LP 1: Zelfregulerend leren
1. OEFENING: EIGEN ZELFREGULERENDE VAARDIGHEDEN
• Studeer de tekst 'De libel'. Probeer zoveel mogelijk te onthouden over de libel. Vertel
luidop hoe je aan de slag gaat.
• Klaar met de opdracht?
• Om dergelijke opdrachten tot een goed einde te brengen, maak je gebruik
van zelfregulerende vaardigheden. Jullie gebruiken deze vaardigheden spontaan. Tijdens
deze workshop zullen we zien dat kinderen moeten gestimuleerd worden om deze
vaardigheden te ontwikkelen.
2. WAT IS ZRL EN WAAROM IS HET BELANGRIJK OM ZRL TE STIMULEREN
} 13.000u zitten we op de schoolbanken.Maar hoeveel uren hebben wij besteed aan het
leren over leren? -> bijzonder weinig.
} We spenderen veel tijd aan leren maar toch hebben we weinig tijd gespendeerd in hoe we
dit het beste kunnen doen.
} In een tijdsgeest van levenslang leren wordt nochtans van ons verwacht dat we blijven
leren
o Door de exponentiële toename van informatie, zijn wij de eerste generatie die
zoveel info moet verwerken
§ We wisselen minstens 1 keer van job in ons leven
§ We worden ‘verplicht’ van op de hoogte te blijven van wat er
gebeurt/verandert in de kennisgebieden rondom ons
ð De analfabeten van deze tijd zijn niet diegene die niet kunnen lezen of
schrijven, maar zijn diegene die niet kunnen bijleren/afleren
ð Als je wil blijven functioneren in onze snel veranderende kennismaatschappij is
levenslang leren de boodschap! (ook na de schoolbanken!)
} Kinderen moeten snel leren hoe ze de uitdagingen van leren aanpakken
o Ze moeten hun eigen leerproces in handen leren nemen!
Vooraleer we leerlingen onderwijzen over leren leren is het van belang dat we (1) weten wat ZRL
is. (2) ZRL van kinderen en jongeren in kaart brengen, en (3) ZRL stimuleren en bevorderen.
WAT IS HET?
Metaforisch beeld : zelf aan het stuur zitten
ð Fietsroute uitstippelen, op de kaart kijken of hij nog juist zit, eindbestemming
weten, evalueren hoe rit was
1
,DIMENSIES WAARUIT ZRL BESTAAT
} Vooraf info verzamelen
} Plan maken om de leertaak aan te pakken
} Beslissen via welke strategieën die zal leren
} Tussendoor controleren
} Bijsturen wanneer nodig
} Doorzetten wanneer het moeilijk gaat
} Evalueren
DEFINITIE
è ZRL = het vermogen om je leergedrag te reguleren
Het actief proces waarbij leerlingen beschikken over de nodige cognitieve (bv., samenvatten,
memoriseren), metacognitieve (denken over eigen denkproces, bv. plannen, bijsturen, evalueren) en
motivationele vaardigheden (bv. volharden, zichzelf belonen) om een leertaak zelfstandig tot een goed
einde te brengen.
ð Het samengaan/brengen van deze 3 elementen is daarbij essentieel
Cognitieve dimensie
Cognitie verwijst naar het proces waarbij leerstof wordt begrepen, verwerkt en verworven.
Leerstrategieën helpen daarbij: ze vertellen ons hoe men de leerstof onder de knie kan krijgen.
MetaCognitieve component
Denken over en stilstaan bij het eigen denken en handelen: planning, monitoring, evaluatie
Motivationele component
Zelfdeterminatietheorie Een kwestie van willen of moeten
Autonome motivatie: zelf willen leren vanuit plezier of interesse of
omdat je het leren boeiend of betekenisvol vindt.
2
,Gecontroleerde motivatie: moeten leren vanuit een verplichting die van buitenaf (bv. om straf te
vermijden of een beloning te krijgen) of van binnenuit (bv. vanuit schuld- of schaamtegevoelens of zelf
opgelegde druk) is opgelegd.
Je kan de 3 componenten niet los van elkaar zien. Ze zijn
onlosmakelijker met elkaar verbonden.
Elke individuele dimensie is dus belangrijk maar onvoldoende.
ð Effectief en efficiënt leren wanneer alle 3 samenvallen!
VOORDELEN ZRL
§ Beter prestaties
§ Hogere slaagkansen
§ Vlotte transities van lager naar hoger onderwijs
§ Levenslang leren mogelijk!
§ Participatie aan de maatschappij
3. HET THEORETISCH KADER VAN ZRL
Het theoretisch model van ZRL is gebaseerd op het model van Pintrich (2000, 2004) en wordt visueel
weergegeven in een voor - tijdens - na fase. (gebaseerd op de ZR-vaardigheden van kinderen in het lager
onderwijs)
3 FASES + COMPONENTEN BINNEN ZRL
VOORFASE : WAT GEBEURT VOOR HET LEREN
Taakanalyse Plannen Motivatie Self-efficacy
TAAKANALYSE
§ Taakanalyse gebeurt niet vaak.
