie terug te keren (originele zaak)
Secundaire bronnen
= men maakt een werkstuk en dan heeft men niet de tijd om al die (statistische) bronnen te verzamelen
• Materiaal dat gebruik maakt van ander primair materiaal
• Materiaal dat gebruik maakt van ander secundair materiaal
Geen evident onderscheid: een wetenschappelijke bron is vaak zowel primair als secundair
• Zelf het onderscheid maken tussen het primaire en secundaire deel in de bron
• Primair deel: kan men rechtstreeks naar verwijzen in het eigen werk
• Secundair deel: oorspronkelijke primaire bron opzoeken, lezen en naar verwijzen
!zover mogelijk proberen terug te gaan naar de originele bron!
WAAR BRONNEN ZOEKEN?
1. Bibliotheken
2. Wetenschappelijke referentiedatabanken
3. Internet zoekmachines
4. Online encyclopedieën
5. Wetenschappelijke instellingen en overheidsdiensten
6. Open Access
7. Alternatieve modellen van wetenschapsdistributie
BIBLIOTHEKEN
Vindplaats van gedrukte bronnen
• Bibliotheek is de fysieke opslagplaats voor ingebonden boeken en rapporten
• Moeizame digitalisering van boeken
Steeds meer een virtuele bibliotheek
• Online toegang tot bibliotheekcatalogus
• Online interbibliothecair leenverkeer (IBL)
o Bv. Boek gevonden en zit in systeem met Leuven – je vult een formulier in en je vraagt om
het boek uit Gent, Antwerpen ed. naar Leuven te laten komen
⟶ Maar! Denk vooral niet dat alle boeken en tijdschriften vandaag de dag al gedigitaliseerd zijn. Veel zaken
van voor 2000 zijn niet gedigitaliseerd
⟶ Onderscheid maken tussen de verschillende soorten van bronnen is een moeilijke klus. Hierdoor kritische
houding aannemen (er zijn nog zaken die men fysiek moet opzoeken)
6
MET INBEGRIP VAN BRONNEN
INHOUD
Hoofdstuk 1: Inleiding Bronnen les 1 ........................................................................................... 4
Wat zijn bronnen?....................................................................................................................................... 4
Begripsomschrijving ................................................................................................................................ 4
Wetenschappelijke vs. niet−wetenschappelijke bronnen ..................................................................... 4
Onderscheid naar inhoud ....................................................................................................................... 4
Onderscheid naar vorm.......................................................................................................................... 5
Primaire vs. secundaire bronnen ........................................................................................................... 6
Waar bronnen zoeken?............................................................................................................................... 6
Bibliotheken ............................................................................................................................................ 6
Wetenschappelijke referentiedatabanken ............................................................................................. 7
Internet zoekmachines............................................................................................................................ 7
Online encyclopedieën ............................................................................................................................ 8
Wetenschappelijke instellingen en overheidsdiensten.......................................................................... 9
Open Access ............................................................................................................................................ 9
Alternatieve modellen van wetenschapsdistributies ............................................................................. 9
Hoe bronnen zoeken? ............................................................................................................................... 10
De ofÒine (wandel)werkwijze................................................................................................................ 10
Publicaties leiden naar publicaties ....................................................................................................... 10
Hulpmiddelen in zoekmachines ............................................................................................................ 10
Toepassing: zoeken in Limo.................................................................................................................. 11
Hoe de kwaliteit van bronnen beoordelen? ............................................................................................ 11
Relevantie.............................................................................................................................................. 11
Betrouwbaarheid................................................................................................................................... 12
Hoofdstuk 2: Sociaalwetenschappelijke bronnen les 2 ............................................................... 14
Overzicht sociaalwetenschappelijke bronnen ......................................................................................... 14
Tijdschriftartikelen................................................................................................................................. 14
Boeken en aanverwante publicaties .................................................................................................... 16
Overheidsdocumenten .......................................................................................................................... 17
Statistieken en gegevensdatabanken ................................................................................................... 17
Woordenboeken en encyclopedieën ................................................................................................... 18
Congresbijdragen .................................................................................................................................. 18
1
, Handboeken .......................................................................................................................................... 18
Grijze literatuur ..................................................................................................................................... 19
Ontsluitingsmiddelen sociaalwetenschappelijke bronnen ..................................................................... 19
Catalogi ................................................................................................................................................. 19
Crimipartner .......................................................................................................................................... 19
