VOLLEDIGE samenvatting ethiek

Inhoudstafel ethiek

HOOFDSTUK 1 ETHIEK EN MORALITEIT
1. Ethiek : van moraal tot praktische rede
​ Ethiek
​ Moraal
​ Moraliteit
​ Geweten
​ Praktische rede
​ Emoties
​ Morele ervaring
​ Morele normen
​ Morele waarden
2. Ethiek en moraalfilosofie

HOOFDSTUK 2 MORELE REFLECTIE EN MODERNE CULTUUR
1. Ethiek en cultuur van de moderniteit
​ Legitimeringscrisis
​ Moreel relativisme
​ Kritische bedenkingen
2. Praktische rede en morele argumentatie
​ Dialectiek tussen morele ervaring en praktische rede
​ Morele reflectie obv de praktische rede
​ Morele codes en normatieve ethiek
3. theorieën van ethiek vandaag

HOOFDSTUK 3 ETHISCH EGOÏSME EN UTILISME
Bentham over geluk en nut
John Stuart Mill over nut en geluk
Hoe meet je geluk?
Kritiek en bedenkingen

HOOFDSTUK 4 KANT EN DE PLICHTSETHIEK
1. Kant over plicht en de morele wet
​ Copernicaanse wending
​ Goede wil en plicht
​ Vrijheid en rationele autonomie
​ Eerste formulering van de categorische imperatief als universele wet
​ Tweede formulering van de CI volgens principe van de mensheid
​ Derde formulering van de CI vanuit het hypothetisch “rijk der doelen”
​ Geluk, menselijke waardigheid en het Hoogste Goed
2. Kritische evaluatie




1

,HOOFDSTUK 5 DEUGDETHIEK
1. Herwaardering en kritiek
​ Kenmerken morele dissensus
2. Kleine historiek van de deugd
​ Aristoteles
​ Thomas Van Aquino en de Christelijke deugdethiek (doeloorzaak)
​ Deugdethiek in de Verlichting : David Hume
​ Hedendaagse deugdethiek
3. Het goede leven
4. Kritische evaluatie

HOOFDSTUK 6 DIERENRECHTEN : ZIN EN ONZIN (notities vorig jaar)
1. Schets van de problematiek
​ Analyse van Helmuth Plessner over het dierlijk bewustzijn
2. Singer en “animal liberation”
3. Ethiek van de dierenrechten
4. Feministische dierenethiek

GASTCOLLEGE DIERENRECHTEN
Descartes
Jeremy Bentham
Peter Singer
Dierenrechten: Tom Regan
Capabiliteitsbenadering: Martha Nussbaum
kritieken: Cora Diamond, Bernard Williams
Deugdethiek: Rosalind Hursthouse
Conscientious carnivores: Roger Scruton
Het domein van de betekenis: Raimond Gaita
Dierwaardigheid

HOOFDSTUK 7 EUTHANASIE EN EMPATHIE
1. Euthanasie in de psychiatrie
​ Eed van Hippocrates
​ Kritiek op de huidige praktijk en wetgeving?
2. Empathie
Affectieve empathie​
Cognitieve empathie
Narratieve empathie
Grenzen van autonomie
3. Uniciteit van de persoon
​ Bindende taboes, bevrijdende wetten




2

,HOOFDSTUK 8 BELASTINGEN
1. inleiding
2. Belastingen in crisis
3. voorbij de wet
4. Vertrouwen
5. Eigendom, staat, belastingen
6. Institutioneel vertrouwen en belastingen
7. Besluit

HOOFDSTUK 9 DE RECHTVAARDIGE OORLOG
1. Oorlog, terreur en mensenrechten
​ Oorlog en terrorisme
​ Geweld van de staat en terreur
​ Terreur en globalisering
2. Terreur en ethiek​
​ Legitimiteit van het terrorisme
3. De rechtvaardige oorlog
​ Ius ad bellum
​ Ius in bello
​ Wat met de strijd tegen het terrorisme?

HOOFDSTUK 10 KANT & DE EEUWIGE VREDE
1. Situering en indeling van de tekst
2. Artikelen voor de weg naar een eeuwige vrede
​ Preliminaire artikelen
​ Positieve artikelen
​ Eerste artikel
​ Tweede artikel
​ Derde artikel
3. Menselijke natuur en de morele bestemming van de mens
​ Hoe doel te denken binnen grenzen van de rede?
4. Moraal en politiek: de opvoedbaarheid van de mensheid
5. Kritiek en appreciatie van Kants ’Naar de eeuwige vrede’




3

, HOOFDSTUK 1
ETHIEK EN MORALITEIT


1.​ Ethiek : van moraal tot praktische rede


“Ethiek”
= Object van onderzoek + filosofische discipline
= Synoniem van moraal / moraliteit (object)
= Gaat over de juiste intentie van waaruit u handelt
→ Wat moet ik doen om goed te doen ?
MAAR…
Verschilt van het recht, aangezien ethiek niet codificeerbaar is

!!! Er bestaan wel ethische theorieën die de grondslag van morele regels aangeven
MAAR… Deze theorie kan nooit in de plaats komen van een morele ervaring


Moraal
= Systeem van normen en waarden van een gemeenschap / samenleving
→ Weerspiegelt een opvatting van (moreel) goed en kwaad
↳ Publiek en collectief: onpersoonlijk: overstijgt individuele smaak en overtuiging
-​ Impliciet beleefd, vanzelfsprekend, weinig reflexief
-​ Moraal veronderstelt een gemeenschap (familie, dorp, streek, religie,...)
→ culturele traditie
-​ Leden van de gemeenschap zien de moraal als bindend en sanctionerend
→ afwijkingen worden afgekeurd


Moraliteit
= Bewuste identificatie met moraal (systeem van normen en waarden)
→ Psychologisch fenomeen : speciale gevoeligheid, overtuiging van “goed” en “kwaad”
↳ Persoonlijke beleving van de ethiek
-​ Bewust beleefd
-​ Eventueel afwijkend van oordeel gemeenschap




4