§ Men krijgt een taak maar we gaan deze niet analyseren!
§ Een kind die ZR-VH toepast en taakanalyse doet, let op volgende zaken:
o Wat wordt er van mij verwacht?
§ Taakopdracht grondig leren
o Voorkennis activeren (inhoudelijk & strategisch)
3
, § Inhoudelijk nadenken over tekst (aha ik weet al iets over een libelle)
§ Strategische voorkennis (ik heb al eens een gelijkaardige taak gekregen)
o Perceptie van de taak (vind ik het geen/wel leuke taak, gemakkelijk/moeilijke taak)
o Leerling stelt doelen voor zichzelf op.
PLANNEN
§ Tijdsplanning (hoeveel tijd heb ik nodig voor de taak/toets, wanneer kan ik dit inplannen?)
§ Ruimteplanning (stille ruimte voor wiskunde, living voor taal, internet nodig, …)
§ Planmatig en gestructureerde aanpak = manier hoe hij taak aanpakt
o Uitgebreide taak : dat stuk die dag, ander stuk andere dag
MOTIVATIE
§ Vanuit de Zelf-determinatietheorie
o Autonome motivatie : iets doen omdat we het willen
o Externe motivatie : iets doen omdat we moeten
§ Externe druk : ik wil goede punten
§ Interne druk : ik wil mijn juf niet teleurstellen
SELF-EFFICACY
= de mate waarin de leerling zich competent voelt om de taak succesvol uit te voeren
§ Wanneer de leerling in zichzelf gelooft, zal hij dit beter kunnen ! ó ik weet toch dat ik het niet kan
=> dit heeft een effect op het uiteindelijke product van de lln
TIJDENSFASE
Leer- Motivatie- Studie- Doorzettings-
Monitoring
strategieën strategieën omgeving vermogen
LEERSTRATEGIEËN
§ Herhalingsstrategieën : leren door te herhalen
§ Elaboratiestrategieën : linken leggen tussen inhouden, of eerdere voorkennis
§ Organisatiestrategieën : tekst organiseren (markeren, nummeren, …)
§ Begrijpen : de wil om de inhoud van de taak te kennen ó vanbuiten blokken
MOTIVATIESTRATEGIEËN (iemand die ZR-VH toepast doet onderstaande dingen: )
§ Zichzelf belonen (gamen als huiswerk gedaan is)
§ Positieve self-talk
4
1. OEFENING: EIGEN ZELFREGULERENDE VAARDIGHEDEN
• Studeer de tekst 'De libel'. Probeer zoveel mogelijk te onthouden over de libel. Vertel
luidop hoe je aan de slag gaat.
• Klaar met de opdracht?
• Om dergelijke opdrachten tot een goed einde te brengen, maak je gebruik
van zelfregulerende vaardigheden. Jullie gebruiken deze vaardigheden spontaan. Tijdens
deze workshop zullen we zien dat kinderen moeten gestimuleerd worden om deze
vaardigheden te ontwikkelen.
2. WAT IS ZRL EN WAAROM IS HET BELANGRIJK OM ZRL TE STIMULEREN
} 13.000u zitten we op de schoolbanken.Maar hoeveel uren hebben wij besteed aan het
leren over leren? -> bijzonder weinig.
} We spenderen veel tijd aan leren maar toch hebben we weinig tijd gespendeerd in hoe we
dit het beste kunnen doen.
} In een tijdsgeest van levenslang leren wordt nochtans van ons verwacht dat we blijven
leren
o Door de exponentiële toename van informatie, zijn wij de eerste generatie die
zoveel info moet verwerken
§ We wisselen minstens 1 keer van job in ons leven
§ We worden ‘verplicht’ van op de hoogte te blijven van wat er
gebeurt/verandert in de kennisgebieden rondom ons
ð De analfabeten van deze tijd zijn niet diegene die niet kunnen lezen of
schrijven, maar zijn diegene die niet kunnen bijleren/afleren
ð Als je wil blijven functioneren in onze snel veranderende kennismaatschappij is
levenslang leren de boodschap! (ook na de schoolbanken!)
} Kinderen moeten snel leren hoe ze de uitdagingen van leren aanpakken
o Ze moeten hun eigen leerproces in handen leren nemen!
Vooraleer we leerlingen onderwijzen over leren leren is het van belang dat we (1) weten wat ZRL
is. (2) ZRL van kinderen en jongeren in kaart brengen, en (3) ZRL stimuleren en bevorderen.
WAT IS HET?