Bibliografische naslagwerken ............................................................................................................... 20
Referentiedatabanken ........................................................................................................................... 20
Hoofdstuk 3: statistische bronnen les 4......................................................................................... 21
Politionele statistieken m.b.t. criminaliteit .............................................................................................. 21
Belgische politionele criminaliteitsstatistieken..................................................................................... 22
Buitenlandse (vergelijkende) politionele statistieken ......................................................................... 22
Gerechtelijke statistieken.......................................................................................................................... 23
Parketstatistieken .................................................................................................................................. 23
Straftoemetingsstatistieken................................................................................................................... 24
Strafuitvoeringsstatistieken ....................................................................................................................... 24
Belgische penitentiaire statistieken ..................................................................................................... 24
Internationaal vergelijkende gegevens over de strafuitvoering ......................................................... 25
Criminaliteitsmeting via surveytechnieken .............................................................................................. 26
Self reports ............................................................................................................................................ 26
Slachtofferenquêtes .............................................................................................................................. 26
De veiligheidsmonitor ........................................................................................................................... 27
Andere (internet)bronnen met betrekking tot criminologisch relevante cijfergegevens ...................... 27
Hoofdstuk 4: referentieregels en referentiesystemen les 5+6 ......................................................... 29
Wat is refereren?....................................................................................................................................... 29
Parafraseren .......................................................................................................................................... 29
Citeren................................................................................................................................................... 29
Hoe refereren? .......................................................................................................................................... 30
geprefereerde referentiesystemen ...................................................................................................... 30
Gecombineerd referentiesysteem ........................................................................................................ 30
Waarom refereren? .................................................................................................................................. 31
Wat is plagiaat? .................................................................................................................................... 32
Plagiaatdetectie en sancties ................................................................................................................. 32
Hoe plagiaat vermijden?....................................................................................................................... 32
Voorbeelden van plagiaat .................................................................................................................... 33
Conclusie ................................................................................................................................................... 35
Hoe refereren? .......................................................................................................................................... 36
2
, Geprefereerde referentiesystemen ...................................................................................................... 36
Gecombineerd referentiesysteem ........................................................................................................ 37
Oefeningen ................................................................................................................................................ 38
V&A en APA .......................................................................................................................................... 38
Juridische bronnen ........................................................................................................................................ 44
Regelgeving................................................................................................................................................ 44
Verschillende soorten van regelgeving ................................................................................................ 44
Vindplaatsen regelgeving...................................................................................................................... 44
(Ministeriële) omzendbrieven............................................................................................................... 46
Parlementaire documenten ................................................................................................................. 46
Rechtspraak ............................................................................................................................................... 47
Definitie ................................................................................................................................................. 47
Vindplaats.............................................................................................................................................. 47
Verwijzingswerken ................................................................................................................................ 47
Tijdschriften........................................................................................................................................... 48
Databanken ........................................................................................................................................... 48
Rechtsleer .................................................................................................................................................. 48
Definitie ................................................................................................................................................. 48
Vindplaatsen.......................................................................................................................................... 49
Elektronische vindplaatsen − databanken ................................................................................................ 49
Overheidsdatabanken ........................................................................................................................... 50
Particuliere databanken........................................................................................................................ 50
Sociaalwetenschappelijke en juridische bronnen........................................................................................ 51
Principes .................................................................................................................................................... 51
Tools .......................................................................................................................................................... 51
3
, HOOFDSTUK 1: INLEIDING BRONNEN LES 1
WAT ZIJN BRONNEN?
BEGRIPSOMSCHRIJVING
Bronnen zijn informatiedragers die relevante gegevens beschikbaar stellen
Vindplaatsen van informatie
Bronnen in de criminologie
• Interdisciplinair
o Bronnen die komen uit andere wetenschappen
o Invloed uit bv. de psychologie en sociologie
• Bronnen met typisch criminologische methoden
o Bv. zelfrapportagestudies bij daders en slachtoffers
WETENSCHAPPELIJKE VS. NIET−WETENSCHAPPELIJKE BRONNEN
Wetenschappelijke of niet−wetenschappelijke bronnen
• Wordt niet altijd bepaald door de auteur
• Wordt niet altijd bepaald door de vindplaats van de bron
• Wordt vooral bepaald door de inhoud van de bron
Pragmatisch werken: kijken naar het doel van de bron (niet auteur, vindplaats…)
Wetenschappelijke bronnen zijn bronnen die:
• Nieuwe kennisvergaring beogen
• Tot stand komen in een gemeenschap van andere wetenschappers
• Gebruik maken van een systematische methode die controle door andere wetenschappers mogelijk
maakt
• Voortbouwen op het werk van andere wetenschappers
- Vernieuwing is essentieel
ONDERSCHEID NAAR INHOUD
Sociaalwetenschappelijke bronnen (hier eerst naar kijken)
• Gedrukte en niet−gedrukte bronnen met betrekking tot een vakgebied
o Niet−gedrukte bronnen: virtueel/digitaal (steeds vaker)
• Kunnen tot verschillende wetenschappelijke disciplines behoren
o Bv. criminologie, sociologie, psychologie …
• Grijze literatuur uitgebracht door verscheidene instellingen in het criminologisch veld
o Grijze bronnen: zijn niet gemakkelijke te vinden, niet in ofÏciële tijdschriften/boeken
uitgegeven
▪ Inzicht verschaffen in organisaties (bv. verslagen van politieoverleg, …)
Statistische bronnen
• Kwantitatieve gegevens
• In de vorm van tabellen en grafieken in o.a. boeken en tijdschriften
• In de vorm van onafhankelijke primaire bronnen, o.a. databanken
4
,Juridische bronnen
• Regelgeving
• Rechtspraak (jurisprudentie)
o De manier waarop hoven en rechtbanken interpretaties geven in individuele gevallen
• Rechtsleer (doctrine)
o Onderzoekers, commentatoren die zijn visie geven op allerlei aspecten van het strafrecht in
het algemeen
Typisch voor criminologen: het combineren van deze 3 types van bronnen
ONDERSCHEID NAAR VORM
1. Fysieke vorm
2. Periodiciteit
3. Doelpubliek
FYSIEKE VORM
Gedrukte vorm
• Bv. boeken
• Bv. tijdschriften
Materiële vorm
• Bv. een strafwerktuig
• Bv. een gebouw
Elektronische vorm
• Bv. websites
• Bv. video−opnames
• Bv. audioregistraties
PERIODICITEIT
= frequentie van verschijnen (wanneer en hoe vaak verschijnt een bron)
Eénmalig
• Eenmalig is er geen 2de druk, enkel een 1ste druk
• Bv. Boeken
o Boeken die een andere editie hebben, vallen ook onder eenmalige bronnen
Recurrent
• Bronnen die een duidelijke regelmaat hebben
• Bv. tijdschriften (wekelijks, maandelijks, trimestrieel)
o Weekbladeren: elke week – de krant: elke dag
• Bv. jaarboeken
DOELPUBLIEK
= voor wie is de bron toegankelijk? Voor wie is de bron geschreven?
Breder publiek
• Algemene inleiding in een vakgebied
• Didactische doelstellingen, bv. handboek
• Minder geschikt als bron voor wetenschappelijk onderzoek, maar wel goed vertrekpunt
5
, Beperkter publiek
• Specifieker publiek van collega−onderzoekers
• Beperken zich tot één specifiek onderwerp dat grondig uitgewerkt wordt
• Bv. monografieën
PRIMAIRE VS. SECUNDAIRE BRONNEN
Primaire bronnen
= je kan je als onderzoeker niet altijd baseren op wat iemand anders heeft geschreven/onderzocht → teruggaan
naar de primaire bron → het originele onderzoek
• Materiaal bevat originele empirische gegevens
• Materiaal bevat een originele theoretische bijdrage aan een wetenschapsdomein
⟶ Terug naar de primaire bron om naar de essentie terug te keren (originele zaak)
Secundaire bronnen
= men maakt een werkstuk en dan heeft men niet de tijd om al die (statistische) bronnen te verzamelen
• Materiaal dat gebruik maakt van ander primair materiaal
• Materiaal dat gebruik maakt van ander secundair materiaal
Geen evident onderscheid: een wetenschappelijke bron is vaak zowel primair als secundair
• Zelf het onderscheid maken tussen het primaire en secundaire deel in de bron
• Primair deel: kan men rechtstreeks naar verwijzen in het eigen werk
• Secundair deel: oorspronkelijke primaire bron opzoeken, lezen en naar verwijzen
!zover mogelijk proberen terug te gaan naar de originele bron!
WAAR BRONNEN ZOEKEN?
1. Bibliotheken
2. Wetenschappelijke referentiedatabanken
3. Internet zoekmachines
4. Online encyclopedieën
5. Wetenschappelijke instellingen en overheidsdiensten
6. Open Access
7. Alternatieve modellen van wetenschapsdistributie
BIBLIOTHEKEN
Vindplaats van gedrukte bronnen
• Bibliotheek is de fysieke opslagplaats voor ingebonden boeken en rapporten
• Moeizame digitalisering van boeken
Steeds meer een virtuele bibliotheek
• Online toegang tot bibliotheekcatalogus
• Online interbibliothecair leenverkeer (IBL)
o Bv. Boek gevonden en zit in systeem met Leuven – je vult een formulier in en je vraagt om
het boek uit Gent, Antwerpen ed. naar Leuven te laten komen
⟶ Maar! Denk vooral niet dat alle boeken en tijdschriften vandaag de dag al gedigitaliseerd zijn. Veel zaken
van voor 2000 zijn niet gedigitaliseerd
⟶ Onderscheid maken tussen de verschillende soorten van bronnen is een moeilijke klus. Hierdoor kritische
houding aannemen (er zijn nog zaken die men fysiek moet opzoeken)
6