Metaforisch beeld : zelf aan het stuur zitten
ð Fietsroute uitstippelen, op de kaart kijken of hij nog juist zit, eindbestemming
weten, evalueren hoe rit was
1
,DIMENSIES WAARUIT ZRL BESTAAT
} Vooraf info verzamelen
} Plan maken om de leertaak aan te pakken
} Beslissen via welke strategieën die zal leren
} Tussendoor controleren
} Bijsturen wanneer nodig
} Doorzetten wanneer het moeilijk gaat
} Evalueren
DEFINITIE
è ZRL = het vermogen om je leergedrag te reguleren
Het actief proces waarbij leerlingen beschikken over de nodige cognitieve (bv., samenvatten,
memoriseren), metacognitieve (denken over eigen denkproces, bv. plannen, bijsturen, evalueren) en
motivationele vaardigheden (bv. volharden, zichzelf belonen) om een leertaak zelfstandig tot een goed
einde te brengen.
ð Het samengaan/brengen van deze 3 elementen is daarbij essentieel
Cognitieve dimensie
Cognitie verwijst naar het proces waarbij leerstof wordt begrepen, verwerkt en verworven.
Leerstrategieën helpen daarbij: ze vertellen ons hoe men de leerstof onder de knie kan krijgen.
MetaCognitieve component
Denken over en stilstaan bij het eigen denken en handelen: planning, monitoring, evaluatie
Motivationele component
Zelfdeterminatietheorie Een kwestie van willen of moeten
Autonome motivatie: zelf willen leren vanuit plezier of interesse of
omdat je het leren boeiend of betekenisvol vindt.
2
,Gecontroleerde motivatie: moeten leren vanuit een verplichting die van buitenaf (bv. om straf te
vermijden of een beloning te krijgen) of van binnenuit (bv. vanuit schuld- of schaamtegevoelens of zelf
opgelegde druk) is opgelegd.
Je kan de 3 componenten niet los van elkaar zien. Ze zijn
onlosmakelijker met elkaar verbonden.
Elke individuele dimensie is dus belangrijk maar onvoldoende.
ð Effectief en efficiënt leren wanneer alle 3 samenvallen!
VOORDELEN ZRL
§ Beter prestaties
§ Hogere slaagkansen
§ Vlotte transities van lager naar hoger onderwijs
§ Levenslang leren mogelijk!
§ Participatie aan de maatschappij
3. HET THEORETISCH KADER VAN ZRL
Het theoretisch model van ZRL is gebaseerd op het model van Pintrich (2000, 2004) en wordt visueel
weergegeven in een voor - tijdens - na fase. (gebaseerd op de ZR-vaardigheden van kinderen in het lager
onderwijs)
3 FASES + COMPONENTEN BINNEN ZRL
VOORFASE : WAT GEBEURT VOOR HET LEREN
Taakanalyse Plannen Motivatie Self-efficacy
TAAKANALYSE
§ Taakanalyse gebeurt niet vaak.
§ Men krijgt een taak maar we gaan deze niet analyseren!
§ Een kind die ZR-VH toepast en taakanalyse doet, let op volgende zaken:
o Wat wordt er van mij verwacht?
§ Taakopdracht grondig leren
o Voorkennis activeren (inhoudelijk & strategisch)
3
, § Inhoudelijk nadenken over tekst (aha ik weet al iets over een libelle)
§ Strategische voorkennis (ik heb al eens een gelijkaardige taak gekregen)
o Perceptie van de taak (vind ik het geen/wel leuke taak, gemakkelijk/moeilijke taak)
o Leerling stelt doelen voor zichzelf op.
PLANNEN
§ Tijdsplanning (hoeveel tijd heb ik nodig voor de taak/toets, wanneer kan ik dit inplannen?)
§ Ruimteplanning (stille ruimte voor wiskunde, living voor taal, internet nodig, …)
§ Planmatig en gestructureerde aanpak = manier hoe hij taak aanpakt
o Uitgebreide taak : dat stuk die dag, ander stuk andere dag
MOTIVATIE
§ Vanuit de Zelf-determinatietheorie
o Autonome motivatie : iets doen omdat we het willen
o Externe motivatie : iets doen omdat we moeten
§ Externe druk : ik wil goede punten
§ Interne druk : ik wil mijn juf niet teleurstellen
SELF-EFFICACY
= de mate waarin de leerling zich competent voelt om de taak succesvol uit te voeren
§ Wanneer de leerling in zichzelf gelooft, zal hij dit beter kunnen ! ó ik weet toch dat ik het niet kan
=> dit heeft een effect op het uiteindelijke product van de lln
TIJDENSFASE
Leer- Motivatie- Studie- Doorzettings-
Monitoring
strategieën strategieën omgeving vermogen
LEERSTRATEGIEËN
§ Herhalingsstrategieën : leren door te herhalen
§ Elaboratiestrategieën : linken leggen tussen inhouden, of eerdere voorkennis
§ Organisatiestrategieën : tekst organiseren (markeren, nummeren, …)
§ Begrijpen : de wil om de inhoud van de taak te kennen ó vanbuiten blokken
MOTIVATIESTRATEGIEËN (iemand die ZR-VH toepast doet onderstaande dingen: )
§ Zichzelf belonen (gamen als huiswerk gedaan is)
§ Positieve self-talk
4
